Zee onmisbaar in circulaire economie

Zijn er in een circulaire economie grenzen tussen land en zee? In ons denken en doen vaak nog wel. Maatregelen om kringlopen te sluiten, spitsen zich nu óf toe op het land óf op de zee. De zee wordt te vaak gezien als domein van andere bedrijfssectoren, andere maatschappelijke organisaties en andere overheidsinstanties, met elk zo hun eigen prioriteiten. Wageningen Economic Research pleit voor een holistische benadering van zee en land.

Nutriënten over de grens

Net als bijvoorbeeld plastics trekken ook nutriënten zich weinig aan van grenzen tussen land en zee. Overheden en de agrofoodsector spannen zich in om verliezen in de fosfor- en stikstofkringlopen tot het uiterste te beperken. Deze inspanningen reiken tot daar waar land overgaat in zee. En hoewel er veel vorderingen zijn gemaakt met de reductie van stikstof- en fosforverliezen vindt nog steeds een deel van deze stoffen zijn weg naar de zee via grondwater, sloten en rivieren.

Sluiten van kringlopen

Het sluiten van kringlopen is dan ook gebaat bij integraal beleid dat leidt tot oplossingen op land én zee. De laatste grammetjes nutriënten in reststromen zijn het moeilijkst in de kringloop te behouden. Onderzoek van Ott en Rechberger (2012) toont aan dat zo’n 15% van de fosfaatverliezen uiteindelijk in zee belandt. Burson et al. (2016) laten zien dat emissies van fosfaat weliswaar zijn verminderd, maar dat de resterende emissies een negatieve impact hebben op de kwaliteit van zee. Daarnaast wordt netto CO2 in de zee opgeslagen met verzuring van de zeeën tot gevolg. Dit heeft ingrijpende gevolgen voor ecosystemen.

Zeewierteelt

Hoog tijd dus om aan mariene oplossingen te werken. Dat gebeurt ook wel. Veelbelovend zijn de ontwikkelingen op het gebied van zeewierteelt. Een van de mooie eigenschappen van zeewier is dat het zeewater filtert door waardevolle nutriënten én CO2 op te slaan. De nutriënten kunnen vervolgens dienen als bron voor voedsel en veevoer en blijven zo onderdeel uitmaken van de kringloop. Ook duurzame schelpdieren- en visteelt op zee kan bijdragen aan het sluiten van kringlopen van belangrijke nutriënten in de keten.

Economische consequenties

Dat water niet stilstaat maakt nutriëntenbehoud op zee natuurlijk complex. Het vraagt bijvoorbeeld om kennis van het mariene ecosysteem en goede verspreidingsmodellen. Daar wordt hard aan gewerkt, maar voor de oplossing is meer nodig. Sociaaleconomische maatregelen, zoals prijsmaatregelen en een innovatiebeleid, zijn nodig om partijen bij elkaar te brengen, in beweging te krijgen en samen te laten werken aan oplossingen. Dat kan niet zonder een goede analyse van beleid en gedegen onderbouwing van de economische consequenties van maatregelen en innovaties.

Blauwe groei

Een gunstige ontwikkeling daarbij is dat er steeds meer verbindingen zijn tussen land en zee. De bevolkingsgroei en inkomensgroei in de wereld leiden ertoe dat een groter beroep wordt gedaan op het schaarse land. Steeds vaker wordt daarom uitgeweken naar zee. In de praktijk is de zee is niet langer het domein van visserij, transport en olie- en gaswinning, maar groeit zij uit tot alternatief voor andere economische sectoren die mogelijkheden tot ‘blauwe groei’ zien. Windmolenparken verrijzen op enkele kilometers van de kust. Nieuwe, kunstmatige eilanden geven ruimte aan recreatie en natuurontwikkeling.

Praat mee tijdens Agrodebat Online

Met deze nieuwe ontwikkelingen op zee groeit ook het momentum om de samenhang tussen land en zee opnieuw in ogenschouw te nemen. Om effectieve maatregelen voor duurzame economische groei te kunnen nemen, is aandacht voor de interacties tussen land en zee nodig. Een circulaire economie is gebaseerd op sluitende kringlopen. Daar hebben we de zee voor nodig. Hoe denkt U hierover

Aanmelden en meer informatie over het Agrodebat op 12 januari 2016 ga naar: www.wur.nl/agrodebat