De Russische paardenbloem als leverancier van rubber
Door Ingrid Van der Meer
Natuurrubber is een onmisbaar bestanddeel in tienduizenden toepassingen, van auto- en vliegtuigband tot condooms en medische apparatuur. Bijna al dit rubber komt nu nog van rubberboomplantages uit Azië. Met de toenemende wereldbevolking stijgt ook de vraag naar rubber. Uitbreiding van de plantages kan ten koste gaan van het Aziatisch regenwoud en bovendien is Europa liever niet volledig afhankelijk van de import van natuurrubber. Is synthetische rubber, dat van aardolie wordt gemaakt, dan een oplossing? Ook niet, want de kwaliteit van natuurrubber kan nog altijd niet goed worden nagebootst door synthetische rubber. Bovendien raakt de aardolie op.
Europees alternatief
In het Europese project DRIVE4EU (‘Dandelion Rubber and Inulin Valorization and Exploitation for Europe’) werkt Wageningen University & Research samen met internationale bedrijven en onderzoeksinstituten aan een Europees alternatief: natuurrubber uit de Russische paardenbloem.
Ik ben coördinator van DRIVE4EU en onderstreep het belang van een volwaardig alternatief voor de rubberboom. De wereld is nu volledig afhankelijk van Zuidoost-Azië. In Zuid-Amerika, waar de eerste plantages waren, is grootschalige teelt door een schimmelziekte onmogelijk. Als die ziekte naar Azië overslaat, komt de productie van natuurrubber lam te liggen. Er moet een alternatief zijn. Hoewel latex in minstens 2.500 plantensoorten voorkomt, zijn de meeste soorten niet geschikt voor grootschalige productie van goed rubber. De Russische paardenbloem, Taraxacum koksaghyz, is wél geschikt.
Kwaliteitsrubber
DRIVE4EU richt zich nu op de ontwikkeling van een succesvolle productieketen in Europa. En dat gaat voorspoedig. Ik verwacht zelfs dat we over zo’n 5 tot 10 jaar op autobanden van paardenbloemenrubber kunnen rijden. Aan de kwaliteit van rubber uit de Russische paardenbloem zal het in ieder geval niet liggen: die is vergelijkbaar met die van traditioneel natuurrubber. Sommige eigenschappen, zoals grip op een nat wegdek, lijken bij paardenbloemrubber zelfs beter.
Heb je vragen hierover? Stel ze hieronder gerust, ik beantwoord ze graag.
Wil je meer weten over hoe Wageningen University & Research bijdraagt aan een circulaire en biobased economie? Lees dan verder op de themapagina http://www.wur.nl/biobased-economy of volg de online MicroMasters Biobased Sciences for Sustainability.
Op een rubberveld kunnen op een vlak veld van een (1) hectare 460 – 480 rubberplantjes geplant worden. Dit hangt af van de rijafstand en de afstand tusen de rij. Als deze zelfde hoeveelheid plantjes (460 – 480) als paardenbloemen worden ingezaaid, wat is het verschil aan oppervlak dat gewonnen wordt: er wordt minder bos gekapt.
Dat klopt. Er gaat wereldwijd gezien geen ‘teeltruimte’ gewonnen worden door rubberpaardenbloem te gebruiken als nieuwe bron voor natuurrubber. Daar zit de winst niet in. Maar het voordeel van Russische paardenbloem is dat het op veel meer plekken geteeld kan worden: in Europa, in Kazachstan, Amerika,…. Het is niet beperkt tot een gebied, terwijl de rubberboomplantages echt alleen beperkt zijn tot (Zuidoost) Azië en geen andere regio. In Zuid-Amerika zijn de rubberboomplantages ooit verwoest door de South American leaf blight, een schimmel die de rubberboom aantast en grootschalige teelt in Zuid-Amerika onmogelijk heeft gemaakt. Naast het probleem van de beperking van rubberboomteelt tot (Zuidoost) Azië, is er ook nog het probleem dat deze schimmelplaag mogelijk ooit de rubberplantages in Zuidoost-Azië zou kunnen aantasten en dan is er helemaal geen teelt van rubberbomen meer mogelijk.
[…] een concrete bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de biobased economy. Een mooi voorbeeld is een project om rubber te vervaardigen uit paardenbloemen. In een ander project hebben studenten geïdentificeerd welke waardevolle stoffen in wortelen […]
In het rubberpaardenbloemenproject wordt naast natuurrubber ook inuline uit de wortels gewonnen. Inuline is een grondstof voor furaan-gebaseerde chemicaliën en polymeren, zoals PEF plastics. Rubberpaardenbloem is een ‘Multi-purpose’ gewas.
Is er ook al iets bekend over de teelt en saldo als een akkerbouwer dit gewas zou telen?
Beste Teun,
Er is binnen het onderzoeksproject al heel veel uitgezocht over de teelt en er zijn al meerdere jaren op verschillende locaties in Europa (en in Nederland) meerdere hectaren rubberpaardenbloemen geteeld. Over het saldo voor de teler kunnen we nog niets zeggen omdat er nog geen extractiefabriek is en nog geen commerciele afnemers.
Geachte mevrouw van der Meer,
Graag het volgende ik ben met een eco project bezig voor een wereldwijd project.
Ik heb wat testen gedaan met de guaduyle latex plant.
Deze zijn zonder eiwitten en dus niet schadelijk voor de huid. Aangezien wij de latex gelijk op de huid willen gebruiken vraag ik mij af of dat ook met de paardebloem latex mogelijk is.
Als dat mogelijk is wil ik graag weten waar je de latex van de paardeploem kan kopen.
Graag verneem ik van u.
Hartelijk dank.
Met vriendelijke groet,
Paul M. Gerrits
Beste meneer Gerrits,
Er is geen paardenbloemlatex te koop. In het DRIVE4EU project hebben we ons gericht op de extractie van rubber, niet van latex. Het latex dat aanwezig is in rubberpaardenbloem coaguleert heel snel tot rubber als het in contact komt met zuurstof. Extractie van latex is wel mogelijk maar vergt speciale extractievloeistof om het coaguleren tegen te gaan. In DRIVE4EU hebben we ons vooral gericht op natuurrubber uit rubberpaardenbloem voor de banden- en ‘rubber goods’ industrie.
Beste, Ingrid
Is de rubber of Inuline ook geschikt voor waterkeringen binnen de bouwsector (vervanging van bijvoorbeeld EPDM of PE-folie) en zijn er inmiddels extractiefabrieken voor de plant?
Graag horen wij van u
Met vriendelijke groet,
Bart van Lierop
Innovatieteam ELK Gemert