Hebben plaagdieren ook recht op morele zorg?
Door Bastiaan Meerburg
Wat maakt van een dier een plaagdier? Dat is een vraag die mij als expert dierplagen vaak wordt gesteld. Ik antwoord dan meestal dat een dier een plaagdier is als 1. hij of zij voorkomt op een plek waar dat niet gewenst is, 2. vaak in grote aantallen, en 3. er een of andere vorm van schade optreedt. Die schade kan materiële schade zijn (bijv. doorgeknaagde kabels of aangetast veevoer), maar ook de overdracht van bepaalde ziekteverwekkers naar vee en mens. Er kunnen dus goede en gegronde redenen zijn om plaagdieren uit te schakelen. Maar hebben deze dieren daarbij recht op morele zorg? Met andere woorden: moeten wij ons druk maken over de manier waarop dat uitschakelen gebeurt?
Ook plaagdieren kunnen lijden
Want hoe doe je dat op een nette manier? Belangrijk om te vermelden is dat plaagdieren, net als alle andere dieren, kunnen lijden. Als we dat lijden zoveel mogelijk willen beperken, is een snelle dood te prefereren en minimale stress. In dat geval is bij een muis een klapval dus beter dan gebruik van rodenticide (gif). Met rodenticide duurt het een aantal dagen voordat de dood intreedt. Ook een val waarin muizen levend worden gevangen, levert erg veel stress op en de vraag is of het diertje hier uiteindelijk echt bij gebaat is.
Voorkom dat plagen ontstaan
Maar nog beter is het als we überhaupt weten te voorkomen dat plagen ontstaan. Dat is ook de kern van geïntegreerde plaagdierbestrijding, in het Engels Integrated Pest Management (IPM) genoemd. De omslag laat zich vertalen in onderstaande foto uit de jaren ’60 die op mijn kantoor bij het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD) hangt. “Ratten? verdelg ze”. Het streven tegenwoordig is juist dat we voorkomen dat ratten worden geboren en hiermee het aantal dieren wat uiteindelijk moet worden gedood zo klein mogelijk proberen te houden.
Dit betekent wel een forse uitdaging voor de maatschappij, want de mens is van nature slordig en daar profiteren cultuurvolgers zoals ratten en muizen uitstekend van. Voedselresten worden op straat gegooid en vormen zo voor deze diertjes een prima voedselbron. Ook zijn er vaak genoeg schuilplaatsen voorhanden door slecht onderhouden groenstroken en tuinen. We moeten dus meer oog hebben voor de gevolgen van ons eigen handelen.
Recent heeft het Centre for Sustainable Animal Stewardship, een samenwerkingsverband tussen de Universiteit Utrecht en Wageningen University & Research, een an essay on man sparknotesuitgevoerd naar de positie van ratten en muizen als plaagdieren in de maatschappij. Vele stakeholders zijn hiervoor geïnterviewd. Dit rapport leidt hopelijk tot meer aandacht voor het thema hoe je kunt omgaan met plaagdieren.
Meer lezen over ethiek in de dierplaagbestrijding? Lees dan dit literary analysis essay introductionvan onze hand wat een aantal jaren geleden verschenen is in het wetenschappelijk tijdschrift Pest Management Science.
Helemaal mee eens!Opvoeden van de klanten is dan ook onze grootste uitdaging.Toch zijn klemmen ook erg onvriendelijk! 15% van de dieren is niet onmiddelijk dood en als ze afgaan , heb je een gat in je wering!
Bijvangst is ook een item.Het lijden bij vergiftiging wordt ernstig overdreven , omdat de vitamine K weggehaald wordt ontstaat er bloedarmoede , waardoor ze zo moe worden dat ze dood gaan.
Zeg maar doorbloedend tandvlees! Kunst is om ook als mens je territorium op een zo vriendelijke mogelijke manier te beschermen.
Beste Adriaan, dank voor je reactie. Bijvangst is zeker een item. Het aantal bosmuizen bijvoorbeeld dat ongewild gevangen wordt in rattenklemmen buiten zal best fors zijn. Maar ook rodenticiden brengen risico’s voor niet-doelsoorten met zich mee, bijvoorbeeld voor uilen en anderen roofvogels. Belangrijk is daarom inderdaad preventie: het voorkomen dat plagen ontstaan en het realiseren van een gedragsverandering bij burgers, bedrijven (en overheden!) hoe naar plagen wordt gekeken.
Ik ben blij met deze blog en zeg ja op de vraag in de kop.
goed geschreven, alleen zou ik nummer 3 nummer 1 willen laten zijn als het het gaat om de wording van plaagdier, ongewenste aanwezigheid kan een subjectief begrip zijn. En ik geloof wel dat de “moeheid” niet aangenaam word ervaren, maar goed in de vechtsport heb ik iemand weleens knock out geslagen en ben zelf ook weleens in die vermoeide toestand geweest , al bij al niet prettig. ik ga steeds meer van alternatieven , en ik ben er van overtuigd dat het doden en afvangen van plaagdieren beter kan door innovatieve systemen , klemmen en live traps. In ieder geval doen we dan zo min mogelijk leed en schade en niet “doelgroepen” , het verreist wel kennis om bij bovengenoemde alternatieven het zodanig aan te passen dat er geen of weinig ongewenste vangst of doding geschied.
Leuke blog, dat uitnodigt tot ‘plagen’: Als je van plaagdieren spreekt wanneer “1. hij of zij voorkomt op een plek waar dat niet gewenst is, 2. vaak in grote aantallen, en 3. er een of andere vorm van schade optreedt”, dan zou je je af kunnen vragen of mensen zelf (soms) ook plaagdieren kunnen zijn, dan wel wat het maakt dat we onszelf zo (eigenlijk) niet kunnen zien.