Hoe fokken we veerkrachtige dieren?
Door Han Mulder
Als zoon van een melkveehouder raakte ik al heel vroeg geïnteresseerd in fokkerij. Welke stieren passen bij ons bedrijf en welke stier past bij welke koe? Een belangrijke vraag daarbij was ook: hoe kun je een robuuste koe fokken die veel melk produceert, maar wel vruchtbaar is, geen uierontsteking krijgt en waar je als veehouder geen extra tijd voor nodig hebt? Met andere woorden een koe die onopvallend en probleemloos lang en veel melk produceert. Dit wordt ook wel robuustheid genoemd en tegenwoordig ook vaak resilience; ofwel veerkracht in het Nederlands. In mijn onderzoek als universitair docent aan de Wageningse universiteit houd ik me bezig hoe we veerkrachtige dieren kunnen fokken. Bijvoorbeeld melkkoeien, maar hetzelfde geldt ook voor varkens, kippen, en vissen.
Wat is veerkracht?
Resilience, of veerkracht is dat dieren normaal blijven functioneren, niet ziek worden en niet doodgaan. Veerkracht geeft ook aan dat dieren moeten kunnen reageren op verstoringen in hun omgeving en dat ze niet bezwijken door bijvoorbeeld hittestress of een ziekte-uitbraak. Een veerkrachtig dier kan in sommige gevallen zijn productie op peil houden, maar soms ook juist adequaat reageren door het even rustiger aan te doen met melk produceren, bijvoorbeeld als het meer dan 40 graden is.
Hoe meten we veerkracht?
Door de komst van melkrobots, sensors en activiteitmeters e.d. wordt er steeds meer en op elk moment van de dag vastgelegd wat een koe doet, hoeveel melk ze geeft, hoeveel ze weegt, enzovoort. In deze enorme hoeveelheden data zit informatie over veerkracht. Daarbij gaat het er vooral om dat er zo min mogelijk schommelingen zijn van dag tot dag. Een koe die gezond en veerkrachtig is, zal bijvoorbeeld volgens een bepaald patroon, de lactatiecurve, elke dag ongeveer dezelfde hoeveelheid melk produceren. Een koe die niet veerkrachtig is, zal veel schommelingen in melkproductie laten zien. Uit ons onderzoek blijkt dat koeien die een erfelijke aanleg hebben voor weinig schommelingen in melkproductie, erfelijk ook minder mastitis (uierontsteking) hebben, beter vruchtbaar zijn en langer op het bedrijf blijven. Dat is nu precies wat we willen.
Hoe kunnen we veerkracht vergroten door fokkerij?
De volgende stap in ons onderzoek is het ontwikkelen van een methode om de fokwaarde voor veerkracht te bepalen. Met zo’n fokwaarde kunnen fokkerijorganisaties en boeren dieren fokken die veerkrachtiger zijn. Aan de hand van ‘big data’ (zie ook de blog van synthesis essay outline) kunnen we zien welke dieren veerkrachtiger zijn dan anderen, waarom dat zo is, en welke genen daarbij een rol spelen. Dat is voor mij en mijn collega’s de grote uitdaging voor komende jaren.
Meer informatie (veerkrachtige dieren)
Voor meer informatie, kijk op onze website: Progesteronmeting in melk bruikbaar hulpmiddel bij fokwaardeschatting voor vruchtbaarheid
Gerelateerde artikelen:
[…] vooral omdat veel productiedata automatisch wordt geregistreerd (zie ook de blogs over het ‘Fokken van veerkrachtige dieren’ en de ‘Duurzame koe’). Ik zie daarom nog veel mogelijkheden voor een verbeterde […]