Nederland kampioen in benutten van co-producten
Door Gert van Duinkerken
Ik hoor geregeld mensen praten over de “competitie tussen feed en food”. Ze vragen zich af waarom we dieren voeren met producten die ook voor menselijke consumptie geschikt zijn, terwijl er gebieden in de wereld zijn met voedselschaarste. Een logische vraag.
Maar klopt het wel dat dieren als voedselconcurrent van de mens moeten worden gezien? In een duurzame voedselketen zijn dieren om twee redenen erg belangrijk. Op de eerste plaats benutten ze voor mensen niet geschikte biomassa (bijvoorbeeld gras) en zetten die om in hoogwaardige, wel voor mensen geschikte producten. Herkauwers zijn daarvan een goed voorbeeld. Op deze manier kunnen we land dat niet geschikt is voor voedselgewassen (de zogenaamde “marginale” gronden) toch benutten voor voedselproductie.
Van weinig waarde naar waardevol
Wellicht minder bekend is dat dieren ook veel co-producten en reststromen van de voedselproductie én voedselconsumptie benutten. Dieren zijn uitstekend in staat om dat voor ons om te zetten in hoogwaardig voedsel zoals melk, vlees en eieren. Eerder dit jaar rondde persuasive essay lesson plan haar promotieonderzoek af naar het gebruik van marginale gronden, reststromen en co-producten in de veehouderij. Prachtig onderzoek! Hannah laat zien dat landgebruik en het volledig benutten van plantaardige grondstoffen veel efficiënter en duurzamer zijn als dieren onderdeel uitmaken van de voedselproductieketen. Hannah berekende dat, als we marginale gronden, reststromen en co-producten optimaal willen benutten, 21 gram van de 57 gram eiwit die een mens gemiddeld per dag nodig heeft van dierlijke oorsprong zou moeten zijn.
Consumptiepatroon bepaalt reststromen
Ons Nederlandse vee eet ook veel producten die mensen niet kunnen eten. Denk aan de koeien die het gras uit ons veenweidegebied omzetten in vlees en melk. En aan de grote hoeveelheid co-producten van de voedselindustrie. Om die te kunnen benutten, vervullen dieren een belangrijke rol. Pas als we met z’n allen geen producten met suiker meer eten, geen vruchtensappen en bier meer drinken, geen olie meer in de keuken gebruiken en zelfs geen patat meer eten, wordt het anders. Dan hebben we immers ook geen co-producten meer daarvan.
Ruim helft veevoer zijn co-producten
De Nederlandse diervoedersector gebruikt meer dan 300 verschillende grondstoffen om veevoer samen te stellen. Met zo’n rijk palet aan grondstoffen maken ze voor elk dier de voeding die precies aansluit bij zijn behoefte. Jaarlijks gebruikt de Nederlandse diervoederindustrie maar liefst 9,5 miljoen ton co-producten uit de levensmiddelen-, dranken- en bio-ethanolindustrie. Dat is ruim 50% van de totale hoeveelheid mengvoedergrondstoffen en door diervoederbedrijven geleverde enkelvoudige voeders. (bron: nus usp admission essay). Nederland heeft veel co-producten dichtbij beschikbaar vanwege de omvangrijke Nederlandse voedings- en biobased industrie. Én we zijn gericht op duurzame productie en weten hoe we die stromen op een goede manier kunnen inzetten. In sommige diervoeders bestaat tweederde deel van de grondstoffen zelfs uit co-producten.
Naar een circulaire bio-economy
Door de aandacht van het Nederlandse onderzoek en bedrijfsleven voor het gebruik van co-producten in de veevoeding boeken we vooruitgang in het sluiten van kringlopen en het terugdringen van grondstofverlies. Daarmee gaan we verspilling van waardevolle grondstoffen tegen en werken we richting een circulaire bio-economy.
Interessante post!
De daaruit voortkomende discussie lijkt me ook interessant;
– Welke competitie bestaat en ontstaat er in de co-producten stroom, bvb met biogas dmv vergisting? En hoe bepaal je de dan de juiste afzet van die co-producten?
– Rechtvaardigt het efficiënte gebruik van marginale gronden en co-producten het gebruik van grote hoeveelheden grondstoffen die geïmporteerd worden voor de mengvoederindustrie en soms (in)direct gelinkt zijn aan ontbossing of andere ongewenste activiteiten?
In de zogenaamde “waardepyramide” hebben feed en food een relatief hoge positie en heeft bio-energie een lage positie. Dat wil zeggen dat de toegevoegde waarde van biomassa gebruik voor feed en food toepassingen hoger is dan voor bio-energie. zie ook: http://www.biobasedeconomy.nl/wp-content/uploads/2011/05/piramide1.png. Het zou zonde zijn om voedingsstoffen (zoals eiwitten) uit de voedselketen te halen en voor relatief “laagwaardige” doeleinden zoals energieproductie in te zetten.
Inderdaad is er in Europa steeds meer aandacht voor het gebruik van regionale (d.w.z. Europese) voeders, met name eiwitten. Beter gebruik van Europese reststromen en co-producten is daar een mooi voorbeeld van. Overigens is de duurzaamheid (bijv. de “carbon footprint”) van regionale voeders niet per definitie gunstiger dan van diervoedergrondstoffen die van buiten Europa worden gehaald.
Tiere sind keine Nahrungskonkurrenten
Nutztiere, insbesondere Wiederkäuer, nutzen große Flächen an Weiden, auf denen ansonsten keine Lebensmittel erzeugt werden könnten. Foto: mastersky/Fotolia
Mitte September hat die Welternährungsorganisation der Vereinten Nationen (FAO) die Studie „Livestock: On our plates or eating at our table?“ veröffentlicht. Die Studie kommt zu dem Schluss, dass die tierische Veredelung keine Nahrungsmittelressourcen aufzehrt, die ansonsten direkt, also über pflanzliche Produkte, zur Sicherung der Ernährung der Weltbevölkerung zur Verfügung stünden.
Laut FAO sind Tiere somit keine Nahrungsmittelkonkurrenten, sondern wichtiger Bestandteil der weltweiten menschlichen Nährstoffversorgung. Darauf weist der Bundesverband für Tiergesundheit (http://www.bft-online.de) in seinem aktuellen Newsletter hin.
Die Studie widerlegt unter anderem den häufig kritisierten angeblich hohen Getreideverbrauch über den Futtertrog. Er ist weitaus geringer als bisher angenommen. Die Nutztierfütterung beansprucht lediglich 13 Prozent der globalen Getreideernte. 86 Prozent aller Futtermittel, wie etwa Ernte-Reste und Nebenprodukte, wären für den menschlichen Verzehr überhaupt nicht geeignet. Eine Verwertung über den Tiermagen ist deshalb die einzige sinnvolle Alternative. Im globalen Durchschnitt werden lediglich drei kg Getreide zur Herstellung von einem Kilogramm Fleisch benötigt. Die Qualität des so erzeugten Proteins wird als sehr hoch beurteilt.
Die FAO sagt weiter, dass Nutztiere, insbesondere Wiederkäuer, große Flächen an Weiden nutzen, auf denen ansonsten keine Lebensmittel erzeugt werden könnten. Insgesamt beweiden Nutztiere, so die Studie, rund 2 Mrd. ha Grünland weltweit.
Die Studie berücksichtigt auch den Wert der Tierhaltung für die Sicherung der ländlichen Räume. Man schätzt, dass mehr als 500 Mio. Menschen weltweit ihr Einkommen aus der tierischen Veredlung generieren.
Diese positive Bilanz ist durch nachhaltiges Wirtschaften durchaus noch verbesserungsfähig, etwa durch eine noch effizientere Nutzung der natürlichen Ressourcen pro erzeugter Nahrungseinheit. Die Rückführung von Nährstoffen und Energie in den Kreislauf über die organische Düngung beispielsweise verstärkt diesen Nutzeneffekt. Zudem kann der Nutztiersektor eine Schlüsselrolle bei der Begrenzung des Klimawandels spielen.
So lassen sich beispielsweise in der Milchviehhaltung mithilfe innovativer Technologien Methanemissionen senken, etwa durch eine optimierte Futterverdaulichkeit, durch die Züchtung auf reduzierte Methanemissionen beim Tier oder durch eine bessere Tiergesundheit.
Nachhaltige Tierproduktion enthält auch eine soziale Komponente, die die Lebensmittelsicherheit, die öffentliche Gesundheit sowie den Zusammenhalt ländlicher Gemeinschaften umfasst. Und letztendlich sind landwirtschaftliche Nutztiere unverzichtbar, um wertvolle Kulturlandschaften und damit verbundene Ökosysteme zu erhalten.