Het onderwerp van dit artikel: ‘Loslaten en vertrouwen dat het goedkomt’ komt vaak terug in allerlei artikelen en boeken over de verhouding tussen ouders en kinderen. Kent u een dergelijk boek? Of hebt u er zelf een geschreven? U bent van harte welkom een artikel te schrijven voor dit blog voor ouders. Dat deed ook Astrid Schutte. Lees haar verhaal…
Astrid Schutte in haar haar studietijd jaren 80
Loslaten en vertrouwen
‘Toen ik eind jaren tachtig Nederlands vanuit een klein Gelders dorpje ging studeren in het Nijmegen, vond met name mijn moeder het niet makkelijk me los te laten. Maar ze moest wel. Ik ging immers studeren aan een universiteit en op kamers. Er was daar niemand die kon controleren wat ik deed met mijn vriendjes. Het waren allemaal ervaringen die mijn moeder, als tuindersdochter destijds direct uit haar ouderlijke huis getrouwd, niet had. Advies kon ze me dan ook niet geven. Hoewel ze als goed katholiek natuurlijk wel probeerde uit te vissen wat ik met die vriendjes uitvoerde. En of ze er niet toch een stokje voor kon steken. Maar het enige was ze eigenlijk kon doen, was loslaten en vertrouwen dat het allemaal goed zou komen met mij’.
Experimenteren
‘In Nijmegen had ik soms moeite uit mijn bed te komen, was ik af en toe eenzaam, haalde ik niet meteen alle tentamens en experimenteerde ik met vriendjes die mijn moeder nooit zou ontmoeten. Met vallen en opstaan leerde ik hoe ik voor mezelf moest zorgen en me moest motiveren mijn studieboeken open te slaan. Net als mijn jaargenoten, waarvan er óók een paar zorgelijke moeders hadden’.
Het komt goed
‘Het is allemaal goed gekomen. Na vijf jaar studeerde ik af en al snel had ik een baan. Met de meeste jaargenoten is het ook goed gekomen. Sommigen van hen kwam ik later tegen in Den Haag, waar ze beleidsmedewerker, communicatiespecialist of manager waren geworden. Hun moeders en vaders moesten dat óók: Loslaten en vertrouwen dat ze uiteindelijk goed terecht zouden komen’.
Boek: de gelukkige school
‘Ik moest hier vaak aan denken toen ik de afgelopen jaren werkte aan mijn meest recente boek ‘De gelukkige school’. In ‘De gelukkige school’ beschrijf ik de opkomst en de neergang van de Iederwijsscholen, die bestonden van 2002-2010 en daarna opgingen in de Democratische Scholen. Op Iederwijs was loslaten en vertrouwen hebben dat het goed komt, het uitgangspunt van het onderwijsconcept. Kinderen die naar Iederwijs gingen, kozen zelf wat ze wilden leren, wanneer en hoe. Als ze niet wilden leren konden ze spelen tot ze wél zin kregen. De Iederwijsoprichters vertrouwden erop dat er vanzelf een moment zou komen waarop kinderen gingen rekenen en lezen. Wie zijn kind naar Iederwijs liet gaan, kon dus niets anders doen dan loslaten en vertrouwen dat zo’n moment inderdaad zou aanbreken. Sommige ouders hadden het daar in het begin knap moeilijk mee’.
Weinig vertrouwen in dit onderwijs
‘De buitenwereld had er in ieder geval weinig vertrouwen in. Onderwijseconomen, schoolinspecteurs en politici begonnen zich luidruchtig met Iederwijs te bemoeien. Iederwijs-kinderen worden dropouts zonder basiskennis, was de vrees. De verontwaardigde Iederwijs-scholen konden niet laten zien dat de critici ongelijk hadden. Zij moesten er immers zelf óók maar op vertrouwen dat het goed zou komen met hun kinderen’.
Wij durfden het ook niet aan
‘Als journalist had ik in 2002 voor Elsevier geschreven over Iederwijs. Ik was toen ook ouder van twee kinderen in de basisschoolleeftijd en zocht onderwijs dat hen wat meer bewegingsvrijheid zou geven. Maar de vrijheid van Iederwijs durfden mijn partner en ik niet aan’.
Zijn kinderen die in vrijheid leerden ‘drop-outs’ geworden?
‘Toen ik één van de oprichters in 2015 tegen het lijf liep, besloot ik een boek over Iederwijs te maken met daarin ook een onderzoek: zijn de Iederwijs-kinderen dropouts geworden zonder basiskennis? Was het vertrouwen van de oprichters terecht en het wantrouwen van de buitenwereld niet? Of was het omgekeerd? Ik was er heel nieuwsgierig naar’.
Veel plezier, goed terecht gekomen, maar ook dingen inhalen
‘Via een enquête en interviews benaderde ik een groot aantal leerlingen. Wat bleek? De meeste leerlingen keken met veel plezier terug op Iederwijs en de meesten van hen waren goed terecht gekomen. De meerderheid had bovendien uiteindelijk havo of hoger bezocht. Ik vond het opmerkelijk. Oud-leerlingen vertelden namelijk óók dat ze bij de sluiting van Iederwijs hadden moeten overstappen naar een reguliere school en daarbij vaak van alles moesten inhalen. Spelling en rekenen waren de dingen die ze vaak noemden. Toch was de grote meerderheid erin geslaagd die achterstand in te halen’.
Tevreden terugkijken
‘En bleven ze met tevredenheid terugkijken op de school waar ze pas aan iets hoefden te leren als ze dat zelf wilden? Op Iederwijs hadden ze namelijk ook een sterke persoonlijke ontwikkeling doorgemaakt: samen met de begeleiders hadden ze de school vorm gegeven, regels gemaakt en wensen waargemaakt, bijvoorbeeld om Engeland te bezoeken, de sterren te bekijken of hélemaal alleen te koken. Het was niet allemaal goed gegaan. Maar uiteindelijk wel goed gekómen. Tussendoor hadden ze ruzies leren beslechten door te praten: waarom werd je nou zo boos op mij en wat is eigenlijk jouw behoefte? Die vaardigheden, die veel kinderen pas ná de middelbare school leren, hadden zij al in hun zak toen ze overstapten naar een vmbo, havo of vwo’.
Loslaten en vertrouwen dat het goedkomt
‘Vertrouwen dat het goed komt, is soms het enige wat we kunnen doen als we kinderen moeten loslaten omdat ze niet meer onder ons dak wonen en ver weg studeren. Op eigen benen komen jonge mensen nieuwe situaties tegen die hen uitdagen en die ze moeten leren oplossen door zelf doen of door hulp te vragen. Daarbij helpt het hen als we als ouders vertrouwen hebben. Niet dat alles goed gaat, dat zou naïef zijn. Maar dat alles goed kan kómen, omdat het leervermogen en de veerkracht van jonge mensen groter is dan we geneigd zijn te denken’.
Astrid Schutte
Benieuwd naar het onderzoek over Iederwijs : De gelukkige school. Hoe Iederwijs het onderwijs opnieuw wilde uitvinden. SWP, 2018. Het is hier te bestellen