Wanneer uitwerpselen en urine van koeien of varkens zich mengen, ontstaat er veel methaangas en ammoniak. Maar als de urine en mest gescheiden blijven kunnen de broeikasgasuitstoot en de ammoniakvorming met wel 75 procent afnemen. Daarom werken Wageningse onderzoekers samen met boeren aan de gescheiden opvang en opslag van mest en urine. De gescheiden verspreiding ervan over het land is ook gunstig voor de bodem en de weidevogels.
In veel koeien- en varkensstallen worden mest en urine gezamenlijk opgevangen. Dat is heel effectief, vertelt onderzoeker Theun Vellinga. “Dan heb je in één keer alles bij elkaar, het is goed weg te pompen, je kunt het in één tank bewaren en het is makkelijk te verwerken”, legt hij uit. Uit drijfmest, het mengsel van poep en plas, vormt zich echter veel methaangas en eveneens veel ammoniak. Het is daarom beter om de urine en mest gescheiden op te vangen en ook apart te bewaren en er apart het land mee te bemesten.
Sterke reductie
“Oneerbiedig gezegd moet je zorgen voor een scheiding van kont tot grond. Daardoor vang je meerdere vliegen in één klap”, zegt Vellinga. Zo kun je de methaangasuitstoot met 75 procent verminderen, en ook de ammoniakvorming kun je tot 75 procent terugdringen. “Dat is een heel sterke reductie.”
Weidevogels
Daarnaast zijn er nog meer voordelen. Drijfmest wordt over het land verspreid door sleufjes in de grond te snijden waarin de drijfmest wordt aangebracht, de zogeheten zodenbemesting. Tijdens het snijden worden grotere soorten regenwormen, die als voer dienen voor weidevogels zoals de grutto, beschadigd. Recent onderzoek naar regenwormen aan de Rijksuniversiteit Groningen laat dat zien. Bovendien droogt de bodem snel uit door de sneden erin, vult Vellinga aan. “Dat is ook ongunstig voor weidevogels, want ze moeten met hun snavel door de klei heen kunnen om zich te kunnen voeden.”
“ We werken samen met een groep boeren aan systemen voor gescheiden opvang, opslag en benutting van mest en urine. Deze boeren zijn bezig met het behoud van weidevogels en het belang van biodiversiteit, gekoppeld aan terugdringen van emissies.”
Theun Vellinga, onderzoeker Veehouderij en Omgeving bij WUR
Deel deze quote:
Biodiversiteit
Sommige boeren hebben al stallen waar mest en urine gescheiden worden ingezameld, en er komen er nog een paar bij. De Wageningse onderzoekers werken samen met een groep Friese boeren aan de verbetering van de systemen. “Deze boeren zijn bezig met het behoud van weidevogels en het belang van biodiversiteit, gekoppeld aan het terugdringen van emissies”, licht Vellinga toe.
Lange termijn
Het gaat nog wel een tijdje duren voor de hele Nederlandse veehouderij om is. Vellinga en zijn collega’s mikken op 2050. “Grofweg iedere dertig jaar worden stallen gerenoveerd of opnieuw verbouwd. Dat is vrij prijzig, dus als je net twee jaar geleden een nieuwe stal hebt gebouwd, ga je dat nu niet doen.” In de tussentijd kunnen boeren wel maatregelen nemen om de methaanuitstoot en ammoniak die bij drijfmest vrijkomen, te verminderen.
Varkens- en koeientoiletten
Mest en urine scheiden gaat bij varkens overigens beter dan bij koeien. “Er zijn al varkenstoiletten, waarbij varkens leren om op verschillende plekken te poepen en te plassen. En er is nu ook iemand bezig om dit aan koeien te leren.” Verder zoeken de wetenschappers nog met de boeren naar de beste methoden voor aparte opslag en de gescheiden verspreiding over het land. Vellinga: “Bij gier, dat sterke effecten heeft op de bodemvruchtbaarheid, is het bijvoorbeeld belangrijk een goede balans te vinden.”
Onderbouwen
Bij verder onderzoek zullen de rijksoverheid, provincies, bedrijven, individuele boeren en kennisinstituten samenwerken, verwacht Vellinga. “Hiermee kun je een enorme slag maken om klimaatverandering tegen te gaan en aan behoud van biodiversiteit te werken.” De onderzoeker benadrukt dat er veel bedrijven en wetenschappers nadenken over gescheiden mest- en urinestromen. “Wageningen is zeker niet de enige. Maar we zorgen wel voor integrale oplossingen en hebben de mogelijkheid om deze oplossingen te onderbouwen met metingen.”
Theun Vellinga · Onderzoeker Veehouderij en Omgeving, Wageningen University & Research
Theun Vellinga is gespecialiseerd in agrarisch natuurbeheer, mestmanagement, broeikasgasemissies en mineralenkringlopen. “De kwaliteit van het landelijk gebied gaat me aan het hart. Vandaar dat ik bij wil dragen aan de verbetering ervan en tegelijkertijd wil zorgen dat er nog een boterham te verdienen valt voor veehouders.”
IN varkensstallen wordt NH3 al opgevangen en omgezet naar ammoniumsulfaat. Maar dat proces kost veel energie. Rundveestallen zijn veel opener en daar is de afvang van zo’n diffuse bron erg lastig en zou nog veel meer energie vergen.
Het is beter om het verlies van N uit mest en gier te voorkomen. Daarom wordt gekozen voor scheiden van mest en urine. Het zorgtniet allen voor minder uitstoot van ammoniak, maar ook van methaan. Mits mest en gier (urine) goed worden opgeslagen.
De VBBM heeft altijd gepleit om goede(gerijpte) drijfmest op en niet in de bodem te brengen. En dit zonder stalaanpassingen maar wel met een aangepast (eiwitarm) rantsoen. Laten we hier een voorbeeld aan nemen,succes op korte termijn gegarandeerd !!
De door Teun voorgrestelde stalaanpassingen komen later wel.
Gr. Oalde-Jan
Beste Jan,
Het blijkt dat het maken van drijfmest een moeilijker product geeft om emissies in de hand te houden. Daarom is de scheiding direct in de stal een betere oplossing. Als je dan een goede oplossing uitwerkt voor het uitrijden van de gier, ben je mogelijk van alle discussies over injecteren verlost. Waarom dan vasthouden aan drijfmest?
Een pleit dus voor maximale weidegang, zodat de dieren het weer zelf regelen. Voor de stal kiezen voor een moderne potstal met afvoer mogelijkheid van de gier. Eigenlijk waren die ouderwetse grupstallen ook nog niet zo gek, alleen hiermee ontnam je de dieren hun bewegingsvrijheid.
Conclusie met de koe in de wei 75% minder uitstoot. Top! En wij weer blij!
Beste Wouter, de stalaanpassing kan zowel gebeuren bij varkens als rundvee. En ook als je veel gaat weiden, staan koeien nog altijd 5 tot 7 maanden per jaar op stal. Het blijft een zinvolle zaak om de scheiding van mest en urine door te voeren. Het is één van de sporen die je kunt bewandelen. Maar ook aan weidegang kleven wel enkele nadelen als het gaat om emissies. Lachgasemissies zijn sterker en er kan nitraat uitspoelen. De keuze voor hoe je omgaat met koeien hangt trouwens niet alleen af van emissies, maar ook van welzijn, biodiversiteit en beleving. Potstallen zijn trouwens van harte af te raden. Daar kan de methaanemissie ook nog hoog zijn en scheiding van mest en urine is daar niet goed geregeld. De potstal vangt mest en urine beide op in een stevige strooisellaag. Ziet er mooi uit, koeien voelen zich goed, maar emissies kunnen toch hoog zijn.
De verkleining van de veestapel zonder na te denken over hoe je veehouderijsysteem eruit moet zien is een te simpele benadering. Zelfs met minder dieren moet je zorgen voor een landbouwsysteem waarbij de verliezen van mineralen en de emissies naar het milieu zo klein mogelijk zijn.
De aanpassingen aan stallen zijn één van de maatregelen om te zorgen dat veehouderij minder milieulast bezorgt dan nu. Maar niet zaligmakend, er is meer nodig.
Wederom het goede verhaal voor onze natuur.
Ik sta al meer dan 70 jaar op deze wereld. Het is er nog nooit beter op geworden.
De drijfmest in mijn omgeving wordt al decennia lang in mooie lijntjes neergelegd.
Het insnijden vindt nooit plaats. Toezicht bestaat niet. Nergens vogeltjes of hazen. Afdekzijlen van mestvergisters laten de amoniak door. Luchtwassers worden geplaatst, doch blazen enkel lucht. Stank en overlast volop.
Wie gaat de investeringen betalen die WEL functioneren. Niet de boeren die moeten hun product goedkoop aanbieden.
Ik pleit voor een normale weidegang met lekkere melk.
Weidegang met lekkere melk is zeker de moeite waard. Maar ook dan staan koeien nog 5 tot 7 maanden op stal. En ook daarvoor moet je een goede oplossing hebben.
De aanpassingen aan stallen zijn nog in ontwikkeling en er moeten zeker betaalbare oplossingen komen. Die kunnen dan worden toegepast als bedrijven toe zijn aan renovatie of nieuwbouw van stallen.
Wij merken dat steeds meer boeren de mest willen scheiden in de stal. Probleem is, er staat geen redelijke vergoeding tegenover de extra investeringen. In sommige prvincies lopen subsidie regelingen, maar dit zou eigenlijk landelijk het geval moeten zijn!
Beste Erik,
Het is nog maar de vraag of er een vergoeding tegenover moet staan. Zolang er wordt geëxperimenteerd, is daar iets voor te zeggen. Ik ken niet de voorwaarden van de provinciale regelingen, dus daar kan ik niets over zeggen. Maar als vermindering van emissies een zaak is van iedere producent van broeikasgassen, zal het uiteindelijk zelf betaald moeten worden. Dat kan zich vertalen in de productprijs. Je moet je ook afvragen of iedereen meteen moet omschakelen naar een andere stal, of dat de overstap naar gescheiden verzameling van mest gebeurt als de oude stal is afgeschreven en wordt verbouwd. Of als er nieuwbouw komt. Dan moet er ook een totale berekening komen van stal, mestopslagen en kosten en baten van andere mestaanwending.
Beste Teun.
Iedere wakkere burger weet dat in apparatuur geïnvesteerd moet worden. Er bestaat helaas geen regelgeving om dit proces in daden om te zetten. Daarom is er zoveel stank en overlast.
De markt mag niet bepalen of er wel of geen overlast is.
Dat is het tekort van het te vrije beleid. Graag prettige lucht landelijk.
Beste Teun,
Ik zie dit toch anders: Door de regelgeving waarbij gestuurd word op ammoniak reductie in de stal, word er geen ruimte geboden voor stalsystemen die scheiden bij de bron of kelderemissies aanpakken of nog beter drijfmest voorkomen.
Zolang de TACRAV het laatste woord heeft en het verdienmodel van de overheid beschermd kan een boer niet alleen verantwoordelijk worden gehouden voor zijn uitstoot
Er zijn koeien die het hele jaar buiten kunnen lopen .
Dan is er nog een mogelijkheid van de zogenaamde “ouderwetse ” potstal mest .
Verder zou er eens nagedacht kunnen worden over het feit dat er in Holland ongeveer 10 a 20 % voor eigen gebruik gemolken wordt , de rest is voor de export , hiermee wordt de bodem zeer zwaar belast .
Op stal zetten van de koeien wordt niet gedaan omdat de dieren niet buiten kunnen zijn. Er groeit geen gras, in het winterseizoen droogt de grond niet op. Er is dus niks te vreten en de grond wordt vertrapt. De ouderwetse potstal is een systeem waarbij ook hoge methaanemissies zijn gemeten. Het is juist de kunst om mest en urine uit elkaar te houden.
De grootte van de veestapel laat onverlet dat je toch over goede stalsystemen moet nadenken. Daarnaast werkt de oplossing voor rundvee en varkens. En er zijn ook buiten Nederland nog genoeg varkens en runderen, dus de oplossing is ook elders toepasbaar.
Een pijnlijk staaltje van eerst beweren en pas daarna meten? Vooropgesteld dat het bij rundvee lukt om urine en feces tot in het veld perfect gescheiden te houden en het contact tussen urine en urease zo te voorkomen, is het verhaal ook in andere opzichten discutabel. De hoofdoorzaak van de achteruitgang van weidevogels is niet de verplichte emissie-arme toediening van ongescheiden mest, maar de extreem vroege maaidata en de ontwatering en bemestingsniveaus die daarvoor nodig zijn. Uitgerekend Wageningse ecologen plaatsten uiterst kritische kanttekeningen bij de wormen-beweringen vanuit de Rijksuniversiteit Groningen. Ook op de beweerde klimaatverdiensten van afzonderlijke feces-opvang, -bewaring en -toediening valt nog wel wat af te dingen: het is notoire bron van lachgas en het benodigde strooisel, als het er al is, kan volgens Rothamsted beter in de kachel dan in de bodem gestopt worden. Out-of-the-box denken is prima, maar misschien eerst maar eens meten.
De transitie zal een stuk sneller gaan als er een economische waarde aan mest ,mineralen en CO2 opslag is toegekend.
Daarnaast schieten de huidige meetprotocollen te kort omdat deze niet alle emissies reducties meenemen, in een emissiefactor waardoor oplossingen niet in de markt komen.
De Filtervloer is een oplossing voor mest scheiding bij de bron en is een reële oplossing om de genoemde reducties werkelijk te realiseren.
Hallo, wij hebben een klein ouderwets varkensbedrijf en wij scheiden altijd al de mest en de gier.hebben geen roosters.Maar ons probleem is dat we al jarenlang moeten injecteren omdat dit volgens de wet moet.we willen wel graag een ontheffing voor bovengrondsuitrijden maar nvwa is hier niet bekend mee, dus kan dat niet.het zou mooi zijn als dit wel mogelijk is, maar waar moeten we daar voor zijn?
Beste Theun Vellinga,
Waardoor ontstaat nu die versterkte emissie van ammoniak wanneer urine (ureum) en vaste mest bij elkaar komen? Ik weet dat door ammonificatie door urobacteriën ureum wordt omgezet in ammoniak. Ook dat vaste delen (fecaliën en houtpulp of stro) door rottingsbacteriën worden omgezet in ammoniak. Waarin zit het synergistische effect?
Beste Theun,ik heb een probleem over een onderwerp waarin jij je verdiept.In het kort :een aantal paarden staan op een klein stukje grond ,waardoor de grond al jaren verzadigd is met urine. Dit veroorzaakt bij een woning een enorme stank v ureumwalmen .Mag dit voor het milieu en is dit schadelijk voor de gezondheid van mensen. Weet u waar ik terecht kan voor hulp. Groeten Tanja Stroink
Paarden in kuddes op een grote weide of een grote deels-verharde paddock houden is niet alleen diervriendelijker, het leidt ook tot een scheiding van mest en urine. Nu staat de emissiefactor voor ponyveulens tot volwassen paard op 1,3 tot 5,0, maar dit is – neem ik aan – op een ouderwets gehouden paard op stal berekend.
Wat zou naar uw idee de afname van de uitstoot zijn als we paarden op die diervriendelijke wijze houden?
Waarom wordt de ammoniak niet opgevangen en gebruikt als brandstof, zoals bij de proef van oa de Nuon bij de Eems?
IN varkensstallen wordt NH3 al opgevangen en omgezet naar ammoniumsulfaat. Maar dat proces kost veel energie. Rundveestallen zijn veel opener en daar is de afvang van zo’n diffuse bron erg lastig en zou nog veel meer energie vergen.
Het is beter om het verlies van N uit mest en gier te voorkomen. Daarom wordt gekozen voor scheiden van mest en urine. Het zorgtniet allen voor minder uitstoot van ammoniak, maar ook van methaan. Mits mest en gier (urine) goed worden opgeslagen.
De VBBM heeft altijd gepleit om goede(gerijpte) drijfmest op en niet in de bodem te brengen. En dit zonder stalaanpassingen maar wel met een aangepast (eiwitarm) rantsoen. Laten we hier een voorbeeld aan nemen,succes op korte termijn gegarandeerd !!
De door Teun voorgrestelde stalaanpassingen komen later wel.
Gr. Oalde-Jan
Beste Jan,
Het blijkt dat het maken van drijfmest een moeilijker product geeft om emissies in de hand te houden. Daarom is de scheiding direct in de stal een betere oplossing. Als je dan een goede oplossing uitwerkt voor het uitrijden van de gier, ben je mogelijk van alle discussies over injecteren verlost. Waarom dan vasthouden aan drijfmest?
Een pleit dus voor maximale weidegang, zodat de dieren het weer zelf regelen. Voor de stal kiezen voor een moderne potstal met afvoer mogelijkheid van de gier. Eigenlijk waren die ouderwetse grupstallen ook nog niet zo gek, alleen hiermee ontnam je de dieren hun bewegingsvrijheid.
Conclusie met de koe in de wei 75% minder uitstoot. Top! En wij weer blij!
Beste Wouter, de stalaanpassing kan zowel gebeuren bij varkens als rundvee. En ook als je veel gaat weiden, staan koeien nog altijd 5 tot 7 maanden per jaar op stal. Het blijft een zinvolle zaak om de scheiding van mest en urine door te voeren. Het is één van de sporen die je kunt bewandelen. Maar ook aan weidegang kleven wel enkele nadelen als het gaat om emissies. Lachgasemissies zijn sterker en er kan nitraat uitspoelen. De keuze voor hoe je omgaat met koeien hangt trouwens niet alleen af van emissies, maar ook van welzijn, biodiversiteit en beleving. Potstallen zijn trouwens van harte af te raden. Daar kan de methaanemissie ook nog hoog zijn en scheiding van mest en urine is daar niet goed geregeld. De potstal vangt mest en urine beide op in een stevige strooisellaag. Ziet er mooi uit, koeien voelen zich goed, maar emissies kunnen toch hoog zijn.
Minder beesten…. Minder beesten…. Minder beesten….
De verkleining van de veestapel zonder na te denken over hoe je veehouderijsysteem eruit moet zien is een te simpele benadering. Zelfs met minder dieren moet je zorgen voor een landbouwsysteem waarbij de verliezen van mineralen en de emissies naar het milieu zo klein mogelijk zijn.
De aanpassingen aan stallen zijn één van de maatregelen om te zorgen dat veehouderij minder milieulast bezorgt dan nu. Maar niet zaligmakend, er is meer nodig.
Wederom het goede verhaal voor onze natuur.
Ik sta al meer dan 70 jaar op deze wereld. Het is er nog nooit beter op geworden.
De drijfmest in mijn omgeving wordt al decennia lang in mooie lijntjes neergelegd.
Het insnijden vindt nooit plaats. Toezicht bestaat niet. Nergens vogeltjes of hazen. Afdekzijlen van mestvergisters laten de amoniak door. Luchtwassers worden geplaatst, doch blazen enkel lucht. Stank en overlast volop.
Wie gaat de investeringen betalen die WEL functioneren. Niet de boeren die moeten hun product goedkoop aanbieden.
Ik pleit voor een normale weidegang met lekkere melk.
Weidegang met lekkere melk is zeker de moeite waard. Maar ook dan staan koeien nog 5 tot 7 maanden op stal. En ook daarvoor moet je een goede oplossing hebben.
De aanpassingen aan stallen zijn nog in ontwikkeling en er moeten zeker betaalbare oplossingen komen. Die kunnen dan worden toegepast als bedrijven toe zijn aan renovatie of nieuwbouw van stallen.
Wij merken dat steeds meer boeren de mest willen scheiden in de stal. Probleem is, er staat geen redelijke vergoeding tegenover de extra investeringen. In sommige prvincies lopen subsidie regelingen, maar dit zou eigenlijk landelijk het geval moeten zijn!
Beste Erik,
Het is nog maar de vraag of er een vergoeding tegenover moet staan. Zolang er wordt geëxperimenteerd, is daar iets voor te zeggen. Ik ken niet de voorwaarden van de provinciale regelingen, dus daar kan ik niets over zeggen. Maar als vermindering van emissies een zaak is van iedere producent van broeikasgassen, zal het uiteindelijk zelf betaald moeten worden. Dat kan zich vertalen in de productprijs. Je moet je ook afvragen of iedereen meteen moet omschakelen naar een andere stal, of dat de overstap naar gescheiden verzameling van mest gebeurt als de oude stal is afgeschreven en wordt verbouwd. Of als er nieuwbouw komt. Dan moet er ook een totale berekening komen van stal, mestopslagen en kosten en baten van andere mestaanwending.
Beste Teun.
Iedere wakkere burger weet dat in apparatuur geïnvesteerd moet worden. Er bestaat helaas geen regelgeving om dit proces in daden om te zetten. Daarom is er zoveel stank en overlast.
De markt mag niet bepalen of er wel of geen overlast is.
Dat is het tekort van het te vrije beleid. Graag prettige lucht landelijk.
Beste Teun,
Ik zie dit toch anders: Door de regelgeving waarbij gestuurd word op ammoniak reductie in de stal, word er geen ruimte geboden voor stalsystemen die scheiden bij de bron of kelderemissies aanpakken of nog beter drijfmest voorkomen.
Zolang de TACRAV het laatste woord heeft en het verdienmodel van de overheid beschermd kan een boer niet alleen verantwoordelijk worden gehouden voor zijn uitstoot
Er zijn koeien die het hele jaar buiten kunnen lopen .
Dan is er nog een mogelijkheid van de zogenaamde “ouderwetse ” potstal mest .
Verder zou er eens nagedacht kunnen worden over het feit dat er in Holland ongeveer 10 a 20 % voor eigen gebruik gemolken wordt , de rest is voor de export , hiermee wordt de bodem zeer zwaar belast .
Op stal zetten van de koeien wordt niet gedaan omdat de dieren niet buiten kunnen zijn. Er groeit geen gras, in het winterseizoen droogt de grond niet op. Er is dus niks te vreten en de grond wordt vertrapt. De ouderwetse potstal is een systeem waarbij ook hoge methaanemissies zijn gemeten. Het is juist de kunst om mest en urine uit elkaar te houden.
De grootte van de veestapel laat onverlet dat je toch over goede stalsystemen moet nadenken. Daarnaast werkt de oplossing voor rundvee en varkens. En er zijn ook buiten Nederland nog genoeg varkens en runderen, dus de oplossing is ook elders toepasbaar.
Een pijnlijk staaltje van eerst beweren en pas daarna meten? Vooropgesteld dat het bij rundvee lukt om urine en feces tot in het veld perfect gescheiden te houden en het contact tussen urine en urease zo te voorkomen, is het verhaal ook in andere opzichten discutabel. De hoofdoorzaak van de achteruitgang van weidevogels is niet de verplichte emissie-arme toediening van ongescheiden mest, maar de extreem vroege maaidata en de ontwatering en bemestingsniveaus die daarvoor nodig zijn. Uitgerekend Wageningse ecologen plaatsten uiterst kritische kanttekeningen bij de wormen-beweringen vanuit de Rijksuniversiteit Groningen. Ook op de beweerde klimaatverdiensten van afzonderlijke feces-opvang, -bewaring en -toediening valt nog wel wat af te dingen: het is notoire bron van lachgas en het benodigde strooisel, als het er al is, kan volgens Rothamsted beter in de kachel dan in de bodem gestopt worden. Out-of-the-box denken is prima, maar misschien eerst maar eens meten.
De transitie zal een stuk sneller gaan als er een economische waarde aan mest ,mineralen en CO2 opslag is toegekend.
Daarnaast schieten de huidige meetprotocollen te kort omdat deze niet alle emissies reducties meenemen, in een emissiefactor waardoor oplossingen niet in de markt komen.
De Filtervloer is een oplossing voor mest scheiding bij de bron en is een reële oplossing om de genoemde reducties werkelijk te realiseren.
#hbivv
Hallo, wij hebben een klein ouderwets varkensbedrijf en wij scheiden altijd al de mest en de gier.hebben geen roosters.Maar ons probleem is dat we al jarenlang moeten injecteren omdat dit volgens de wet moet.we willen wel graag een ontheffing voor bovengrondsuitrijden maar nvwa is hier niet bekend mee, dus kan dat niet.het zou mooi zijn als dit wel mogelijk is, maar waar moeten we daar voor zijn?
Beste Theun Vellinga,
Waardoor ontstaat nu die versterkte emissie van ammoniak wanneer urine (ureum) en vaste mest bij elkaar komen? Ik weet dat door ammonificatie door urobacteriën ureum wordt omgezet in ammoniak. Ook dat vaste delen (fecaliën en houtpulp of stro) door rottingsbacteriën worden omgezet in ammoniak. Waarin zit het synergistische effect?
Beste Theun,ik heb een probleem over een onderwerp waarin jij je verdiept.In het kort :een aantal paarden staan op een klein stukje grond ,waardoor de grond al jaren verzadigd is met urine. Dit veroorzaakt bij een woning een enorme stank v ureumwalmen .Mag dit voor het milieu en is dit schadelijk voor de gezondheid van mensen. Weet u waar ik terecht kan voor hulp. Groeten Tanja Stroink
Paarden in kuddes op een grote weide of een grote deels-verharde paddock houden is niet alleen diervriendelijker, het leidt ook tot een scheiding van mest en urine. Nu staat de emissiefactor voor ponyveulens tot volwassen paard op 1,3 tot 5,0, maar dit is – neem ik aan – op een ouderwets gehouden paard op stal berekend.
Wat zou naar uw idee de afname van de uitstoot zijn als we paarden op die diervriendelijke wijze houden?