Om de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs te halen komen er steeds meer zonneparken in Nederland, vaak op landbouwgrond. Wageningse wetenschappers onderzoeken met zonnepark-ontwikkelaars en gemeenten hoe de natuur kan floreren tussen en onder de zonnepanelen. Want met voldoende ruimte en goed beheer kunnen hier weer allerlei planten, insecten en vogels verschijnen die elders op het platteland verdwenen zijn.
“Het leukste zonnepark dat ik ken, is de Kwekerij in Hengelo, Gelderland”, vertelt ecoloog Friso van der Zee van Wageningen Environmental Research. De gemeente en de zonnepark-ontwikkelaar hebben daar samen met de buurtbewoners besloten om er een natuurpark van te maken. Er is veel ruimte tussen de zonnepanelen en het park is gewoon open. Mensen kunnen er wandelen en de hond uitlaten.
“Zonneparken vallen goed te combineren met natuur. Zoals bloemrijk grasland dat vlinders, bijen en andere insecten trekt, die elders niet meer aanwezig zijn op het platteland.” Maar een park met zonnepanelen wordt niet vanzelf een natuurrijke plek. Dat blijkt uit het onderzoek dat Van der Zee en zijn collega’s in 2019 en 2020 uitvoerden naar de biodiversiteit, oftewel de dier- en plantensoorten, in zonneparken.
“Als ontwikkelaars van zonneparken zich meer in biodiversiteit verdiepen, gaan ze het leuk vinden. Ze kunnen zich dan laten voorstaan op hun inzet voor de groene energieproductie én de natuur.”
Friso van der Zee, ecoloog
Share this quote:
Klimaatdoelen halen
Een analyse van satellietbeelden uit september 2020 toont dat er toen 229 zonneparken in Nederland waren. Inmiddels zijn dat er alweer meer. Om de opwarming van de aarde zoveel mogelijk te beperken, gaat Nederland veel meer duurzame energie produceren. Tot 2050 zal er nog minstens 30.000 hectare aan zonnepanelen op land bijkomen, verwachten de onderzoekers.
Windmolens leveren per hectare drie keer zoveel energie op, maar buiten de kuststreken waait het minder hard. Bovendien maken windturbines lawaai en zijn ze al van veraf beeldbepalend in het landschap. “Hoewel we in Nederland de zonnepanelen liever op de daken leggen, laten berekeningen zien dat er ook zonneparken op land nodig zijn. Het gros, ongeveer 95 procent, wordt aangelegd op bemeste landbouwgrond die wordt gepacht van boeren.”
Ruimte en opstelling van de panelen
De Wageningse ecologen onderzochten 25 zonneparken, verspreid door het land. De eerste voorwaarde voor natuur is ruimte, zagen ze. “Hoe meer ruimte tussen de rijen panelen, hoe beter. Want hoe meer licht er op de bodem valt, hoe meer plantjes er groeien. Het minimum is 2 meter, maar bij bijvoorbeeld de Kwekerij is er gekozen voor 5 tot 7 meter. Dan kun er echt doorheen lopen.”
Ook de opstelling van de zonnepanelen doet ertoe, zagen de onderzoekers. “Bij zuidopstellingen komt er voldoende licht onder de panelen. Maar bij oostwestopstellingen niet, onder die panelen groeit bijna niks.”
“Hoe meer ruimte tussen de rijen panelen, hoe beter. Want hoe meer licht er op de bodem valt, hoe meer plantjes er groeien.” Foto: Friso van der Zee.
Te vruchtbaar door stikstof
De onderzochte zonneparken lagen vooral op bemeste weilanden en akkers, en enkele op onbemeste graslanden of op een voormalige vuilnisbelt. Maakt bemeste of onbemeste grond uit? “Ja, enorm”, antwoordt Van der Zee. “Bij bemesting breng je onnatuurlijk grote hoeveelheden voedingsstoffen zoals fosfaten, kalium en stikstof in de bodem. Daardoor wordt de grond eigenlijk te vruchtbaar en groeien er in die zonneparken vrijwel alleen Engels raaigras, brandnetels en paardenbloemen. Andere planten en bloemen die leuke insecten aantrekken, verliezen de concurrentie en kunnen er niet meer leven. Daarom is stikstof ook zo’n groot probleem in natuurgebieden.”
Onbemeste grond geeft dus een betere uitgangssituatie, zoals te zien is aan een zonnepark in Budel, gebouwd op met metalen verontreinigde grond bij een zinkfabriek. “Het is een mooi heideterrein met veel bloemen. Dat was al zo vóór het zonnepark er kwam. Planten hebben vaak minder moeite met verontreiniging dan met bemesting.”
Maaisel opruimen
Hoewel zich in bemeste landbouwgrond veel stikstof heeft opgehoopt, kan dit door goed beheer weer aan de bodem worden onttrokken. “Dat doe je door het gras te maaien en door vervolgens het voedselrijke maaisel op te ruimen en af te voeren. Zo verschraal je de bodem.”
De meeste zonneparken laten het maaisel echter liggen, want dat is het goedkoopst. “De eerste les is dus: maai het én ruim het maaisel op. Dan keren geleidelijk allerlei plantjes terug. Binnen drie tot zes jaar, afhankelijk van het soort grond, heb je bloemrijk gras waarop veel insecten en waarschijnlijk ook vogels afkomen.”
Exotisch zaad en schapen
Om het herstelproces te versnellen, kan de beheerder maaisel van een soortenrijke wegberm uit de omgeving uitstrooien in het zonnepark. “Dit moet je alleen met maaisel van regionale soorten doen. Als je zomaar een zaadmengsel van buitenlandse soorten inzaait, hebben insecten er weinig aan”, benadrukt de ecoloog.
Sommige zonneparken zetten schaapskuddes in, maar dat werkt vaak averechts. Foto: Friso van der Zee.
Sommige zonneparken zetten schaapskuddes in, maar dat werkt vaak averechts. “Schapen vreten vooral de leuke bloemetjes op en met hun poep bemesten ze de grond. Pas als de bodem verschraald is, heeft begrazing door schapen zin.” Maar dan wel in fasen: eerst één deel, na enkele maanden een ander deel en nog later het volgende. Zo krijgen alle planten de tijd om in bloei te komen en blijft er continu voedsel aanwezig voor insecten.
Vergunningverlening door gemeenten
“Als het beheer goed is, komen de soorten vanzelf terug”, zegt Van der Zee. Desalniettemin werden slechts 3 van de 25 onderzochte zonneparken goed beheerd. “Dat komt vooral door onwetendheid en een gebrek aan interesse. Ontwikkelaars van zonneparken pachten grond van boeren en zijn vooral gericht op energieproductie en geld verdienen. Aan nevenfuncties zoals natuur en recreatie denken ze bijna nooit.
Maar het is vooral onwetendheid, voegt Van der Zee toe. “Als ik ze uitleg hoe het anders kan, staan ze daar meestal wel voor open. En de extra kosten die het afvoeren van het maaisel met zich meebrengt zijn gering ten opzichte van de exploitatie en stroomopbrengst van het park”.
Hierin is ook een rol weggelegd voor gemeenten, die de vergunningen voor zonneparken verlenen. “Gemeenten kunnen als randvoorwaarde stellen dat ontwikkelaars de biodiversiteit moeten stimuleren.” Aan de hand van hun bevindingen hebben de onderzoekers ecologische richtlijnen opgesteld die ontwikkelaars hiervoor kunnen volgen.
Trots op eigen terrein
“Als ontwikkelaars van zonneparken zich meer in biodiversiteit verdiepen, gaan ze het leuk vinden en zetten ze zich er meer voor in. Ze worden dan trots op hun eigen terrein, en kunnen zich naast groene energieproductie ook laten voorstaan op natuurontwikkeling.”
“Als ontwikkelaars van zonneparken zich meer in biodiversiteit verdiepen, gaan ze het leuk vinden en zetten ze zich er meer voor in. Ze worden dan trots op hun eigen terrein, en kunnen zich naast groene energieproductie ook laten voorstaan op natuurontwikkeling.” Foto: Shutterstock.
Bovendien blijven bezwaren vaak uit als omwonenden kunnen meeprofiteren van een natuurrijke omgeving. Tegen het zonne- en natuurpark de Kwekerij in Hengelo maakte niemand bezwaar.
Verder kunnen zonneparken ook de teelt van bijvoorbeeld minder zonminnende gewassen combineren met energieopwekking. “In Duitsland bleek de oogst van aardappels die tussen de zonnepanelen werden verbouwd, even groot was als de gewone oogst.” In Babberich loopt nu een combinatie-experiment met frambozenteelt, en ergens anders met een perenboomgaard.
Maatschappelijke bijdrage
De Wageningse onderzoekers, zijn de komende vier jaar betrokken bij het onderzoeksproject SolarEcoPlus, samen met TNO en verscheidene zonnepark-ontwikkelaars. Er komen zes innovatieve zonneparken met zuid- en oostwestopstellingen van zonnepanelen én met rechtopstaande panelen die meedraaien met de zon. “We meten nu eerst de biodiversiteit op de terreinen. Na de bouw van de parken houden we bij welke planten, insecten, vogels en kleine zoogdieren als konijnen en vleermuizen erbij komen.”
Van der Zee is eveneens projectleider Biodiversiteit en natuur bij het Solar Research Programme. Dit Wageningse onderzoeksprogramma omvat daarnaast de thema’s bodemkwaliteit, landschap en ruimtelijke inrichting, beleid en participatie, multifunctionele landbouw en lokaal klimaat. “Omdat zonneparken naast maximalisering van de energieopbrengsten ook in bredere zin een positieve bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij.”
Dit filmpje over natuurinclusief Nederland gaat vanaf 1.30 min. over Solarpark de Kwekerij in Hengelo, Gelderland:
Ooit studeerde Friso van der Zee Biologie in Wageningen. Inmiddels werkt hij alweer zo’n 35 jaar als ecoloog, bij onder meer het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de Gegevensautoriteit Natuur. Sinds 2014 is hij projectleider en onderzoeker in het team Biodiversiteit en Beleid van Wageningen Environmental Research. “Veel van mijn werk is gericht op natuur op plekken die niet standaard zijn, zoals spoorwegen, wegbermen, rivierdijken, defensieterreinen en zonneparken. Dan werk je met partijen die vaak helemaal niet bezig zijn met natuurbeheer. Daarmee ga ik graag het terrein op om te laten zien wat er groeit en leeft. Laatst wees ik een zonnepark-ontwikkelaar op een greppeltje dat anders dan de rest van het terrein niet bemest was. Er stond een enorme bloemenzee in. Dat was de ontwikkelaar nooit eerder opgevallen en hij werd er helemaal enthousiast van. Als mensen leren om de natuur te zien, zetten ze zich er ook meer voor in.”
Panelen op stenen en bomen op grond. Zo zou het mi moeten zijn dus het spijt me werkelijk dat jullie dat kennelijk anders zien. Houd hiermee op en stop je wetenschap alsjeblieft in nuttige zaken.
Terloops wordt opgemerkt dat de pachters van de zonnepanelen geen boodschap hebben aan biodiversiteit op de gepachte kavel die 12 of meer jaar uit productie genomen wordt. Dat is een belangrijke constatering. Want er speelt hier mogelijk iets kwalijks. Heeft u al onderzoek gedaan naar het karakter van deze pachters?. Het betreft hier veelal commercieel slimme projectontwikkelaars – steeds vaker uit het buitenland – die profiteren van NLse SDE subsidie. Boeren zijn willige verpachters met opbrengstprijzen en bedrijven die onder druk staan. We zien nu aan de ene kant landbouwgrond en groen door vreemde partijen onttrokken worden aan productie en landschap en aan de andere kant een LTO die pleit voor reclameren grond uit zee voor de boeren. Van een landbouwuniversiteit als de WUR mogen we iets meer politiek maatschappelijke context en bewustzijn verwachten alvorens deze perverse situatie als een fait accompli te beschouwen. Analyse van prijsbeleid en hectare opbrengsten plus; analyse van gemeenten beleid en definities van agrarische of industriele bestemmingen; standpunt van het Rijk/EZK; passages in de SDE wetgeving; posities in de Tweede Kamer dat zijn aspecten die m.i. allereerst aandacht verdienen bij deze ontwikkeling. WUR vakgroep Bestuurskunde kan hier een mooie en nuttige rol spelen.
Zonnepanelen op de grond zijn landschapvervuiling. Het laten groeien van wat trooststruiken etc. zijn daarbij mi. geen oplossing. Vaak worden dit soort projecten verkocht onder de noemer ‘ hiermee kunnen we (tien)duizenden huishoudens van stroom voorzien. De praktijk is helaas weerbarstiger en gaat groen opgewekte stroom naar bijvoorbeeld energieslurpers als datacentra.
Daar het aandeel fossiele energie steeds verder af zal nemen wordt de vraag, waar willen we onze opgewekte groene stroom voor gebruiken, steeds relevanter.
Nederland vol met zonneweides en windmolens lijkt mij geen goed vooruitzicht.
Met zulke zonneparken kan de ‘groene woestijn’ waarvan wij veel in Nederland hebben weer mooi gereanimeerd worden. Als na 25 jaar de panelen verwijderd worden is er een gezond perceel met grote biodiversiteit beschikbaar. Offer iets van het energierendement op voor een groot rendement voor de natuur met een lange-termijn perspectief. Zo worden 2 grote problemen tegelijk aangepakt.
Dank voor je reactie. Ja dat is ook precies onze bedoeling om zonneparken zo multifunctioneel mogelijk te realiseren. Natuurlijk zijn wij ook van mening dat je daken van bedrijventerreinen en distributiecentra zoveel mogelijk vol moet leggen met zonnepanelen. Maar de praktijk is nu eenmaal dat er ook veel parken op land worden gerealiseerd en daar valt qua biodiversiteit nog veel te verbeteren, zonder dat het extreem veel geld hoeft te kosten. Mijn ervaring met veel ontwikkelaars van zonneparken is dat ze vaak wel willen, maar dat ze de kennis nog niet hebben. Ze vragen ook wel of we een cursus voor ze zouden willen ontwikkelen op dit onderwerp, dus we gaan dat bekijken.
Een ander aspect waar onvoldoende aandacht voor is, is de toegankelijkheid van zonneparken en de mogelijkheid voor recreatie. Om vrijwel alle parken staat een groot hek heen. Terwijl op zonnepark De Kwekerij, gemeente Bronckhorst, mensen gewoon een wandeling kunnen maken en dit ook veel doen. Ontwikkelaars geven aan dat afsluiten moet van de verzekering, maar als het in Bronckhorst kan, zou het elders ook moeten kunnen. Waar een wil is, is een weg. Een natuur-landschapspark met daarin zonnepanelen heeft ook veel meer draagvlak bij de omgeving dan een monofunctioneel park wat alleen maar gericht is op zoveel mogelijk energie.
Prettig om hier de achtergronden te lezen mbt de zonnepanelen op landbouwgrond, en te leren dat er dus wel degelijk mensen met kennis bezig zijn om een en ander te verbeteren. Toch lijkt het erop dat eenmaal gemaakte, verkeerde keuzes door deze educatie etc iets minder verkeerd zullen gaan uitpakken, terwijl er ándere mogelijkheden bestaan waar de politiek veel meer op zou moeten inzetten. De zonneparken op landbouwgrond zijn een doorn in mijn oog en binnen onze diverse vriendenkring een terugkerend gespreksonderwerp. Er is een complete cowboytoestand ontstaan van mensen (investeerders, boeren) die alleen maar aan geld denken, en niet begaan zijn met de natuur. De meters zijn zoals bekend schaars in ons land, en zouden m.i. niet moeten worden gereserveerd voor zonnepanelen, maar voor natuur, recreatie, woningbouw en landbouw. Er is namelijk genoeg plaats voor zonnepanelen op andere plekken. Bijvoorbeeld op de daken van grote bedrijfsgebouwen. Wij noemen die onderling “roofloodsen”, omdat ze niets toevoegen, alleen maar weghalen. Het bodemleven eronder wordt onmogelijk gemaakt en de gladde wanden leveren geen bijdrage aan voedselvoorziening, beschutting, nestelmogelijkheden etc voor een diversiteit aan dieren die we zo hard nodig hebben. Door het plaatsen van zonnepanelen op daken in combinatie met het aanbrengen van “groene muren” zouden roofgebouwen nog iets kunnen teruggeven aan de natuur, iets kunnen betekenen voor het milieu en de biodiversiteit. Bovendien werken groene muren/bomen als een natuurlijke airco voor de gebouwen en tevens als CO2-opslagplaats. Daar zou van overheidswege veel meer op ingezet moeten worden. Nederland staat vol roofloodsen. Denk aan panden als H&M en Bol.com, maar ook flatgebouwen. Ik zie daar heel veel groene kansen, die uiteindelijk een veel prettiger klimaat en aangezicht opleveren. Dan kan de schaarse (landbouw)grond worden ingezet voor andere zaken.
Eén van de voorwaarden van slagen is meer ruimte tussen de panelen. Leuk idee, maar dat betekent dus nóg meer grond die onttrokken wordt aan de landbouw. Is dat nu echt zo logisch? 4 meter ipv 2 meter betekent dat er bijna 2x zoveel hectares nodig zijn wil de investeringsmaatschappij dezelfde hoeveelheid Watt kunnen produceren. Fijn voor de verpachtende boer, die loopt binnen. Niet zo fijn voor omwonenden, die op een nog grotere binnenzee aan reflecterende blauwe panelen mogen uitkijken. Die strookjes groen ertussen maken dat echt niet goed. En de geplaatste foto’s maken je ook niet direct warm voor het idee. Een foto met een mottig veld met wat herderstasjes en duizendblad en een veld vol kamille met een verdwaalde klaproos ertussen. Als dat al biodiversiteit moet heten Wageningen…
Oh enne, frappant dat de enige reactie van de auteur die is op een commentaar dat positief is. Geen lef om te reageren op kritiek?
Dank voor uw reactie. U roert een goed punt aan als het gaat om de keuze tussen panelen zo geconcentreerd mogelijk op een klein oppervlak of minder dicht op een groter oppervlak. Ons onderzoek gaat over de relatie met biodiversiteit. Vanuit dat oogpunt heeft meer ruimte tussen de panelen de voorkeur. Op zonneparken (in het bijzonder met een oost-west-opstelling) die zo vol mogelijk met panelen zijn gezet, is de biodiversiteit uiterst laag. Terwijl zonneparken theoretisch een verbetering van de biodiversiteit in het intensieve agrarische landschap zouden kunnen betekenen. Maar natuurlijk kun je om landschappelijke of andere redenen andere keuzes maken. Wij pleiten ook helemaal niet voor meer zonneparken op land, maar als ze er dan toch komen, geven wij richtlijnen hoe je daar de biodiversiteit zou kunnen verbeteren.
Een interessant project, en wat mooi dat de zonnepanelen gecombineerd worden met een park en natuur. Grappig ook dat in Duitsland aardappels geteeld werden tussen de zonnepanelen, en dat de opbrengst even hoog was. Ik kan me voorstellen dat ik de toekomst het landschap en de landbouw er anders uitgaan zien, en het verschillende functies krijgt. https://www.hesselpostma.nl/duurzame-energie
Panelen op stenen en bomen op grond. Zo zou het mi moeten zijn dus het spijt me werkelijk dat jullie dat kennelijk anders zien. Houd hiermee op en stop je wetenschap alsjeblieft in nuttige zaken.
Terloops wordt opgemerkt dat de pachters van de zonnepanelen geen boodschap hebben aan biodiversiteit op de gepachte kavel die 12 of meer jaar uit productie genomen wordt. Dat is een belangrijke constatering. Want er speelt hier mogelijk iets kwalijks. Heeft u al onderzoek gedaan naar het karakter van deze pachters?. Het betreft hier veelal commercieel slimme projectontwikkelaars – steeds vaker uit het buitenland – die profiteren van NLse SDE subsidie. Boeren zijn willige verpachters met opbrengstprijzen en bedrijven die onder druk staan. We zien nu aan de ene kant landbouwgrond en groen door vreemde partijen onttrokken worden aan productie en landschap en aan de andere kant een LTO die pleit voor reclameren grond uit zee voor de boeren. Van een landbouwuniversiteit als de WUR mogen we iets meer politiek maatschappelijke context en bewustzijn verwachten alvorens deze perverse situatie als een fait accompli te beschouwen. Analyse van prijsbeleid en hectare opbrengsten plus; analyse van gemeenten beleid en definities van agrarische of industriele bestemmingen; standpunt van het Rijk/EZK; passages in de SDE wetgeving; posities in de Tweede Kamer dat zijn aspecten die m.i. allereerst aandacht verdienen bij deze ontwikkeling. WUR vakgroep Bestuurskunde kan hier een mooie en nuttige rol spelen.
Zonnepanelen op de grond zijn landschapvervuiling. Het laten groeien van wat trooststruiken etc. zijn daarbij mi. geen oplossing. Vaak worden dit soort projecten verkocht onder de noemer ‘ hiermee kunnen we (tien)duizenden huishoudens van stroom voorzien. De praktijk is helaas weerbarstiger en gaat groen opgewekte stroom naar bijvoorbeeld energieslurpers als datacentra.
Daar het aandeel fossiele energie steeds verder af zal nemen wordt de vraag, waar willen we onze opgewekte groene stroom voor gebruiken, steeds relevanter.
Nederland vol met zonneweides en windmolens lijkt mij geen goed vooruitzicht.
Plaats deze zonnepanelen liever in Spanje of zo. Daar is meer zo’n en de grond lease is goedkoper.
wat een barbase uitspraken van zeer ondeskundige
mensen
Met zulke zonneparken kan de ‘groene woestijn’ waarvan wij veel in Nederland hebben weer mooi gereanimeerd worden. Als na 25 jaar de panelen verwijderd worden is er een gezond perceel met grote biodiversiteit beschikbaar. Offer iets van het energierendement op voor een groot rendement voor de natuur met een lange-termijn perspectief. Zo worden 2 grote problemen tegelijk aangepakt.
Dank voor je reactie. Ja dat is ook precies onze bedoeling om zonneparken zo multifunctioneel mogelijk te realiseren. Natuurlijk zijn wij ook van mening dat je daken van bedrijventerreinen en distributiecentra zoveel mogelijk vol moet leggen met zonnepanelen. Maar de praktijk is nu eenmaal dat er ook veel parken op land worden gerealiseerd en daar valt qua biodiversiteit nog veel te verbeteren, zonder dat het extreem veel geld hoeft te kosten. Mijn ervaring met veel ontwikkelaars van zonneparken is dat ze vaak wel willen, maar dat ze de kennis nog niet hebben. Ze vragen ook wel of we een cursus voor ze zouden willen ontwikkelen op dit onderwerp, dus we gaan dat bekijken.
Een ander aspect waar onvoldoende aandacht voor is, is de toegankelijkheid van zonneparken en de mogelijkheid voor recreatie. Om vrijwel alle parken staat een groot hek heen. Terwijl op zonnepark De Kwekerij, gemeente Bronckhorst, mensen gewoon een wandeling kunnen maken en dit ook veel doen. Ontwikkelaars geven aan dat afsluiten moet van de verzekering, maar als het in Bronckhorst kan, zou het elders ook moeten kunnen. Waar een wil is, is een weg. Een natuur-landschapspark met daarin zonnepanelen heeft ook veel meer draagvlak bij de omgeving dan een monofunctioneel park wat alleen maar gericht is op zoveel mogelijk energie.
Prettig om hier de achtergronden te lezen mbt de zonnepanelen op landbouwgrond, en te leren dat er dus wel degelijk mensen met kennis bezig zijn om een en ander te verbeteren. Toch lijkt het erop dat eenmaal gemaakte, verkeerde keuzes door deze educatie etc iets minder verkeerd zullen gaan uitpakken, terwijl er ándere mogelijkheden bestaan waar de politiek veel meer op zou moeten inzetten. De zonneparken op landbouwgrond zijn een doorn in mijn oog en binnen onze diverse vriendenkring een terugkerend gespreksonderwerp. Er is een complete cowboytoestand ontstaan van mensen (investeerders, boeren) die alleen maar aan geld denken, en niet begaan zijn met de natuur. De meters zijn zoals bekend schaars in ons land, en zouden m.i. niet moeten worden gereserveerd voor zonnepanelen, maar voor natuur, recreatie, woningbouw en landbouw. Er is namelijk genoeg plaats voor zonnepanelen op andere plekken. Bijvoorbeeld op de daken van grote bedrijfsgebouwen. Wij noemen die onderling “roofloodsen”, omdat ze niets toevoegen, alleen maar weghalen. Het bodemleven eronder wordt onmogelijk gemaakt en de gladde wanden leveren geen bijdrage aan voedselvoorziening, beschutting, nestelmogelijkheden etc voor een diversiteit aan dieren die we zo hard nodig hebben. Door het plaatsen van zonnepanelen op daken in combinatie met het aanbrengen van “groene muren” zouden roofgebouwen nog iets kunnen teruggeven aan de natuur, iets kunnen betekenen voor het milieu en de biodiversiteit. Bovendien werken groene muren/bomen als een natuurlijke airco voor de gebouwen en tevens als CO2-opslagplaats. Daar zou van overheidswege veel meer op ingezet moeten worden. Nederland staat vol roofloodsen. Denk aan panden als H&M en Bol.com, maar ook flatgebouwen. Ik zie daar heel veel groene kansen, die uiteindelijk een veel prettiger klimaat en aangezicht opleveren. Dan kan de schaarse (landbouw)grond worden ingezet voor andere zaken.
Eén van de voorwaarden van slagen is meer ruimte tussen de panelen. Leuk idee, maar dat betekent dus nóg meer grond die onttrokken wordt aan de landbouw. Is dat nu echt zo logisch? 4 meter ipv 2 meter betekent dat er bijna 2x zoveel hectares nodig zijn wil de investeringsmaatschappij dezelfde hoeveelheid Watt kunnen produceren. Fijn voor de verpachtende boer, die loopt binnen. Niet zo fijn voor omwonenden, die op een nog grotere binnenzee aan reflecterende blauwe panelen mogen uitkijken. Die strookjes groen ertussen maken dat echt niet goed. En de geplaatste foto’s maken je ook niet direct warm voor het idee. Een foto met een mottig veld met wat herderstasjes en duizendblad en een veld vol kamille met een verdwaalde klaproos ertussen. Als dat al biodiversiteit moet heten Wageningen…
Oh enne, frappant dat de enige reactie van de auteur die is op een commentaar dat positief is. Geen lef om te reageren op kritiek?
Dank voor uw reactie. U roert een goed punt aan als het gaat om de keuze tussen panelen zo geconcentreerd mogelijk op een klein oppervlak of minder dicht op een groter oppervlak. Ons onderzoek gaat over de relatie met biodiversiteit. Vanuit dat oogpunt heeft meer ruimte tussen de panelen de voorkeur. Op zonneparken (in het bijzonder met een oost-west-opstelling) die zo vol mogelijk met panelen zijn gezet, is de biodiversiteit uiterst laag. Terwijl zonneparken theoretisch een verbetering van de biodiversiteit in het intensieve agrarische landschap zouden kunnen betekenen. Maar natuurlijk kun je om landschappelijke of andere redenen andere keuzes maken. Wij pleiten ook helemaal niet voor meer zonneparken op land, maar als ze er dan toch komen, geven wij richtlijnen hoe je daar de biodiversiteit zou kunnen verbeteren.
Een interessant project, en wat mooi dat de zonnepanelen gecombineerd worden met een park en natuur. Grappig ook dat in Duitsland aardappels geteeld werden tussen de zonnepanelen, en dat de opbrengst even hoog was. Ik kan me voorstellen dat ik de toekomst het landschap en de landbouw er anders uitgaan zien, en het verschillende functies krijgt. https://www.hesselpostma.nl/duurzame-energie