Fenologie

Om veranderingen van weer en klimaat te kunnen begrijpen, moet je planten- en diersoorten over langere tijd volgen. Dan spreek je niet over enkele jaren maar over een paar decennia. De fenologie is daarbij een interessante indicator. Fenologie is de tak van wetenschap die onderzoek doet naar jaarlijks terugkerende verschijnselen in de natuur zoals het moment waarop planten bloeien, het blad zich ontvouwt en bladval bij planten, de start van de vogeltrek en het verschijnen van vlinders en andere insecten. Dit kun je bovendien met veel mensen samen doen, en dus is het ook een goed in te zetten hulpmiddel voor het onderzoek.

Natuurkalender

Niet alle vogels zingen eerder door klimaatverandering

Zanglijster (Bron: Piet Munsterman)

Over de fenologie van planten zijn voor Nederland al vanaf 1868 schriften met nauwgezette verslagen beschikbaar. Tussen 1940 en 1968 had ons land zelfs een heel goed fenologienetwerk. Wageningse onderzoekers hebben dat in 2001 weer nieuw leven ingeblazen met het opzetten van de Natuurkalender, een waarnemingsprogramma dat zich bezighoudt met waarnemen, analyseren, voorspellen en communiceren over de jaarlijks terugkerende verschijnselen in de natuur. Naast planten, bomen en landbouwgewassen zijn in het programma ook veel diersoorten opgenomen.

Geef waarneming door

Via de website kan iedereen meedoen en het eerste bloeiende sneeuwklokje of fruitboom voor dat jaar melden, of bijvoorbeeld de eerste eendepulletjes, boerenzwaluwen, vliegende vlinders of egels en ringslangen die uit hun winterslaap zijn gekomen. Je hoeft hiervoor geen natuurkenner te zijn; iedereen herkent wel een paar planten of dieren en op Natuurkalender.nl vind je voorbeelden. Door je meldingen volg je de klimaatverandering in je eigen achtertuin of buurt.

Help het onderzoek

Met het doorgeven van je waarnemingen help je de onderzoekers. Hoe meer gegevens, hoe beter ze het jaar kunnen karakteriseren en de effecten van verandering van weer en klimaat op natuur in kaart kunnen brengen. Ook letterlijk. Want meer waarnemingen maken het makkelijker om verschillen tussen streken te onderzoeken en te verklaren.

Tuinvogeltelling

Tot slot nog een tip. Dit weekend (27-28 januari) organiseert Vogelbescherming Nederland weer een Nationale tuinvogeltelling. Deze gegevens worden gebruikt om een beeld te krijgen van het tuingebruik door vogels. Een mooi moment om ook eens goed naar je eigen tuin te kijken of daar een soort is te zien die is opgenomen in onze Natuurkalender

Verder lezen en doen