Suiker op school

Het is zover: calorierijke frisdranken gaan uiterlijk eind 2018 uit de automaten op middelbare scholen in de hele Europese Unie. Er wordt al jaren aandacht gevraagd voor de rol die het aanbod op scholen kan spelen in het verlagen van de hoeveelheid zoete frisdranken die de jeugd van tegenwoordig drinkt. Want dat is het idee: minder aanbod van suikerhoudende frisdranken leidt tot minder vraag. De zogenoemde ‘regulars’ moeten de uitzondering op de regel gaan worden en ingeruild voor light en zerodranken, of beter nog: water, thee of filterkoffie zonder suiker.

Of dit ook zo gaat uitpakken zullen we in 2019 empirisch kunnen gaan onderzoeken. En welke bijdrage deze maatregel zal leveren aan het terugdringen van het overgewicht onder de Europese jongeren zal nog lastiger zijn vast te stellen en ook langer duren.

Verlies vermijden

Wel kunnen we er nu over zeggen dat met deze stap het pad van de derde ‘economische’ interventie wordt ingeslagen. Een pad dat veelal liever wordt gemeden. Er zijn genoeg praktische en principiële bezwaren te maken bij interventies via belasten of subsidiëren van bepaalde gedragskeuzes; bij het wegnemen van keuzemogelijkheden geldt dit des te meer. Behalve dat bedrijven en overheid weinig ophebben met verkleining van het keuzeaanbod, leert de gedragswetenschap ons ook nog eens dat verlies op weinig genade onder het consumentenpubliek hoeft te rekenen. Mensen houden niet van verlies. We willen verlies vermijden. En minder keuzemogelijkheden wordt uitgelegd als verlies.

Dwang bevrijdt

De Europese scholieren gaan hopelijk leren hier anders tegenaan te kijken. Verlies maakt dan plaats voor verrijking; de ‘dwang’ die uitgaat van de herinrichting van de frisdrankautomaten op hun scholen krijgt de kwalificatie ‘bevrijdend’. De jonge Europeanen gaan zich wat mij betreft realiseren en ervaren dat de veelgeprezen keuzevrijheid in feite begrensd is en reductie van keuzestress verlichting geeft. Ze gaan ook nadrukkelijker beseffen hoe even stevig en sturend als sluipend en subtiel de invloed vanuit de omgeving is op de keuzes die ze maken, op wat ze al dan niet waarderen en normaal vinden. Dan heb ik goede hoop dat ze gaan erkennen dat ze ook (tegen zichzelf) zijn te beschermen als niet altijd, overal en voor iedereen alle voedselopties openstaan. En dat het onjuist is om te denken dat we altijd en alles kunnen eten en drinken zonder dat er consequenties aan verbonden zijn.

Consumentengedrag van Europese scholieren

Het is afwachten welke meetbare effecten de suikerarme inrichting van frisdrankautomaten op scholen gaat hebben op gedrag of gezondheid van Europese scholieren. Het gaat echter ook om het weerbaar maken van jonge mensen in hun (zoek)tocht naar volwassen en verantwoordelijke consumenten.

Mijn oudste zoon heeft hierin nog een weg te gaan. Zijn puberale reactie is: ‘als het bij ons op school zover is, loop ik wel even naar de supermarkt’. Als brugklasser mag hij in de pauzes het schoolplein nog niet af. Als ouder ben ik gelukkig met die restrictie. Maar volgend jaar mag hij gaan waar hij wil. Gelukkig dan een jaartje ouder en wijzer. Komt goed. Hij zweert feitelijk nu al bij water en cola-zero.

Meer lezen

• Onderzoeksthema Wageningen Economic Research – https://weblog.wur.eu/essay-longer-period-trick/
• Blog – synthesis essay topics
• Blog Wageningen Economic Research – the gospel of wealth and other timely essays pdf