Nieuwe diagnostische test voor tropische ziektes

Je hoort het regelmatig op het nieuws; een nieuwe uitbraak van een ziekte. Soms dichtbij, andere keren ver van de westerse wereld. Neem bijvoorbeeld Zika. Dit virus kon zich lang ongezien verspreiden, tot het recent werd ontdekt in Brazilië. Het virus kan afwijkingen veroorzaken in ongeboren kinderen. De huidige angst voor verspreiding van Zika naar noordelijkere gebieden maakt het een bekend virus. Andere infectieziekten krijgen minder media aandacht. En dat terwijl ze al decennia lang doden veroorzaken in kwetsbare gebieden. Een voorbeeld hiervan is de Afrikaanse Slaapziekte.

Het voorspellen van infectieziekten is moeilijk, het voorkomen nog meer. Hoe zorg je er dus voor dat de gevolgen beperkt blijven? Kan een tropische infectieziekte op tijd worden herkend in moeilijk toegankelijke gebieden? Studenten van Wageningen University & Research ontwikkelen hier een nieuwe diagnostische test voor.

Afrikaanse Slaapziekte – Een vergeten ziekte

Afrikaanse Slaapziekte is een tropische infectieziekte waar weinig geld of aandacht voor is. Het wordt veroorzaakt door Trypanosoma. Dat is een parasiet die via een vliegenbeet overgedragen kan worden. De symptomen zijn in eerste instantie vaag en lijken op een gewone infectie. Als de parasiet het zenuwstelsel heeft bereikt veranderen die ‘onschuldige’ klachten in slaapstoornissen, een coma, en uiteindelijk de dood.

De Afrikaanse Slaapziekte is een oude ziekte die bijna onder controle was. Hier kwam een einde aan toen de Afrikaanse kolonies in de jaren ’60 onafhankelijk werden. Zonder hulp van het westen stortte hun gezondheidszorg in, en kwamen de epidemieën terug. De afgelopen 15 jaar heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hier echter verandering in gebracht. Ze bieden gratis diagnose en behandeling aan, en gaan met hun mobiele teams naar de meest afgelegen gebieden om mensen te helpen. In Jeeps of op motors gaat een team zo’n 20 dagen per maand op pad, om zo veel mensen te helpen als mogelijk. Met succes. Hoewel nog steeds miljoenen mensen het risico lopen om geïnfecteerd te worden, is het aantal gevallen al met 85% afgenomen. Er zijn zelfs optimistische plannen om de ziekte geheel uit te roeien in 2020. Wat essentieel is in dit proces? Veel geld en goede diagnose.

Diagnose is niet altijd vanzelfsprekend

Goede diagnose. Het klinkt vanzelfsprekend, maar is het vaak niet. Zelf ga je naar je huisarts, en hij of zij neemt wat bloed af. Dat bloed wordt in het ziekenhuis geanalyseerd en na een paar dagen krijg je al de uitslag. In afgelegen gebieden in derdewereldlanden, is er vaak niet de benodigde medische apparatuur beschikbaar, is de infrastructuur slecht, en zijn er geen goed opgeleide artsen aanwezig. De inwoners vertrouwen dus vooral op het herkennen van symptomen, de wijsheden van de lokale medicijnman, of het bezoekje van de mobiele teams.

Voorbeeld van Afrikaanse infrastructuur. Hector Conesa / Shutterstock.com

Een diagnostische test is belangrijk voor het vaststellen van de juiste aanwezige ziekte. Daarna kan er beslist worden of de patiënt moet starten met medicatie. De medicatie voor slaapziekte is duur, beperkt beschikbaar en giftig wanneer het verkeerd gebruikt wordt. In latere stadia van de ziekte moet de patiënt naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis om daar behandeld en verzorgd te worden. De kosten? Tot een paar honderd dollar per patiënt. Hoe eerder de diagnose gesteld kan worden, hoe beter het is voor de patiënt en voor de portemonnee van de hulporganisaties.

Een nieuwe generatie diagnostische tests

Huidige diagnostische kits zijn vaak niet geschikt om in afgelegen gebieden in derdewereldlanden gebruikt te worden. Er zijn dure apparaten of hele laboratoria voor nodig bijvoorbeeld. Of de kits bestaan wel, maar zijn niet precies genoeg. Daarom kunnen veel mensen de verkeerde diagnose krijgen. Wij, het Wageningen iGEM team, werken deze zomer aan een nieuwe diagnostische test die wel geschikt is voor deze omstandigheden.

Mantis – Modular Antigen Test for Infectious Diseases

De Mantis diagnostische test bevat buisjes met bacteriën. Deze bacteriën hebben hele specifieke detectiemoleculen: affibodies. Dit zijn de antilichamen van de bacteriewereld. Deze moleculen zijn klein, ziektespecifiek, en makkelijk aanpasbaar. Daardoor kunnen ze ingezet worden om veel verschillende ziektes aan te tonen. Het is ook mogelijk om de test eenvoudig op een nieuwe epidemie aan te passen. De bacteriën zijn ook uitgerust met een signaleersysteem. Na het detecteren van een ziektemaker zorgt dit systeem dat een lichtsignaal wordt uitgezonden. Eigenlijk zit de hele diagnostische test dus al in de bacterie. Hierdoor wordt het testen zelf heel simpel. De patiënt hoeft nu alleen nog maar een monster (urine of bloed) toe te voegen. In onderstaande infographic kun je zien hoe de Mantis te werk zal gaan.

Crowdfunding

Het ontwikkelen van Mantis brengt kosten met zich mee, die wij zo goed mogelijk proberen te dekken. Wilt u bijdragen aan dit innovatieve project? Kijk dan ook eens op onze crowdfundingsite.

Meer informatie

• Tussen 9 en 13 november zullen wij dit project presenteren op de Giant iGEM Jamboree in Boston.
• Voor meer informatie over Mantis en iGEM kun je terecht op onze website.
• Meer weten over synthetische biologie? Leer alles over dit onderwerp in 12 minuten.
• Meer weten over Global one Health? Leer het in slechts 7 minuten.
• Voor vragen zijn wij te bereiken via een berichtje hieronder of igem.wageningen@gmail.com.