Waarom we minder antibiotica moeten gebruiken in de veehouderij
Door Jamal Roskam
In de veehouderij gebruiken boeren antibiotica om dieren gezond te houden. Toch is het in het belang van de gezondheid van zowel mens als dier om minder antibiotica te gebruiken. In dit artikel kun je lezen waarom.
Wat is antibiotica en antibioticaresistentie?
Alle mensen en dieren dragen bacteriën bij zich. Sommige van deze bacteriën kunnen infecties veroorzaken. Deze infecties kunnen worden behandeld met antibiotica. Er zijn verschillende soorten antibiotica met een verschillende werking; er zijn antibiotica die de groei van bacteriën remmen, terwijl andere soorten bacteriën doden. Het grote voordeel is dat veel aandoeningen hierdoor niet langer dodelijk zijn. Daarnaast werken deze middelen snel en zijn ze relatief goedkoop.
Er is alleen één groot nadeel: bacteriën kunnen ongevoelig worden voor antibiotica waardoor de bacteriën niet langer worden geremd in hun groei of worden gedood. Dit noemen we antibioticaresistentie. Als de niet-resistente bacteriën zijn bestreden via een bepaald antibioticum, blijven de resistente bacteriën over. Zij hebben dan alle ruimte om te groeien en een nieuwe infectie te veroorzaken. Deze nieuwe infectie is vaak nog moeilijker te behandelen dan de vorige. In dat geval wordt er gekozen voor een ander antibioticum. Helaas zullen er op den duur ook bacteriën zijn die resistent zijn voor dat middel. Zo blijven er steeds minder middelen over die nog effect hebben op de bacteriën, en dat kan er uiteindelijk toe leiden dat geen enkel antibioticum meer effectief is.
Minder antibiotica in de Nederlandse veehouderij
In het verleden was het antibioticagebruik in de Nederlandse veehouderij vrij hoog in vergelijking met andere (Europese) landen. Dit heeft geleid tot de resistentie van bacteriën. In sommige gevallen zijn dieren een verzamelplaats waar resistente bacteriën zich kunnen vermeerderen en verspreiden (bijvoorbeeld via voedsel, mensen en de omgeving). Daarom zijn er regels opgesteld om te zorgen voor minder antibiotica in de veehouderij. Deze maatregelen hebben gezorgd voor een flinke daling in het antibioticagebruik. Zo is het gebruik in Nederland tussen 2009 en 2014 met ruim 58% afgenomen.¹
Oplossingen voor de toekomst binnen en buiten Nederland
Er bestaan nog steeds grote verschillen in het antibioticagebruik van boeren; binnen Nederland, maar ook in vergelijking met andere landen. Daarnaast vlakt de daling in antibioticagebruik langzaam af. Om het gebruik verder te verminderen is daarom extra onderzoek nodig om de effecten van (potentiële) maatregelen te onderzoeken waarin de individuele boer centraal staat (denk hierbij bijvoorbeeld aan het economisch effect van bedrijfsspecifieke interventies gericht op een vermindering van het antibioticagebruik). De kosten van deze (extra) maatregelen spelen hierbij een belangrijke rol. Een boer moet het natuurlijk wel kunnen betalen. Uiteindelijk is het ultieme doel een gezonde, economisch rendabele veehouderij waarin ziekte en behandelingen met antibiotica uitzonderingen zijn.
Toch is het ook van belang om te bedenken dat maatregelen op landelijk niveau alleen niet voldoende zijn. Resistente bacteriën houden zich namelijk niet aan landsgrenzen. Voor het vinden van effectieve oplossingen voor de antibioticaresistentie problematiek is daarom een brede, Global One Health benadering noodzakelijk. Al is het alleen al om te voorkomen dat alle inspanningen op nationaal niveau slechts een druppel op een gloeiende plaat zijn.
Lees verder:
- Wat is Global One Health, en waarom een Global One Health blog? Lees het hier.
- Lees meer over antibioticaresistentie in ons dossier
- MARAN 2017: Antibioticaresistentie stabiel, maar alertheid blijft noodzakelijk
Beste Jamal
leuk stukje over antibioticaresistentie in de dierhouderij. Ik heb 2 vragen. Doe jij nu onderzoek naar de economische aspecten van het terugdringen van antibiotica in de dierhouderij?
Kun je ook aangeven waar de eerste zin op gebaseerd is: “In de veehouderij gebruiken boeren antibiotica om dieren gezond te houden”.
Deze zin suggereert dat dit momenteel zo is. Hoe weet je dat? Ik ga er van uit dat boeren op voorschrift van hun dierenarts antibiotica gebruiken om zieke dieren gezond te maken?
Graag je reactie
Beste Hetty van Beers,
Vriendelijk dank voor uw reactie. Het klopt dat ik onderzoek doe naar de economische aspecten van het terugdringen van het antibioticagebruik in de veehouderij.
Met betrekking tot uw tweede vraag: misschien is mijn woordkeuze een beetje ongelukkig in dit geval. Ik hoop in ieder geval niet dat ik de suggestie wek dat antibiotica preventief wordt gebruikt om te voorkomen dat dieren ziek worden. Dat is namelijk niet zo. Dieren worden ziek en wanneer dieren ziek zijn kan antibiotica worden gebruikt om de dieren weer gezond te maken (inderdaad op voorschrift van een dierenarts).
Ik hoop hiermee uw vragen te hebben beantwoord.
Met vriendelijke groeten,
Jamal
@hetty van beers, tenzij u een naamgenoot heeft zou u toch op de hoogte moeten zijn van de werkwijze bij gebruik van antibiotica als directeur bij de diergeneesmiddelen autoriteit (sDA)?