Problemen tijdens de studie komen heel veel voor. ‘Dat hoort ook een beetje bij volwassen worden’, zegt studentendecaan Marc Uijland. ‘Een student moet ook de kans krijgen een keer ‘op zijn bek te gaan’. Daar leer je van, het hoort bij zelfstandig worden. En ‘studeren’ is een relatief veilige omgeving om dat te leren. Maar het is wel belangrijk te ontdekken waar je grenzen liggen. En ook om te weten welke hulp er is’.
Problemen tijdens de studie? Zoek op tijd hulp
(Te?) zorgzame ouder?
Ik begrijp best dat Marc zegt dat ‘problemen tijdens de studie’ er bij horen. Je kunt inderdaad alleen maar volwassen worden als je leert hoe je problemen kunt overwinnen. Maar ik luister ook een beetje als moeder naar wat hij zegt… Als ik eerlijk ben zou ik het liefste mijn kinderen voor elke tegenslag willen behoeden. Het liefst zou ik elk rimpeltje in hun leven willen voorkomen. Maar ik weet natuurlijk heel goed dat Marc gelijk heeft. Tegenslag hoort bij het leven. En leren hoe je daarmee omgaat, hoort bij zelfstandig in het leven staan. En het is ook waar dat je dit het beste in je jonge jaren kunt leren… maar toch? Ben ik een te zorgzame ouder?
Wat adviseer jij ouders? Vraag ik aan Marc.
Betrokken op de achtergrond
‘Het is belangrijk dat studenten bij hun ouders betrokkenheid voelen. Het is fijn als ze weten dat hun ouders ze steunen. Het liefst zie ik ouders ‘betrokken op de achtergrond’. Die betrokkenheid is belangrijk. Maar als ouder een beetje op afstand blijven is ook essentieel. Studenten moeten leren zelf de regie op hun leven te nemen. Ik vind het bovendien wezenlijk dat ouders hun kind meegeven dat ze vooral hulp zoeken als dat nodig is.’
Heb jij als decaan contact met ouders?
‘Hoe gaat jouw contact met ouders?’ Vraag ik Marc. ‘En dan vooral bij problemen tijdens de studie?’
‘Je roert nu een lastig punt aan‘, zegt Marc. ‘In de wet ligt verankerd dat studenten recht hebben op privacy. Wij moeten en willen ze als volwassenen beschouwen. Ook als een student nog minderjarig is gelden deze regels. Ik denk dat dit ook goed is. Een student heeft recht op een eigen leven. Toch bellen ouders me wel eens om te vragen hoe het met hun kind gaat. Daar kan ik dus nooit antwoord op geven.’
Zie je nooit ouders?
‘Zie je dan nooit ouders van studenten?‘, vraag ik.
‘Jawel hoor. Als een eerstejaars student me vraagt of zijn of haar ouders een keertje mee mogen komen, vind ik dat prima. Zo’n ouder kan meeluisteren. En een ouder kan ook morele steun geven aan de student die het moeilijk heeft. Maar het initiatief moet van de student zelf uitgaan. Dat gebeurt wel eens als een student psychische problemen heeft of als een student een functiebeperking heeft.
Ouders kunnen natuurlijk ook contact zoeken als ze willen weten wat onze werkwijze is. Ik begrijp goed dat ouders willen weten hoe we bijvoorbeeld omgaan met studiestress en depressie. Ook willen ouders wel eens weten wanneer we doorverwijzen naar bijvoorbeeld een psycholoog. Ouders willen graag weten wat we kunnen doen in bijzondere omstandigheden en daar geef ik graag antwoord op. Maar persoonlijke informatie over de student geven we nooit.’
Problemen tijdens de studie voorkomen
‘Maar nu heb je het over een situatie waarin er al problemen zijn...,’ leg ik hem voor. ‘Kun je als ouder ook problemen voorkomen? ‘
‘Als studentendecaan vind ik het belangrijker om problemen te voorkomen’, zegt Marc. ‘Weet een student van zichzelf dat er bijzondere omstandigheden zijn, dat hoor ik dat graag al voordat hij aan de opleiding begint. Een student met dyslexie kan vanaf het begin speciale voorzieningen krijgen. Zijn er beperkingen met horen of zien, dan zoeken we oplossingen. Studenten die kampen met autisme kunnen speciale hulp vragen. Dit zijn maar voorbeelden. De kern van wat ik wil zeggen is: neem al voor aanvang van de studie contact op als je denkt dat zoiets nodig is.’
Hoeveel hulp is er en wat is de kwaliteit?
‘Ik vind het belangrijk dat ouders (en studenten) goed weten hoe het zit met de hulp die de universiteit of hogeschool kan geven. Ouders die weten dat hun kind extra zorg nodig heeft doen er goed aan te onderzoeken hoe de begeleiding is geregeld. Op studiekeuzesites kun je zien hoe de studenten van die opleiding de begeleiding waarderen. Dat is gebaseerd op een landelijke enquête die elk jaar onder alle hbo en wo studenten wordt gehouden. Er is ook een vergelijkingssite van het expertisecentrum handicap en studie. Natuurlijk is de student zelf verantwoordelijk voor zijn studiekeuze. Maar het kan geen kwaad als ouder een beetje mee te kijken. Worden de studenten goed begeleid op deze instelling?’
Je kind leren hulp te zoeken
‘Hulp zoeken moet je leren. Soms ervaren studenten het als ‘falen’ als ze extra ondersteuning nodig hebben. Dat is natuurlijk helemaal niet zo. Iedereen heeft fases in zijn leven waarin het nét een beetje minder gaat. Heel belangrijk dat je dan weet hoe je hulp moet zoeken. Dat is óók iets dat je moet leren. Ouders moeten natuurlijk hun kind leren om zelfstandig te zijn, maar ook om te weten dat je soms aan de bel moet trekken als je hulp nodig hebt.
Ik adviseer ouders bovendien om op te zoeken wie de studieadviseur van hun kind is. De studieadviseur kan helpen bij studie-gerelateerde problemen, bijvoorbeeld als er niet genoeg studiepunten worden gehaald. De student weet natuurlijk zelf ook wel wie zijn studieadviseur is… maar merkt u dat uw kind problemen tijdens de studie heeft, dan kunt u meteen de naam noemen van iemand die kan ondersteunen. De studieadviseur kun je vergelijken met de mentor van de middelbare school.
Merkt u als ouder dat er iets niet helemaal lekker zit met je kind, dan kunt u ook adviseren eens contact met ons op te nemen.’
Werkwijze van de studentendecaan
‘En het is ook belangrijk dat ouders weten wat de werkwijze is van de studentendecaan. Hoe is de studentendecaan bereikbaar? Wie zijn de studentendecanen? Zijn er ook nog andere begeleiders zoals een studentenpsycholoog, een huisarts of een vertrouwenspersoon?’
Binnen WUR (andere hogescholen en universiteiten zijn vergelijkbaar) houdt de studentendecaan zich bezig met:
- Studeren met een functiebeperking
- Studievertraging door bijzondere omstandigheden
- Regelingen en voorzieningen (bijv. de FOS-regeling, topsport en onderwijsaanpassingen)
- Tijdelijk uitschrijven, stoppen of een andere studie
- Financiële zaken (studiefinanciering, studiebeurzen, particuliere fondsen)
- Bemiddeling, klachten, bezwaar- en beroepsprocedures
Op elke hogeschool en universiteit zijn er een of meerdere studentendecanen aanwezig.
Studiekiezers met en functiebeperking
‘Zo’n 20% van de jongvolwassenen heeft een functiebeperking. Dat kan iets betrekkelijk kleins zijn, maar het kan ook een heel serieuze handicap zijn. We vinden het fijn als aanstaande studenten dit meteen aangeven. Dat kan al meteen als je je aanmeldt via Studielink. Je kunt dan aanvinken dat je een belemmering of chronische ziekte hebt. We kunnen dan meteen kijken wat de student nodig heeft voor een goede start. We kunnen de student meteen wijzen op de faciliteiten die er zijn.’
meedoen aan het studentenleven, ook belangrijk als je een belemmering hebt.
Bijzondere omstandigheden
‘Er kunnen bijzondere omstandigheden zijn waardoor de student te weinig studiepunten haalt. Vooral in het eerste jaar is dit belangrijk, want de student moet dan zijn Bindend Studieadvies halen. Als de resultaten achterblijven is het zinvol dat de student er niet te lang mee rond blijft lopen. Dat heeft twee redenen:
-Komt de student op tijd aankloppen met zijn problemen tijdens de studie, dan kunnen we misschien nog ergens bijsturen.
-Blijven de resultaten slecht en ligt dit aan bijzondere omstandigheden, dan is het ook belangrijk dit op tijd vast te leggen. Achteraf vaststellen is veel lastiger.‘
Urgente zorg
‘Af en toe houden studenten te lang verborgen voor hun ouders hoe het écht met ze gaat. Ze willen hun ouders niet ongerust maken, of er zijn andere redenen om ’toneel te spelen’ naar de ouders toe. Ouders voelen in zo’n geval soms wel dat er problemen tijdens de studie zijn ontstaan. Als er écht reden is tot urgente zorg kunnen ouders ons wel bellen. We kunnen dan wel in het dossier van de student kijken en de ouders adviseren.
Maar de privacy van de student staat bij ons voorop. Wij vinden het belangrijk dat de student op ons kan rekenen en ons vertrouwt. Dat vertrouwen mogen en willen we niet beschamen.’
Een studentendecaan is geen schooldecaan
Nog even aanvullend voor de zekerheid: een studentendecaan is geen schooldecaan. De decaan op de middelbare school kon uw kind hulp geven bij studiekeuze.
Een studentendecaan is er voor hulp die niet direct verbonden is aan de inhoud een studie. De studentendecanen adviseren en begeleiden studenten vertrouwelijk, bijvoorbeeld als de student problemen ervaart die de studievoortgang belemmeren. Maar twijfelt een student aan zijn studiekeuze, dan moet hij bij zijn studieadviseur of studieloopbaanbegeleider zijn. Die is er voor studie-inhoudelijke zaken. De studieadviseur of studieloopbaanbegeleider kan helpen bij studiekeuzeproblemen.