Bescherming natuur bij windparken op zee
Windenergie is onmisbaar om de klimaatdoelen te halen. In West-Europa worden veel windmolens in de Noordzee gepland. Daar wonen geen mensen die last hebben van het geluid van de turbines of de aantasting van het landschap. Over tien jaar telt de Noordzee naar verwachting honderd windparken.
De Noordzee is echter ook het leefgebied van vleermuizen, zeevogels, zeehonden, bruinvissen en vissen. Doordat er zoveel windmolens worden gebouwd en gepland, zijn hun leefgebieden in rap tempo aan het veranderen. Hoe groen is windenergie als de bouw en exploitatie van al die windmolens zware consequenties heeft voor de natuur?
“Windmolens op zee zijn belangrijk in de strijd tegen klimaatverandering, maar het zou wrang zijn als het middel erger blijkt dan de kwaal”
Wageningen University & Research doet onderzoek naar de effecten op de natuur van windmolens op zee en hoe die te beperken. Daarbij wordt vooral ook gekeken naar de optelsom van de windparken. Want door alle windmolenparken op zee ontstaat een nieuw Noordzeelandschap.
Vleermuizen
Vleermuizen zijn misschien niet de eerste dieren waar je aan denkt bij windmolens op zee. Maar ze vliegen wel degelijk over de Noordzee. Ze zoeken er naar voedsel (video), en sommige soorten trekken in het voorjaar over zee naar hun kraamkolonies om in het najaar terug te keren naar hun overwinteringsgebieden.
Vleermuizen zijn beschermde dieren. Wageningen doet onder meer met zenders onderzoek naar waar en wanneer vleermuizen vliegen, met hoeveel, langs welke routes en bij welke weersomstandigheden. Ze kunnen namelijk sterven door een klap van de wieken of de sterk wisselende luchtdruk daaromheen.
Bruinvissen en zeehonden
Waar zeezoogdieren als bruinvissen en zeehonden vooral last van hebben is de bouw van de windmolens. Het heien van de fundering van een windmolen zorgt voor bruinvissen en zeehonden voor zoveel geluidsoverlast dat het kan leiden tot tijdelijke doofheid, andere zwemroutes en verlies van leefgebied. Daarnaast verstoren de geluiden de onderlinge communicatie en het zoeken van voedsel, waar de dieren geluid voor gebruiken.
Zeevogels
Voor zeevogels kunnen windparken op twee manieren schadelijk zijn. Ze sterven door een klap van de wieken, vooral ’s nachts als ze de molens niet kunnen zien, of ze verliezen leefgebied doordat ze niet meer in de windparken durven komen. De ene vogelsoort heeft er meer last van dan de andere. Het effect hangt onder meer hangt af van hun vliegkunsten, hoe hoog ze vliegen en hoe makkelijk ze zich laten verstoren door objecten op zee.
Nieuwe natuur
Met de drastische verandering van het Noordzeelandschap ontstaat echter ook nieuwe natuur. De funderingen van de windmolens bieden houvast aan onder meer mosselen, zachte koralen en zeeanemonen, wat weer garnaaltjes, kreeftachtigen en vissen aantrekt. Zo ontstaat een compleet nieuw ecosysteem.
Vissen en bodemdieren
Het effect van windparken op vispopulaties is nog niet helemaal duidelijk. Windparken zijn verboden gebied voor vissers, om botsingen met windmolens en schade aan elektriciteitskabels te voorkomen. Mogelijk vinden sommige vissoorten er een veilig heenkomen.
Voor bodemdieren zoals scheldieren, wormen en krabben, lijken stormen, getijdenstromingen en het voedselaanbod van even groot belang als de aan- of afwezigheid van visserij, concluderen onderzoekers in een studie naar de ontwikkeling van het bodemleven (benthos) in gebieden die al langere tijd gesloten zijn voor visserij.
Energielandschap vormgeven
De duurzame energietransitie is een uitdaging en kans voor het vormgeven van nieuwe cultuurlandschappen, stellen onderzoekers van WUR en ECN (Energieonderzoek Centrum Nederland) in een gezamenlijk rapport. Ze beschrijven daarin een kwalitatieve benadering met milieu-, sociaal-culturele, economische en technologische criteria, naast specifieke technische eisen zoals bereikbaarheid voor onderhoud. Daarbij past ook het denken over het toestaan van andere functies in een windpark, zoals vis-, mossel- of zeewierteelt. WUR doet in dat kader ook onderzoek naar veilig medegebruik van windmolenparken.
Milieu meewegen
Onze hoogleraar Marine dierecologie Tinka Murk sprak bij haar inauguratie over hoe economische activiteiten kunnen samengaan met een gezond ecosysteem (video): “We moeten zorgen dat de Noordzee divers en rijk genoeg is om zich aan te passen aan nieuwe omstandigheden. Daarvoor moeten alle ecologische functies vervuld kunnen worden. Dat kan alleen als er voldoende diversiteit aan habitat is, als er delen van het gebied met rust gelaten worden, en als de activiteiten op de Noordzee steeds verder verduurzaamd worden. Al vanaf de planning moeten risico’s en kansen voor het Noordzeemilieu meegewogen worden.”
Lees verder:
- Ons dossiers over Windmolens op zee, over Bruinvissen, en over Zeehonden
- Artikel in Wageningen World: Leven in een windpark
- Bodemdieren vinden nieuw leefgebied in de Noordzee
- Succesvolle inrichting van energielandschappen vereist nieuwe denkwijze
Vraag; zijn molens op zee over de geplande levensduur ( plaatsing, opbrengst, onderhoud) goedkoper dan molens op land? Zo ja, waarom gaan gemeenten dan toch door met plaatsing, tegen locale sentimenten in?
Beste Han,
De plaatsing en het onderhoud van windmolens op zee is over het algemeen duurder dan op land, omdat de zee nu eenmaal minder toegankelijk is. Daar staat tegenover dat het op zee wel vaker en harder waait.
Kostenreductie van wind op zee in de huidige uitrol is heel hard gegaan, getuige de subsidieloze tender voor de Hollandse Kust Zuid.
Voor toekomstige windparken verder van de kust is een internationaal gecoördineerde roll-out nodig, waarbij verschillende netwerkaansluitingsconcepten worden gecombineerd om verdere kostenvoordelen te behalen.
het word steeds duidelijker wat de bedoeling is met de noordzee..zoveel mogelijk vissersschepen te weren en grote viskwekerijen op te starten.dit is in het belang van de grote spelers op de markt monsato ,wnf ,bayer, om er maar enkele te noemen
Waarom niet de nadelen omzetten in voordelen?!
Windmolenparken
op zee, zijn een ideale plek om op een ongekende innovatieve manier, duurzaam vis te kweken.
De vissen kunnen vrij rondzwemmen ipv met duizenden in een kraal.
Duurzame visserijprojecten:
ben.qvm@gmail.com
Beste Ben,
Daar wordt hard aan gewerkt! Vis-, schelpdier- en zeewierkweek zijn allemaal interessante mogelijheden om op de steeds drukker wordende Noordzee de ruimte effectiever te benutten.
Ik zou de mooie kansen graag omgezet zien in ‘mariene reservaten’ eventueel mooie duiklocaties, maar vooral een ongestoorde kraamkamer die de zwaar beviste en omgeploegde visakker die de Nordzeebodem al is juist hier rust gunt zodat de zee zelf voor wat natuurlijke aanwas e een ongestoord paai en opgroeigebied kan zorgen. zodat er daarbuiten duurzaam geoogst kan blijven worden. Wel goed onderzoek doen naar hoe de negatieve interacties met botsingen, gedragverstorende trillingen, (sub-, ultra-)sone geluiden en hun effecten op walvissen, bruinvissen, vogels en vleermuizen voorkomen kunnen worden.
Omgeploegde zee bodem dat is een achterhaald verhaal met de puls techniek. Bij de bouw van windmolens worden kabels in de zeebodem gegraven dat is extreem omploegen !
Goed dat dit inzicht er is. Alleen onbegrijpelijk dat er bijna geen Natuur- milieu-organisatie is die hier tegenop staat. Sterker nog: de twee grootste organisaties in ons land plempen het liefst de hele Noordzee vol met windmolens.
Als een energiemaatschappij met fossiele installaties maar minieme invloed heeft op bestaande vegetatie of een enkele diersoort ( een pad of een slak) dan is de wereld te klein en procederen we 7 jaren. Dubbele moraal?
VK-zaterdag 13-jan-2018
Mij persoonlijk is de Dierenwereld ook een schoon goed om te bewaren tegen allerlei menselijke invloeden.
Maar tegenstanders van Wind energie geven veel ruimte aan voorstanders van “bloody” kernenergie!!
Daarom moeten we uiterst voorzichtig omgaan met duurzame energie en kernenergie uit deze wereld helpen!!
Gebruik van Zonne-energie wordt OOK aangeraden.
Of zijn daar ook nadelen aan?
Is er geen Europese regelgeving op komst die de kleinschalige visserij toestemming moet geven om daar onder voorwaarden te vissen?
Ik vraag in alle ernst af, of thoreum centrales geen Betere oplossing zijn dan alles maar vol te zetten met windmolens of turbines
Britse collega vissers hebben ervaringen dat in windparken (bijv Outer Gabbard) de stroming significant verandert Ook constateren ze dat er in het park aanvankelijk iets meer, maar uiteindelijk toch veel minder vis gevangen kan worden dan voorheen toen er in het gebied nog geen windpark was maar ‘gewoon zee’
Er wordt nog steeds niet serieus bezuinigd op energie. Waar blijven bezuinigingscampagnes?
Beste Tobias, in hoeverre zijn de actuele onderzoeksresultaten van de TU Delft meegenomen? https://www.tudelft.nl/en/ae/organisation/departments/aerodynamics-wind-energy-flight-performance-and-propulsion/wind-energy/research/kite-power/
Gelijksoortig de onderzoeksresultaten van de universiteit van Bologna, t.b.v. energieopslag op zee? http://amsacta.unibo.it/3062/1/overtopping_devicex.pdf
Tenslotte, in hoeverre zou 3D WebGL animatie en simulatie kunnen bijdrage aan besluitvorming en/of communicatie?
Veel succes met dit enorm interessant project!
Ik heb een stage gedaan bij Deltares. Waar onderzoek werd gedaan naar zogenaamde Gravity Based Structures voor windmolens. Dit GBS type hebben een cirkelfundering met een diameter van zo’n 40 meter die geplaatst worden op de bodem van de zee, zonder heien! De funderingen worden in havengebieden gebouwd en versleept naar bestemming.
Het is vooral een oplossing voor windmolenparken waar de bereikbaarheid van de traditionele methode (heien) niet toepasbaar is.
Dit type zou i.i.g. de geluidsbelasting voor het marineleven verminderen. Ook wordt de bodem beschermt met kiezels en grofe stenen voor de stabiliteit. Misschien een ideale plek voor klein marine leven om te nesten? Mits hiervoor ontworpen wordt want het is natuurlijk niet de bedoeling dat de bodembescherming wordt beschadigd door het marineleven en de windmolen instabiel wordt.
Groeten, Mario
Het toekomstige hernieuwbare-energiesysteem op de Noordzee is een geweldige kans om de mariene biodiversiteit te verbeteren en de balans van het Noordzee-ecosysteem te herstellen. Ga in gesprek met alle belanghebbenden om te bepalen hoe een gemeenschappelijk klimaatdoel iedereen ten goede kan komen in termen van economie en ecologie.
Zijn er onderzoeken gedaan naar mogelijke verstoringen van echolocatie (denk aan gestrande walvissen en bruinvissen) en de onderzeese frequenties van operationele windmolenparken? Zo ja waar ik daar iets over lezen?
Zout water tast metaal erg aan. Dat wordt wat met molens hoger dan de Euromast. Ik hoor hier nooit over. Heb verhalen over Dow Chemicals in Terneuzen gehoord hoeveel last ze daar van hebben.
Beste Tobias,
Ik heb je een paar weken een mail gestuurd. Kun je reageren op r.h.bossen@tudelft.nl?
Alvast veel dank.
Groeten,
Linette