De Sababank is met 2700 vierkante kilometer het grootste nationaal park van het Nederlands Koninkrijk. Wageningen doet onderzoek naar de gezondheid van dit ‘regenwoud van de zee’ en naar maatregelen voor beheer.
De Sababank is een onderzeese berg en ligt ten zuidwesten van het eiland Saba, een eiland in Caribisch Nederland dat sinds 2010 een bijzondere gemeente is van Nederland. Het beschermde gebied is groter dan de Nederlandse Waddenzee. De Sababank is beschermd omdat het een grote biologische rijkdom heeft, met meer dan 100 vierkante kilometer koraalrif (ter vergelijking: Bonaire heeft minder dan 10 vierkante kilometer koraalrif). Er is een grote verscheidenheid aan sponzen, algen, zeezoogdieren en vissen, waaronder veel haaisoorten. Dat komt onder andere omdat er naast koraalriffen ook andere ecosystemen op de bank voorkomen, zoals grote algenvelden, zandvlaktes en gebieden die gedomineerd worden door kalkvormende algen. De Sababank is economisch belangrijk voor Saba door de vangst op kreeft en rode snapper.
Volgens internationale verdragen is Nederland verplicht deze hotspot aan biodiversiteit goed te beschermen en te beheren. De Sababank valt vanwege de ligging in Caribisch Nederland echter niet onder Europese afspraken over natuurbescherming. Aan de bescherming van de Sababank wordt vergeleken met Natura2000-gebieden in Nederland naar verhouding heel weinig uitgegeven.
De kennis over de Sababank is nog verre van compleet
Over het functioneren van de verschillende ecologische leefgemeenschappen en hun onderlinge verbanden is wetenschappelijk gezien nog weinig bekend. Er zijn zelfs nog een hoop witte vlekken op de kaart. ‘De Sababank is qua oppervlakte te vergelijken met de provincie Noord-Holland, maar het is alsof we alleen nog Den Helder en Amsterdam goed hebben bekeken. Van de Nederlandse natuurparken op het vaste land kennen we bij wijze van spreken elke vierkante meter. Op de Sababank hebben we afgelopen jaar nieuwe ecosystemen ontdekt’, zegt assistent professor Lisa Becking van Wageningen University & Research. Becking doet onderzoek naar tropische mariene ecologie en populatiegenetica bij de Marine Animal Ecology Group van Wageningen University & Research.
Erik Meesters, senior onderzoeker bij het Tropenteam van Wageningen Marine Research, heeft in Wageningen de afgelopen jaren onder meer onderzoek gedaan naar de visserij en de gezondheid van het koraalrif. Dat laat onder meer zien dat in vergelijking met de jaren 90 de koraalbedekking op Sababank een stuk lager is. Visserijonderzoek laat zien dat de bestanden en de aanlandingen van kreeft en diepzee snappers in de periode 2012-2015 waarschijnlijk lager zijn dan in het jaar 2000. Ook is er onderzoek gestart naar zeezoogdieren en haaien. Zo blijkt uit het zenderen van haaien dat verpleegsterhaaien zeer honkvast zijn op een zeer kleine schaal, en Caribische haaien veelal net zo honkast zijn maar er ook enkele grotere gebieden bestrijken.
Verpleegsterhaai (Ginglymostoma cirratum) tussen het koraal
“Door het opkweken en uitzetten van snelgroeiende en relatief veerkrachtige koraalsoorten zal er in het rif ook een nieuwe habitat voor vissen en andere dieren ontstaan.”
Erik Meesters, Wageningen Marine Research
Deel deze quote:
De grote Sababank blijkt ook een regionale betekenis te hebben. Vanuit de bank verspreiden larven en zaden zich met de heersende zeestromen door de hele Caribische regio. Daarmee draagt de Sababank bij aan de riffen van de omliggende eilanden en daardoor ook aan inkomsten uit visserij en duiktoerisme. Daarnaast is de Sababank belangrijk als referentiepunt om andere koraalriffen mee te vergelijken, want ze zijn nog te beschouwen als relatief onverstoord. Het gebied ligt namelijk ver genoeg van grote landmassa’s of eilanden om geen last te hebben van vervuiling. Rivieren die afvalwater lozen en bodemerosie komen er niet voor.
Klimaatverandering is een van de oorzaken van het opwarmen van de oceaan, waardoor koraal kan sterven. Wat doe jij om klimaatverandering tegen te gaan
De grootste bedreigingen voor de Sababank zijn de klimaatverandering en de verzuring van de oceaan. Het effect van de klimaatverandering is op korte termijn vooral te merken door te warm zeewater als gevolg van El Niño, een natuurverschijnsel dat winden en zeestromingen verstoort. Voor koraal kan dat warme water desastreuze gevolgen hebben. Dit voorjaar werd hierdoor het noorden van het Great Barrier Reef in Australië zwaar getroffen, en mogelijk is daar 40 tot 60 procent van het koraal gestorven. Het koraal verliest haar kleur en verbleekt (‘bleaching’) doordat de algen, waarmee ze in symbiose leven, sterven en als gevolg daarvan ook het koraal. Ook de Sababank is nog herstellende van een episode van extra warm water, aldus Erik Meesters: ‘Twintig jaar geleden was de koraalbedekking hoger dan nu. Ook in 2005 was er een periode van zeer warm water. Koraalherstel kan tientallen jaren duren.’
Verzuring van de oceaan ontstaat door een stijging van het CO2-gehalte in de atmosfeer. Door de hogere zuurgraad van het water wordt het koraalskelet aangetast. Meesters: ‘Mogelijk zijn we daardoor al koraal kwijt.’
