Ons voedsel in 2030

Hoe ligt er over tien, twintig jaar gezond, veilig en betaalbaar voedsel in de winkel dat duurzaam is geproduceerd? Op verzoek van de Europese Commissie heeft Wageningen zich over die vraag gebogen.

De vraag is belangrijk, gezien de zorgen over klimaatverandering, duurzame energie, schoon water, grondstoffen en bijvoorbeeld obesitas en vergrijzing. Want die problemen hebben ook gevolgen voor onze voedselproductie, -verwerking en -verkoop.

In de publicatie Food Transitions 2030 schetst Wageningen wat er nodig is om te komen tot een duurzaam voedselsysteem, dus circulair en klimaatvriendelijk. En ook nog eens zorgt voor betaalbaar, betrouwbaar, gezond en voldoende voedsel voor iedereen.

Mansholt

Op de Mansholtlezing, op 20 september in Brussel, presenteert Wageningen University & Research zijn advies voor het Europese voedselbeleid. De Mansholtlezing is vernoemd naar Sicco Mansholt, oud-minister van landbouw en voormalig Eurocommissaris landbouw.

Europa heeft alles in huis om die verandering te bewerkstelligen, zegt Frans Kampers. Hij is coördinator innovatieve technologieën bij Wageningen University & Research (WUR) en medeauteur van het rapport. “In Europa voelen we de noodzaak voor de aanpassing, bijvoorbeeld omdat we de consequenties van klimaatverandering begrijpen. We hebben de wetenschappers en industrie op agrofoodgebied, die ook nog eens willen samenwerken. We hebben functionerende overheden die publieke waarden kunnen verdedigen. En burgers die zich organiseren en kunnen verwoorden wat ze ergens van vinden en daarover ook in debat willen gaan.”

“Europa is in een positie om ons voedselsysteem duurzaam te vernieuwen”

Frans Kampers, Wageningen University & Research

Deel deze quote:

Dat de voorwaarden voor verandering aanwezig zijn, wil niet zeggen dat het ook een eenvoudig proces wordt. De marges voor boeren en voedselverwerkende bedrijven en supermarkten zijn klein en de voedingsindustrie leunt op grootschalige productiefaciliteiten die je niet zomaar omgooit of vervangt. Dat beperkt de ruimte voor innovatie. Daarnaast vindt de samenleving de ene oplossing acceptabeler dan de andere. Neem genetische modificatie. “Europa heeft voor gmo’s al in een vroeg stadium de deur dichtgegooid”, zegt Kampers. “In de rest van de wereld zijn de ontwikkelingen echter wel verder gegaan, en dat heeft ook invloed op ons in Europa. Het is daarom goed steeds met elkaar af te tasten hoe ver ontwikkelingen kunnen gaan in plaats van een vernieuwing direct aan de kant te schuiven.”

Regelgeving

Een ander lastig punt voor de omslag is de regelgeving. Die belemmert op dit moment innovaties in de voedselsector, aldus Kampers. “Als je als bedrijf je productieproces wilt aanpassen, bijvoorbeeld omdat je daarmee energie bespaart, en het eindproduct verandert daar iets door, moet je een heel dossier opbouwen om aan te tonen dat je product nog steeds veilig is. Dat brengt grote financiële risico’s met zich mee waardoor bedrijven er vaak van afzien. Tegelijkertijd zou heel veel van wat we nu dagelijks eten en drinken onder de huidige regels nooit op de markt zijn gekomen. Denk aan wijn of frisdrank, omdat dit respectievelijk alcohol en veel suiker bevat. Dan ben je met twee maten aan het meten. Bovendien is het een illusie te denken dat je honderd procent veilig voedsel in regels kunt vangen en zo garanderen. In de wetenschap en industrie blijven daardoor nu echter ideeën op de plank liggen. En dat kunnen we ons met oog op de uitdaging waar we voor staan niet permitteren.”

Oplossingen

Terug naar het doel: binnen twintig jaar een voedselsysteem dat aansluit bij onze duurzaamheidseisen en betaalbaar, betrouwbaar en kwalitatief goed en voldoende voedsel oplevert. Wageningen heeft hiervoor een onderzoeksagenda beschreven, met acht aandachtsgebieden.

Consumenten hebben hier ook een rol in. Vertrouwen in voedsel is een groot goed. Je hebt het dagelijks nodig, goede voeding is belangrijk voor je gezondheid, er zijn waarden en normen aan eten verbonden, en eten en drinken is ook een sociale bezigheid. Het is daarom belangrijk dat ze veranderingen waarderen en accepteren. En hier dus ook over mee willen denken en praten. Consumenten bij innovaties betrekken en er transparant over zijn, voorkomt dat inspanningen tot niets leiden.

Welke innovaties zou u waarderen? Laat het ons weten en reageer onderaan deze pagina. Of discussieer mee op Twitter met #Mansholtfood.

Stimulans

De uitdaging voor ons voedsel in 2030 is zo groot dat dit een Joint Technology Initiative voor de agrofoodsector rechtvaardigt, zegt Kampers. Dat is een groot EU-programma voor technologieontwikkeling om grote problemen te tackelen, zoals dat er bijvoorbeeld ook is voor medicijnen en brandstofcellen. De EU stimuleert door de inzet van middelen via dat programma samenwerking van het bedrijfsleven met wetenschap, overheid en maatschappelijke organisaties om zo de noodzakelijke ontwikkelingen in gang te zetten. “Door dat ook voor de agrosector te doen kan de EU duurzame, toekomstbestendige innovaties in de agrosector een beslissend zetje geven.”

Verder lezen

• Artikel in Resource (WUR) ‘Onderzoeksagenda voor een beter voedselsysteem‘, over de agrofood onderzoeksagenda voor 2030.
• De publicatie ‘Towards a European Food and Nutrition policy’. Dit gaat in op het huidige Europese beleid en de praktijk, en de vraag hoe innovaties kunnen bijdragen aan betere diëten.
• De publicatie ‘Food Transitions 2030’ over de uitdaging om te komen tot een duurzaam, betaalbare, betrouwbaar en kwalitatief goed voedselsysteem.
• De eerste Mansholtlezing, in 2016.

Mansholtlezing 2017

Inmiddels heeft Wageningen University & Research zijn advies gepresenteerd op de Mansholtlezing in Brussel. Bekijk onderstaande video om een impressie te krijgen.