In Nederland kampt een op de drie mensen boven de vijftig met een chronische ziekte, zoals hart- en vaatziekten, diabetes of kanker. Nu, met de corona-uitbraak, is dit de meest kwetsbare groep. Wageningse voedingswetenschappers doen samen met academische en regionale ziekenhuizen onderzoek naar betere weerbaarheid en sneller herstel. Ze zien keer op keer dat gezond eten en meer bewegen hét verschil maakt. Hoe denk jij erover?
Voor mensen met een chronische ziekte vormt de uitbraak van het nieuwe coronavirus een extra uitdaging. Wanneer mensen met hart- en vaatziekten, diabetes of kanker Covid-19 krijgen, lopen zij een hoger risico op ernstige of zelfs levensbedreigende ziekteverschijnselen. Tegelijkertijd stellen veel ziekenhuizen en andere zorgverleners operaties en lopende behandelingen uit. Zo willen ze de risico’s voor chronisch zieke patiënten verkleinen en de zorg zoveel mogelijk beschikbaar houden voor coronapatiënten.
“Voor mensen met een chronische ziekte is het extra belangrijk om gezond te eten en voldoende te bewegen. Een betere weerstand zorgt ervoor dat mensen beter om kunnen gaan met chronische ziektes en ook met acute ziektes zoals nu corona.”
Ellen Kampman, hoogleraar Voeding en Ziekte
Deel deze quote:
In de tussentijd staan chronisch zieke patiënten niet helemaal met lege handen, zegt Ellen Kampman, hoogleraar Voeding en Ziekte. “Veel mensen met bijvoorbeeld hart- en vaatziekten of kanker vragen zich af: wat kan ik zelf doen? Mijn advies is om zo gezond mogelijk te leven en goed voor zichzelf te zorgen. Zo hebben ze straks een betere weerstand als ze geopereerd worden of hun behandeling weer doorloopt”, aldus Kampman.
Tandje extra
Eén op de drie Nederlanders van boven de vijftig heeft een ernstige chronische ziekte zoals diabetes, hart- en vaatziekten of kanker. Daarnaast heeft de helft van de Nederlanders boven de 18 jaar overgewicht. Overgewicht is een risicofactor voor de bovengenoemde chronische ziektes én voor coronapatiënten. Ongeveer een derde van de chronische ziekten kan door een gezonde voeding en voldoende beweging worden voorkomen, benadrukt Kampman.
Maar een gezonde leefstijl is niet alleen belangrijk bij ziektepreventie. Ook als je al ziek bent kun je aan je gezondheid werken en je kwaliteit van leven verbeteren. “Het kan dan moeilijker zijn om te zorgen dat je gezonder eet en voldoende beweegt. Maar wanneer je niet meer beweegt, verlies je bijvoorbeeld spiermassa en kracht. Zeker voor ouderen en chronisch zieken is het lastig om dat weer op te bouwen. Daarom moet je proberen om er een tandje bij te zetten, gezond leven en bewegen zijn dan extra belangrijk.”
Voedingszorg
Nu, met de coronacrisis, kan uitgebalanceerde voeding ouderen en chronisch zieken helpen om vitaal te blijven en sneller te herstellen. De Alliantie Voeding in de Zorg, waarvan Ellen Kampman vice-voorzitter is, bracht een factsheet uit over voedingszorg in tijden van de coronacrisis en verspreidde deze onder ziekenhuizen en zorginstellingen. “Juist mensen uit de kwetsbare groepen zijn gebaat bij goede voedingsadviezen. Het is belangrijk dat hier in ziekenhuizen aandacht voor is.”
In een samenwerking van Wageningen University & Research en het ziekenhuis Gelderse Vallei maakt het zorgpersoneel de patiënten bekend met de Richtlijnen Gezonde Voeding van de Gezondheidsraad, door het Voedingscentrum vertaald in de Schijf van Vijf, vertelt Kampman. “Juist witte jassen helpen hierbij, want patiënten stellen het meeste vertrouwen in hen en luisteren het beste naar hen, blijkt uit onderzoek. Bovendien zien artsen en verpleegkundigen de patiënten het meest. Zij kunnen hun aanwijzingen geven en doorverwijzen naar een diëtist.” Een van de pijlers van het Nationaal Preventieakkoord is dan ook het beter opleiden van artsen en verpleegkundigen in de voedingszorg.
Kapucijners eten en wandelen
Maar wat is nu eigenlijk gezonde voeding? Het beste is om de richtlijnen van het Voedingscentrum te volgen: de Schijf van Vijf. “Minder vlees, meer groente en fruit. Vooral vlees, zoals vleeswaren, kunnen mensen beter laten staan. En we kunnen onze eiwitten bijvoorbeeld vaker uit peulvruchten halen. Dat eten we veel te weinig in Nederland; we kunnen er een gewoonte van maken om vaker peulvruchten te eten, zoals bonen, kapucijners en kikkererwten”, antwoordt Kampman. Voor persoonlijk advies kan de huisarts of specialist mensen doorverwijzen naar een diëtist.
Om meer te bewegen kunnen mensen bijvoorbeeld een rondje wandelen, schoonmaken in huis of in de tuin werken
En meer bewegen, hoe ziet dat eruit? “Je hoeft niet meteen naar de sportschool of te gaan hardlopen. Gewoon een rondje wandelen, schoonmaken in huis of in de tuin werken is prima. Het hoeft helemaal niet zo extreem te zijn, het gaat erom dat je in beweging blijft.” De hoogleraar weet hoe moeilijk het is om leefstijl en gedrag te veranderen. Daarom is het belangrijk om de lat niet te hoog te leggen en om te zorgen voor goede ondersteuning.
Betere weerstand
Onderzoek van Kampman laat zien dat een gezonde leefstijl een gunstig effect heeft op het herstel van patiënten. Binnenkort start, in samenwerking met academische en regionale ziekenhuizen, een groot onderzoek dat meer licht moet werpen op het verband tussen leefstijl en sneller herstel. “Hoe werkt het precies en hoe kunnen mensen hun leefstijl aanpassen? Deze vragen willen we beantwoorden.” Er vinden twee grote leefstijlinterventies plaats. Mensen met dikke darmkanker of hart- en vaatziekten krijgen ofwel intensieve begeleiding in het gezonder gaan eten en meer bewegen ofwel een eenmalig leefstijladvies. Sociale en voedingswetenschappers bestuderen onder meer de effecten op spierkracht, chronische vermoeidheid, kwaliteit van leven en fysiek herstel. “Een betere weerstand zorgt ervoor dat mensen beter om kunnen gaan met chronische ziektes en ook met acute ziektes zoals nu met corona.”
Voedingswetenschapper Ellen Kampman verdiept zich al zo’n dertig jaar in de relatie tussen voeding en ziekte. “Dit onderzoek is belangrijk omdat heel veel mensen een chronische ziekte hebben, die je lang niet altijd ziet. Ik vind het belangrijk dat deze mensen een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven hebben, zodat de ziekte hun leven niet op een negatieve manier bepaalt.”
Zeker heeft u een punt aangaande gezond eten, bewegen etc., maar vooral dat eerste is (ook) een politieke kwestie: de BTW- verhoging op groente & fruit helpt niet echt. Als wijkvpk kom ik vaak bij mensen met weinig geld, en zolang fast food (bv 3 pizza’s voor 5 euro) veel goedkoper is, is de keuze snel gemaakt. Daarbij is het storend dat u diabetes, zoals helaas veel wetenschappers, niet onderscheidt in type 1 en type 2 (andere types als zwangerschapsdiabetes bv even daargelaten). Type 2 is geen chronische ziekte, maar een te genezen kwaal. Type 1 is een ernstige auto- immuun ziekte, en past daarom beslist niet onder het kopje “gezond leven, sneller herstel”. En verschillende soorten kanker trouwens ook niet. Daarbij, wat vaak vergeten wordt: de maaltijden in niet- academische ziekenhuizen (ik heb 50 jaar ervaring) zijn ronduit slecht: te weinig groente, teveel vlees, geen volkorenbrood,altijd vette jonge kaas en altijd gekleurde gesuikerde nagerechten, en frisdranken te over.
Geachte mevrouw Jansen,
Hartelijk dank voor uw reactie. Ik ben het geheel met u eens dat de politiek een belangrijke rol zouden moeten spelen bij het bevorderen van de gezonde voedselkeuze. Ik hoop dat dit komende jaren beter gaat worden, maar dat ligt natuurlijk ook aan hoe Nederland kiest.
U heeft zeker gelijk dat er verschillende typen diabetes, hart-en vaatziekten en kanker zijn waarbij voeding en beweging een minder belangrijke of zelfs helemaal geen rol spelen. Die nuances zijn lastig aan te brengen in een kort stukje tekst wat we beschikbaar hadden helaas. Waar het echter de meest voorkomende vormen van deze chronische ziekten betreft, zoals Diabetes type II en dikke darmkanker, speelt voeding en beweging wel degelijk een rol bij het ontstaan van en tijdens (de behandeling van) deze ziekten.
Ook was het inderdaad zo dat de voeding in de meeste ziekenhuizen, niet perse niet-academische ziekenhuizen, niet goed was. Daar komt de laatste jaren gelukkig verandering in. We hebben zelf de Alliantie Goede Voeding in de Zorg opgericht, meer dan 10 jaar geleden en zien zeker al een verbetering in verschillende ziekenhuizen. Zelfs de politiek onderkent dit: in het Preventieakkoord is gezonde voeding in ziekenhuizen nu een speerpunt. We doen ons best.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman
Hoe ouder ik word, hoe langzamer het herstel gaat van b.v. kleine verwondingen.
Dat is al merkbaar sinds ik 40 was. Wat moet een mens eten om een beter herstel vermogen te krijgen?
Meer specifiek, welke mineralen, aminozuren etc.?
Ik weet uit onderzoek dat een aardappel per ras, jaar, teler sterk kan verschillen wat inhoudstoffen betreft.
Heel hartelijk dank voor uw reactie! Inderdaad speelt de toename van de leeftijd een rol bij een langere wondhersteltijd, ook bij kleinere verwondingen. Ook kunnen er andere onderliggende oorzaken zijn zoals suikerziekte wat de genezing van wondjes bemoeilijkt. Daarnaast kunnen ook bepaalde tekorten aan benodigde voedingsstoffen een rol spelen. Het is voor mij natuurlijk onmogelijk om te bepalen of dat bij u het geval is.
Over het algemeen wordt voor de beste wondgenezing en sneller herstel de Richtlijnen Goede Voeding aanbevolen. Deze kunt u vinden als de Schijf van vijf op de site van het Voedingscentrum. https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf.aspx
Als het om grotere (operatie) wonden gaat wordt extra eiwit aanbevolen, vooral uit zuivel, peulvruchten en noten. Eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren. Welke aminozuren specifiek belangrijk zijn voor wondgenezing weten we nog niet, maar als gevarieerd eet, krijgt u de benodigde voedingsstoffen in de juiste hoeveelheid binnen.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman
2 jaar geleden ben ik gevallen en beide benen gewond en de thuiszorg hebben ze goed verzorgd en na een maand waren de wonden genezen ,wel 2 blauwe plekken er aan overgehouden.
Dag mevrouw Geleijnse,
Wat leuk dat u reageert! Ik hoop dat u nog wat rond kunt lopen nadat u bent gevallen. Als het kan moeten we juist nu zoveel mogelijk in beweging blijven.
Hartelijke groet
Ellen Kampman
Goededag. Hoe kan het dat ik zware griep krijg meestal om de 3 jaar..ik heb geen overgewicht tennis 3 x per week en fiets dagelijks en wandelen .eet iedere dag fruit groente weinig vlees en veel peulvruchten .ben 72 jaar en zeer fit .heb nu weer corona .lig al drie dagen op bed .
Mijn vraag wat doe ik verkeerd .
Groetjes matonie
Heel hartelijk dank voor uw reactie. Op dit moment wordt wereldwijd en ook binnen Wageningen Universiteit onderzoek gedaan naar de rol van het microbioom bij de weerbaarheid. Net als u ben ik heel benieuwd naar de resultaten hiervan. Het is geen eenvoudig onderzoek omdat zowel het microbioom als ons immuunsysteem zeer complexe systemen zijn, maar ik ga ervan uit dat we binnen een aantal jaar resultaten van goed wetenschappelijk onderzoek kunnen verwachten.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman
Microbioom is essentieel voor een goede gezondheid, natuurlijk zijn veel factoren daarin belangrijk, onder andere gezonde voeding en beweging,….en ook voldoende rust en ontspanning. Stress werkt door op je welzijn. Maar ik denk ook dat er over het algemeen te veel en te makkelijk medicatie wordt gebruikt, zoals pijnstillers, koortsremmers, antibiotica, zodat we dóór kunnen, tijd nemen om beter te worden en het immuunsysteem sterk te houden is in onze drukke samenleving een ondergeschoven kindje geworden.
Heel hartelijk dank voor uw reactie. Inderdaad spelen de factoren die u noemt waarschijnlijk ook een belangrijke rol bij de preventie van ziekten.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman
Als ervaringsdeskundige onderschrijf ik uw adviezen volledig. Ik heb in 2012 een hartinfarct gehad en heb vanaf de zomer van 2017 last van angina pectoris. Met hulp van een sportcardioloog heb ik het bewegen heel voorzichtig opgebouwd, inmiddels loop ik drie keer per week hard – niet superhard – ik fiets stevig, wandel regelmatig flinke afstanden en doe ook aan krachttraining. Ik merk niets meer van mijn hartproblemen. Ik eet al mijn hele leven veel groente en fruit, en ben vanaf mijn 16e op en af vegetariër. Nu eet ik voor 90% veganistisch. Mijn dochter noemde mij onlangs een ‘kerngezonde hartpatiënt’!
Hartelijk dank voor uw reactie. U heeft helemaal gelijk. Mensen die hun hele leven heel gezond geleefd hebben kunnen toch kanker of hart-en vaatziekten krijgen. En andersom geldt dat ook: mensen die heel lang gerookt hebben, veel alcohol hebben gedronken, weinig bewogen en ongezond gegeten hebben, kunnen zonder ook maar ergens last van gehad te hebben inslapen op hun 90-ste. Naast gezond leven spelen erfelijke factoren natuurlijk ook een rol en ook kan het simpel pech zijn, dus niet te verklaren.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman
Mijn leeftijd is ruim 86 jaren. Heb vanaf jonge leeftijd veel aan sport gedaan. Voetbal, skiën, tennis en nu golfen.
Eet gezond. Ontbijt: een sinasappel, een banaan en een kiwi. Daarna volle kwark met noten en lijnzaad.
Lunch: 2 volkoren boterhammen en diner met veel eiwitten en ijzer.
Loop elke dag tussen de 3 en 5 km.
Slik geen enkel medicijn.
Natuurlijk spelen goede genen ook een rol, doch gezond eten is te merken aan de fitheid en de spiermassa op peil houden met dagelijkse oefeningen, wandelen en golfen..
Met enig optimisme zie de 100 jaren tegemoet.
Dank u wel voor uw reactie! Ik zou heel graag willen dat heel Nederland zo goed zou leven als u doet. Fantastisch!
Ik wens u nog vele mooie jaren.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman
onderzoek heeft uitgewezen dat er in het microbioom drie verschillende types te onderscheiden zijn. Deze corresponderen met de belangrijke indeling uit de Ayurveda in drie constituties. Het komt erop neer dat mensen heel erg verschillen in verteerbaarheid en wenselijk voedsel.
In die voedingsleer gaat het meer om het hoe, de bereidingswijze, de smaakontwikkeling, en daarmee om het plezier en een grotere wereld van mogelijkheden en oneindige variaties, waar je met je eigen aanleg op reageert, dus keuzes maakt van wat en hoe.
het is jammer dat er uit wordt gegaan in de westerse voedselleer van standaarden en niet gekeken wordt naar de individuele mens met alles erop en eraan.
zou er meer aandacht komen voor het hoe, dan zou je heel anders naar de typische welvaartsziektes kijken zoals obesitas en dan zou het niet zo streng zijn allemaal
Dank u wel voor uw reactie. Het zal binnen de wetenschap altijd lastig blijven om onderzoek te doen op het niveau van het individu. Wel worden specifieke groepen onderscheiden ook op basis van het microbioom.
LS, tot 2017 diabetes2 gehad, met 2 soorten med, en insuline spuiten.Dat 10 jaar lang. November 2017 keerdiabetes2om programma gevolgd, nog steeds, geen medicatie meer 14 kg lichter en veel fitter, dus meer bewegen en gezonder eten. In Juli 2020, ben ik 2 jaar medicijn vrij! dat vier ik met koffie en gebak!
ik ben 65 jaar, eet al 35 jaar vegetarisch en let goed op wat ik eet, dus veel groente , fruit, geen zout, suiker, kortom bewust eten. Daarnaast wandel ik regelmatig .
Desondanks heb ik diabetes 1 gekregen en hartritmestoornis.
Dit voelt soms onrechtvaardig, er zijn mensen die overal “met de pet naar gooien”en niks mankeren…..
Voeding en leefwijze , ik geloof nog steeds dat het erg belangrijk is, maar je hebt het toch niet helemaal zelf in de hand.
Helaas kunnen we inderdaad niet alles verklaren. Er blijven altijd mensen die hoewel ze gezond eten, veel bewegen, niet roken en weinig alcohol drinken toch een chronische ziekte krijgen. Erfelijke factoren, virussen, bacterien en domweg pech kunnen ook een rol spelen. En andersom zijn er natuurlijk ook mensen die ondanks een heel ongezonde leefstijl geen last van ziektes hebben tot ze dood gaan. Voor veel aandoeningen, zoals diabetes type 2, geldt echter wel dat het risico dat je het krijgt lager is als je gezond leeft en de kans op herstel hoger is.
Wat een juiste stelling!! Ik geniet dagelijks van het feit dat ik jaren gezond heb geleefd en (heel) veel heb gesport. Namelijk ruim 30 jaar als triatleet op wereldnivo in mijn leeftijdscategorien en 8 september 2019 nog 3e bij de Wereldkampioenschappen halve Ironman in Nice.
Wat een hel als eind oktober een hersentumor(glio blastoom kwaadaardig en snelgroeiien!!) wordt geconstateerd en ik op 1-11-2019 wordt geopereerd(6 uur durend) in de VU A’dam.
Amsterdam. Behandeling gestart met 6 weken bestraling en dagelijkse chemo. Geweldig was het om zowel van de bestraling als de chemo geen last te hebben en ik zelfs kon blijven bewegen. Ontzettend belangrijk voor immuunsysteem!! Op dit moment bezig met de derde kuur van de 6 kuren. Een kuur bestaat uit 5 dagen chemocapsules slikken gevolgd door 23 dagen rust. Tot op heden ook van deze kuren geen last. Voor de goede orde: mijn leeftijd is 72 jaar en mijn gewicht 72 kg. Ik voel me zeer bevoorrecht dat ik nu van elke dag kan genieten door vooral het bewegen. Nog geen enkele garantie echter, want de tumor kan zeker terugkomen.
In het kader van preventie van corona zou ik willen voorstellen dat zoveel mogelijk mensen voordat ze naar buiten gaan hun mond spoelen met zout water. Dit desinfecteert. En ook gezonde mensen kunnen corona verspreiden, dus als deze beter gedesinfecteerd zijn, besmetten ze anderen minder
Ruim 30 jaar ervaring met voeding en leefstijl, kinderen met gezond eten en sport opgevoed, kinderen met master-diploma voeding WUR, kleinkinderen worden opgevoed met gezonde voeding en sport. De stress om dit vol te houden was vaak niet te doen, we worden als niet gezellig gezien en het woord lekker kunnen we niet meer horen… De tegenwerking door artsen, farmaceuten, verdienmodellen en marktwerking is enorm frustrerend geweest en nog steeds. Woorden als ‘de zorg in het ziekenhuis heeft als doel het genereren van productiecapaciteit’ en dit ging over maagverkleiningen toen ik het de eerste keer las. Het blijkt in alle zorg zo te gaan. De snelheid waarmee ‘de zorg’ aan het begin van de coronacrisis zichzelf als helden ging benoemen en de tegenstrijdigheden waarmee we om de oren werden en worden geslagen is tenen krommend. Net als de tekorten van beschermingsmiddelen, de falende zorg door verkeerde behandelingen en het type patienten. Op deze manier had ik nooit ‘gelijk’ willen krijgen! Ellen Kampman, heel veel succes met uw werk, ik hoop van harte dat u andere partners dan artsen, ziekenhuizen en dietisten om mee samen te werken kunt vinden. Dus ook niet de levensmiddelen industrie. Er moeten wetenschappers zijn die het met ons eens zijn en niet bang om te strijden. Blijf gezond allemaal!
Veel van bovenstaande reacties geven weer wat ik zelf ook denk nl. dat gezond eten en bewegen beslist aan te raden zijn, maar dat ze niets garanderen en aanleg zeker ook een rol speelt bij het ontwikkelen van kwalen.
Het doet me denken aan de stelling dat vegetariërs vaak langer gezond zijn, waar dan vaak bij wordt aangetekend dat dat ook kan komen omdat zij vaak hoger opgeleid zijn en op meerdere vlakken bewust leven.
Ik denk dat sommige keuzes makkelijker te maken zijn als je de luxe hebt van bewuste keuzes. Als je een stressvol bestaan hebt en problemen op bijv. sociaal of financieel gebied, kan ik me voorstellen dat je andere prioriteiten hebt.
Helaas ben ik het niet eens met de stellingen dat bewuste keuzes een luxe (en dus duurder) is, of dat hoger opgeleiden gezonder zouden leven. Helaas zie ik in de praktijk niets van deze stellingen terug. Met goede en vooral eerlijke voorlichting de kennis vergroten bij alle bevolkingsgroepen uit alle lagen in de bevolking maar ook de erkenning dat er veel eet(en drink)verslaving voorkomt bij eveneens de hele bevolking is er enorme gezondheidswinst te behalen. Sonja Bakker heeft dat bewezen. Of je het eens bent met haar dieetadviezen of niet, of het gezonde keuzes zijn of niet, ze heeft iedereen bereikt. Voedingswetenschappers zouden minder over moeten komen als vredelievende twijfelaars. Artsen hebben ‘voeding en leefstijl’ al ontdekt als verdienmodel en dat is in mijn ogen geen goed nieuws want de adviezen zijn regelmatig levensbedreigend want geen verstand van voeding. Die achterstand probeert u, Ellen Kampman, in te halen, begrijp ik maar dat moet harder en strenger! Nu is het covid-19 en wat is het volgende…
Het aspect wat ik vaak mis als het gaat over gezond leven, is het geestelijk en emotionele onderhoud. Oude pijnpunten oplossen. Bewustwording maakt vrij en ontlast het lichaam van (onder)drukkende innerlijke overtuigingen. Geestelijke gezondheid gaat samen met lichamelijk goed eten en bewegen. Lichaam en geest zijn één. Verbonden.
Goed dat Wageningen UR hier aandacht aan besteedt. Goed voedsel en beweging zijn van levensbelang. Die keuze maken wij ook steeds, maar je staat ervan te kijken hoeveel je binnenkrijgt waar je niet om vraagt bij agrarische producten die bewerkt zijn. Een paar voorbeelden: suiker in oven baked chips (klinkt gezond) maar hier voegt Pepsico flink wat suiker aan toe. Witte bonen van Bonduelle (leek vegetarisch maar….), suiker en een varkensproduct toegevoegd. Argument van de producent: ons smaakpanel heeft dit uitgekozen….Ik zou nog een lange lijst kunnen melden, maar de moraal van mijn verhaal: een aantal producenten heeft volksgezondheid niet als prioriteit. Zeer jammer én eigenlijk triest.
Ik vergat gisteren nog te vermelden dat ik ook CBD cannabisolie gebruik, dat versterkt het immuunsysteem en ik slaap er goed door. En ik snoep geen zoetigheid, alleen wat pure chocolade en af en toe een boterham met goede jam.
Permitteer mij een verzoek van geheel andere orde. Een verzoek dat ik bij voorkeur buiten deze openbare gedachtewisseling aan u zou willen richten. Zou u contact met mij willen zoeken via mijn mailadres (zie onder)?
N.B. ik ben hoofdredacteur van het Sdu-tijdschrift WAAR&WET
Helaas behoor ik tot de risico groep mbt het Covid virus. Zowel hartpatiënt als ex kankerpatiënt (2019 dubbelzijdige borstkanker)
Ik voel me super gezond en jong 😉 57. omdat ik 11 jaar geleden gestopt ben met roken (eigen handig)en min levensstijl volledig heb omgegooid samen met een orthomoleculair therapeut – gezond eten en elke dag sporten!
(heel jammer dat de sportschool nu dan ook dicht is) Ik ben van mening dat ik snel hersteld ben en nu weerbaarheid door bovengenoemde levensstijl.
In de Ad las ik een verhaal over gezondheid van koffie. Filterkoffie is beter omdat o.a. Cafestol er uit gefilterd wordt.
Nu heb ik een half automaat espresso. In de piston doe ik een rondschijfje uit een filterzakje geknipt. Is dat ook voldoende om de cafestol er uit te filteren of gaat door de hoge druk het effect verloren?
Beste Fokko,
Dat zou ik niet met zekerheid kunnen zeggen. Hoe zit de filter eruit nadat de koffie is gemaakt. Nog intact? In principe houdt een gewone koffiefilter veel van de kahweol en cafestol tegen.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman
Zeker heeft u een punt aangaande gezond eten, bewegen etc., maar vooral dat eerste is (ook) een politieke kwestie: de BTW- verhoging op groente & fruit helpt niet echt. Als wijkvpk kom ik vaak bij mensen met weinig geld, en zolang fast food (bv 3 pizza’s voor 5 euro) veel goedkoper is, is de keuze snel gemaakt. Daarbij is het storend dat u diabetes, zoals helaas veel wetenschappers, niet onderscheidt in type 1 en type 2 (andere types als zwangerschapsdiabetes bv even daargelaten). Type 2 is geen chronische ziekte, maar een te genezen kwaal. Type 1 is een ernstige auto- immuun ziekte, en past daarom beslist niet onder het kopje “gezond leven, sneller herstel”. En verschillende soorten kanker trouwens ook niet. Daarbij, wat vaak vergeten wordt: de maaltijden in niet- academische ziekenhuizen (ik heb 50 jaar ervaring) zijn ronduit slecht: te weinig groente, teveel vlees, geen volkorenbrood,altijd vette jonge kaas en altijd gekleurde gesuikerde nagerechten, en frisdranken te over.
Geachte mevrouw Jansen,
Hartelijk dank voor uw reactie. Ik ben het geheel met u eens dat de politiek een belangrijke rol zouden moeten spelen bij het bevorderen van de gezonde voedselkeuze. Ik hoop dat dit komende jaren beter gaat worden, maar dat ligt natuurlijk ook aan hoe Nederland kiest.
U heeft zeker gelijk dat er verschillende typen diabetes, hart-en vaatziekten en kanker zijn waarbij voeding en beweging een minder belangrijke of zelfs helemaal geen rol spelen. Die nuances zijn lastig aan te brengen in een kort stukje tekst wat we beschikbaar hadden helaas. Waar het echter de meest voorkomende vormen van deze chronische ziekten betreft, zoals Diabetes type II en dikke darmkanker, speelt voeding en beweging wel degelijk een rol bij het ontstaan van en tijdens (de behandeling van) deze ziekten.
Ook was het inderdaad zo dat de voeding in de meeste ziekenhuizen, niet perse niet-academische ziekenhuizen, niet goed was. Daar komt de laatste jaren gelukkig verandering in. We hebben zelf de Alliantie Goede Voeding in de Zorg opgericht, meer dan 10 jaar geleden en zien zeker al een verbetering in verschillende ziekenhuizen. Zelfs de politiek onderkent dit: in het Preventieakkoord is gezonde voeding in ziekenhuizen nu een speerpunt. We doen ons best.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman
Hoe ouder ik word, hoe langzamer het herstel gaat van b.v. kleine verwondingen.
Dat is al merkbaar sinds ik 40 was. Wat moet een mens eten om een beter herstel vermogen te krijgen?
Meer specifiek, welke mineralen, aminozuren etc.?
Ik weet uit onderzoek dat een aardappel per ras, jaar, teler sterk kan verschillen wat inhoudstoffen betreft.
Heel hartelijk dank voor uw reactie! Inderdaad speelt de toename van de leeftijd een rol bij een langere wondhersteltijd, ook bij kleinere verwondingen. Ook kunnen er andere onderliggende oorzaken zijn zoals suikerziekte wat de genezing van wondjes bemoeilijkt. Daarnaast kunnen ook bepaalde tekorten aan benodigde voedingsstoffen een rol spelen. Het is voor mij natuurlijk onmogelijk om te bepalen of dat bij u het geval is.
Over het algemeen wordt voor de beste wondgenezing en sneller herstel de Richtlijnen Goede Voeding aanbevolen. Deze kunt u vinden als de Schijf van vijf op de site van het Voedingscentrum. https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf.aspx
Als het om grotere (operatie) wonden gaat wordt extra eiwit aanbevolen, vooral uit zuivel, peulvruchten en noten. Eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren. Welke aminozuren specifiek belangrijk zijn voor wondgenezing weten we nog niet, maar als gevarieerd eet, krijgt u de benodigde voedingsstoffen in de juiste hoeveelheid binnen.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman
2 jaar geleden ben ik gevallen en beide benen gewond en de thuiszorg hebben ze goed verzorgd en na een maand waren de wonden genezen ,wel 2 blauwe plekken er aan overgehouden.
Dag mevrouw Geleijnse,
Wat leuk dat u reageert! Ik hoop dat u nog wat rond kunt lopen nadat u bent gevallen. Als het kan moeten we juist nu zoveel mogelijk in beweging blijven.
Hartelijke groet
Ellen Kampman
Goededag. Hoe kan het dat ik zware griep krijg meestal om de 3 jaar..ik heb geen overgewicht tennis 3 x per week en fiets dagelijks en wandelen .eet iedere dag fruit groente weinig vlees en veel peulvruchten .ben 72 jaar en zeer fit .heb nu weer corona .lig al drie dagen op bed .
Mijn vraag wat doe ik verkeerd .
Groetjes matonie
Is er onderzoek naar in hoeverre het microbioom een rol speelt bij weerbaarheid.
Heel hartelijk dank voor uw reactie. Op dit moment wordt wereldwijd en ook binnen Wageningen Universiteit onderzoek gedaan naar de rol van het microbioom bij de weerbaarheid. Net als u ben ik heel benieuwd naar de resultaten hiervan. Het is geen eenvoudig onderzoek omdat zowel het microbioom als ons immuunsysteem zeer complexe systemen zijn, maar ik ga ervan uit dat we binnen een aantal jaar resultaten van goed wetenschappelijk onderzoek kunnen verwachten.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman
Microbioom is essentieel voor een goede gezondheid, natuurlijk zijn veel factoren daarin belangrijk, onder andere gezonde voeding en beweging,….en ook voldoende rust en ontspanning. Stress werkt door op je welzijn. Maar ik denk ook dat er over het algemeen te veel en te makkelijk medicatie wordt gebruikt, zoals pijnstillers, koortsremmers, antibiotica, zodat we dóór kunnen, tijd nemen om beter te worden en het immuunsysteem sterk te houden is in onze drukke samenleving een ondergeschoven kindje geworden.
Heel hartelijk dank voor uw reactie. Inderdaad spelen de factoren die u noemt waarschijnlijk ook een belangrijke rol bij de preventie van ziekten.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman
Als ervaringsdeskundige onderschrijf ik uw adviezen volledig. Ik heb in 2012 een hartinfarct gehad en heb vanaf de zomer van 2017 last van angina pectoris. Met hulp van een sportcardioloog heb ik het bewegen heel voorzichtig opgebouwd, inmiddels loop ik drie keer per week hard – niet superhard – ik fiets stevig, wandel regelmatig flinke afstanden en doe ook aan krachttraining. Ik merk niets meer van mijn hartproblemen. Ik eet al mijn hele leven veel groente en fruit, en ben vanaf mijn 16e op en af vegetariër. Nu eet ik voor 90% veganistisch. Mijn dochter noemde mij onlangs een ‘kerngezonde hartpatiënt’!
Dank u wel voor uw reactie! Wat een goede uitspraak: een kerngezonde hartpatient! Die ga ik onthouden.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman
Gezond eten en voldoende bewegen kan het verschil maken. Toch is goede gezondheid niet volledig maakbaar.
Hartelijk dank voor uw reactie. U heeft helemaal gelijk. Mensen die hun hele leven heel gezond geleefd hebben kunnen toch kanker of hart-en vaatziekten krijgen. En andersom geldt dat ook: mensen die heel lang gerookt hebben, veel alcohol hebben gedronken, weinig bewogen en ongezond gegeten hebben, kunnen zonder ook maar ergens last van gehad te hebben inslapen op hun 90-ste. Naast gezond leven spelen erfelijke factoren natuurlijk ook een rol en ook kan het simpel pech zijn, dus niet te verklaren.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman
Mijn leeftijd is ruim 86 jaren. Heb vanaf jonge leeftijd veel aan sport gedaan. Voetbal, skiën, tennis en nu golfen.
Eet gezond. Ontbijt: een sinasappel, een banaan en een kiwi. Daarna volle kwark met noten en lijnzaad.
Lunch: 2 volkoren boterhammen en diner met veel eiwitten en ijzer.
Loop elke dag tussen de 3 en 5 km.
Slik geen enkel medicijn.
Natuurlijk spelen goede genen ook een rol, doch gezond eten is te merken aan de fitheid en de spiermassa op peil houden met dagelijkse oefeningen, wandelen en golfen..
Met enig optimisme zie de 100 jaren tegemoet.
Dank u wel voor uw reactie! Ik zou heel graag willen dat heel Nederland zo goed zou leven als u doet. Fantastisch!
Ik wens u nog vele mooie jaren.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman
onderzoek heeft uitgewezen dat er in het microbioom drie verschillende types te onderscheiden zijn. Deze corresponderen met de belangrijke indeling uit de Ayurveda in drie constituties. Het komt erop neer dat mensen heel erg verschillen in verteerbaarheid en wenselijk voedsel.
In die voedingsleer gaat het meer om het hoe, de bereidingswijze, de smaakontwikkeling, en daarmee om het plezier en een grotere wereld van mogelijkheden en oneindige variaties, waar je met je eigen aanleg op reageert, dus keuzes maakt van wat en hoe.
het is jammer dat er uit wordt gegaan in de westerse voedselleer van standaarden en niet gekeken wordt naar de individuele mens met alles erop en eraan.
zou er meer aandacht komen voor het hoe, dan zou je heel anders naar de typische welvaartsziektes kijken zoals obesitas en dan zou het niet zo streng zijn allemaal
Dank u wel voor uw reactie. Het zal binnen de wetenschap altijd lastig blijven om onderzoek te doen op het niveau van het individu. Wel worden specifieke groepen onderscheiden ook op basis van het microbioom.
LS, tot 2017 diabetes2 gehad, met 2 soorten med, en insuline spuiten.Dat 10 jaar lang. November 2017 keerdiabetes2om programma gevolgd, nog steeds, geen medicatie meer 14 kg lichter en veel fitter, dus meer bewegen en gezonder eten. In Juli 2020, ben ik 2 jaar medicijn vrij! dat vier ik met koffie en gebak!
Gefeliciteerd Janneke!
ik ben 65 jaar, eet al 35 jaar vegetarisch en let goed op wat ik eet, dus veel groente , fruit, geen zout, suiker, kortom bewust eten. Daarnaast wandel ik regelmatig .
Desondanks heb ik diabetes 1 gekregen en hartritmestoornis.
Dit voelt soms onrechtvaardig, er zijn mensen die overal “met de pet naar gooien”en niks mankeren…..
Voeding en leefwijze , ik geloof nog steeds dat het erg belangrijk is, maar je hebt het toch niet helemaal zelf in de hand.
Helaas kunnen we inderdaad niet alles verklaren. Er blijven altijd mensen die hoewel ze gezond eten, veel bewegen, niet roken en weinig alcohol drinken toch een chronische ziekte krijgen. Erfelijke factoren, virussen, bacterien en domweg pech kunnen ook een rol spelen. En andersom zijn er natuurlijk ook mensen die ondanks een heel ongezonde leefstijl geen last van ziektes hebben tot ze dood gaan. Voor veel aandoeningen, zoals diabetes type 2, geldt echter wel dat het risico dat je het krijgt lager is als je gezond leeft en de kans op herstel hoger is.
Wat een juiste stelling!! Ik geniet dagelijks van het feit dat ik jaren gezond heb geleefd en (heel) veel heb gesport. Namelijk ruim 30 jaar als triatleet op wereldnivo in mijn leeftijdscategorien en 8 september 2019 nog 3e bij de Wereldkampioenschappen halve Ironman in Nice.
Wat een hel als eind oktober een hersentumor(glio blastoom kwaadaardig en snelgroeiien!!) wordt geconstateerd en ik op 1-11-2019 wordt geopereerd(6 uur durend) in de VU A’dam.
Amsterdam. Behandeling gestart met 6 weken bestraling en dagelijkse chemo. Geweldig was het om zowel van de bestraling als de chemo geen last te hebben en ik zelfs kon blijven bewegen. Ontzettend belangrijk voor immuunsysteem!! Op dit moment bezig met de derde kuur van de 6 kuren. Een kuur bestaat uit 5 dagen chemocapsules slikken gevolgd door 23 dagen rust. Tot op heden ook van deze kuren geen last. Voor de goede orde: mijn leeftijd is 72 jaar en mijn gewicht 72 kg. Ik voel me zeer bevoorrecht dat ik nu van elke dag kan genieten door vooral het bewegen. Nog geen enkele garantie echter, want de tumor kan zeker terugkomen.
Dank u wel voor uw positieve bericht!
Hartelijke groet
Ellen Kampman
Deze blog is beslist positief bedoeld. De reacties echter zijn toch wel erg “klopje op eigen schouders”. Daar schiet ik niet zo veel mee op.
In het kader van preventie van corona zou ik willen voorstellen dat zoveel mogelijk mensen voordat ze naar buiten gaan hun mond spoelen met zout water. Dit desinfecteert. En ook gezonde mensen kunnen corona verspreiden, dus als deze beter gedesinfecteerd zijn, besmetten ze anderen minder
Waarschijnlijk goed bedoeld maar niet verstandig. Corona huist ook in de neus… handen wassen is en blijft zeer belangrijk!
Bedankt voor het advies!
Ruim 30 jaar ervaring met voeding en leefstijl, kinderen met gezond eten en sport opgevoed, kinderen met master-diploma voeding WUR, kleinkinderen worden opgevoed met gezonde voeding en sport. De stress om dit vol te houden was vaak niet te doen, we worden als niet gezellig gezien en het woord lekker kunnen we niet meer horen… De tegenwerking door artsen, farmaceuten, verdienmodellen en marktwerking is enorm frustrerend geweest en nog steeds. Woorden als ‘de zorg in het ziekenhuis heeft als doel het genereren van productiecapaciteit’ en dit ging over maagverkleiningen toen ik het de eerste keer las. Het blijkt in alle zorg zo te gaan. De snelheid waarmee ‘de zorg’ aan het begin van de coronacrisis zichzelf als helden ging benoemen en de tegenstrijdigheden waarmee we om de oren werden en worden geslagen is tenen krommend. Net als de tekorten van beschermingsmiddelen, de falende zorg door verkeerde behandelingen en het type patienten. Op deze manier had ik nooit ‘gelijk’ willen krijgen! Ellen Kampman, heel veel succes met uw werk, ik hoop van harte dat u andere partners dan artsen, ziekenhuizen en dietisten om mee samen te werken kunt vinden. Dus ook niet de levensmiddelen industrie. Er moeten wetenschappers zijn die het met ons eens zijn en niet bang om te strijden. Blijf gezond allemaal!
Dank u wel! U ook een goede gezondheid!
Veel van bovenstaande reacties geven weer wat ik zelf ook denk nl. dat gezond eten en bewegen beslist aan te raden zijn, maar dat ze niets garanderen en aanleg zeker ook een rol speelt bij het ontwikkelen van kwalen.
Het doet me denken aan de stelling dat vegetariërs vaak langer gezond zijn, waar dan vaak bij wordt aangetekend dat dat ook kan komen omdat zij vaak hoger opgeleid zijn en op meerdere vlakken bewust leven.
Ik denk dat sommige keuzes makkelijker te maken zijn als je de luxe hebt van bewuste keuzes. Als je een stressvol bestaan hebt en problemen op bijv. sociaal of financieel gebied, kan ik me voorstellen dat je andere prioriteiten hebt.
Helaas ben ik het niet eens met de stellingen dat bewuste keuzes een luxe (en dus duurder) is, of dat hoger opgeleiden gezonder zouden leven. Helaas zie ik in de praktijk niets van deze stellingen terug. Met goede en vooral eerlijke voorlichting de kennis vergroten bij alle bevolkingsgroepen uit alle lagen in de bevolking maar ook de erkenning dat er veel eet(en drink)verslaving voorkomt bij eveneens de hele bevolking is er enorme gezondheidswinst te behalen. Sonja Bakker heeft dat bewezen. Of je het eens bent met haar dieetadviezen of niet, of het gezonde keuzes zijn of niet, ze heeft iedereen bereikt. Voedingswetenschappers zouden minder over moeten komen als vredelievende twijfelaars. Artsen hebben ‘voeding en leefstijl’ al ontdekt als verdienmodel en dat is in mijn ogen geen goed nieuws want de adviezen zijn regelmatig levensbedreigend want geen verstand van voeding. Die achterstand probeert u, Ellen Kampman, in te halen, begrijp ik maar dat moet harder en strenger! Nu is het covid-19 en wat is het volgende…
Wat u zegt is helemaal waar ben ik bang. Konden we allemaal maar in de luxe leven dat we bewuste keuzes konden maken! Zie ook een eerdere reactie.
Het aspect wat ik vaak mis als het gaat over gezond leven, is het geestelijk en emotionele onderhoud. Oude pijnpunten oplossen. Bewustwording maakt vrij en ontlast het lichaam van (onder)drukkende innerlijke overtuigingen. Geestelijke gezondheid gaat samen met lichamelijk goed eten en bewegen. Lichaam en geest zijn één. Verbonden.
Goed dat Wageningen UR hier aandacht aan besteedt. Goed voedsel en beweging zijn van levensbelang. Die keuze maken wij ook steeds, maar je staat ervan te kijken hoeveel je binnenkrijgt waar je niet om vraagt bij agrarische producten die bewerkt zijn. Een paar voorbeelden: suiker in oven baked chips (klinkt gezond) maar hier voegt Pepsico flink wat suiker aan toe. Witte bonen van Bonduelle (leek vegetarisch maar….), suiker en een varkensproduct toegevoegd. Argument van de producent: ons smaakpanel heeft dit uitgekozen….Ik zou nog een lange lijst kunnen melden, maar de moraal van mijn verhaal: een aantal producenten heeft volksgezondheid niet als prioriteit. Zeer jammer én eigenlijk triest.
Ik vergat gisteren nog te vermelden dat ik ook CBD cannabisolie gebruik, dat versterkt het immuunsysteem en ik slaap er goed door. En ik snoep geen zoetigheid, alleen wat pure chocolade en af en toe een boterham met goede jam.
Permitteer mij een verzoek van geheel andere orde. Een verzoek dat ik bij voorkeur buiten deze openbare gedachtewisseling aan u zou willen richten. Zou u contact met mij willen zoeken via mijn mailadres (zie onder)?
N.B. ik ben hoofdredacteur van het Sdu-tijdschrift WAAR&WET
inmiddels email gestuurd
Helaas behoor ik tot de risico groep mbt het Covid virus. Zowel hartpatiënt als ex kankerpatiënt (2019 dubbelzijdige borstkanker)
Ik voel me super gezond en jong 😉 57. omdat ik 11 jaar geleden gestopt ben met roken (eigen handig)en min levensstijl volledig heb omgegooid samen met een orthomoleculair therapeut – gezond eten en elke dag sporten!
(heel jammer dat de sportschool nu dan ook dicht is) Ik ben van mening dat ik snel hersteld ben en nu weerbaarheid door bovengenoemde levensstijl.
Wat goed om te horen!
Hartelijk dank!
Ellen Kampman
In de Ad las ik een verhaal over gezondheid van koffie. Filterkoffie is beter omdat o.a. Cafestol er uit gefilterd wordt.
Nu heb ik een half automaat espresso. In de piston doe ik een rondschijfje uit een filterzakje geknipt. Is dat ook voldoende om de cafestol er uit te filteren of gaat door de hoge druk het effect verloren?
Beste Fokko,
Dat zou ik niet met zekerheid kunnen zeggen. Hoe zit de filter eruit nadat de koffie is gemaakt. Nog intact? In principe houdt een gewone koffiefilter veel van de kahweol en cafestol tegen.
Vriendelijke groet
Ellen Kampman