Naar herstel van biodiversiteit
Het aantal insecten loopt terug, weidevogels hebben het zwaar, het bodemleven verschraalt, plantensoorten sterven uit. De laatste jaren wordt pijnlijk zichtbaar dat de biodiversiteit in het landelijk gebied van Nederland onder druk staat.
Ook het Living Planet Report Natuur in Nederland van het WNF concludeerde dat Nederland het lek nog niet boven heeft. De enige positieve uitzondering is de ecologische kwaliteit van ons oppervlaktewater en de daaraan gebonden planten en dieren. Hier is de afgelopen decennia grote winst geboekt. Maar dat maakt het contrast met de biodiversiteit boven- en ondergronds des te schrijnender. Biodiversiteit is de basis van het leven, het zorgt voor weerbaarheid en veerkracht.
Biodiversiteit zorgt voor weerbaarheid en veerkracht van onze samenleving
Oorzaken
Alle studies tot nu toe laten zien dat de belangrijkste oorzaken voor dit biodiversiteitsverlies liggen in een combinatie van versnippering van landschappen, stikstof-emissies, verdroging en gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) stelt dat de sleutel tot het tegengaan van biodiversiteitsverlies daarom voor een belangrijk deel ligt bij het verminderen van de milieudruk door de landbouw. Door de omvang van de landbouwsector in Nederland leggen landbouwactiviteiten een grote druk op het milieu, ondanks een efficiënte productie en een lage milieudruk per eenheid product, aldus het PBL.
Combineren van functies
Een grote kans voor duurzaam herstel en behoud van biodiversiteit ligt naar verwachting in het combineren van functies van landbouw en natuur binnen het landelijk gebied van Nederland. Stikstof uit de veehouderij slaat nu neer in natuurgebieden waardoor planten verdwijnen. Vogels en insecten kunnen niet alleen in natuurgebieden leven maar hebben ook agrarisch gebied nodig. Voor biodiversiteitsherstel lijkt de huidige scheiding tussen landbouw en natuur niet langer houdbaar.
Wat is natuurinclusieve landbouw?
De zoektocht naar mogelijkheden om de functies van landbouw en natuur te combineren, wijst richting natuurinclusieve landbouw. Kortgezegd is dit landbouw die de ecologie en niet de economie als basis neemt en biodiversiteit als uitgangspunt. “We moeten beter voor onze landbouwgrond gaan zorgen”, zegt Anne van Doorn, onderzoeker bij Wageningen Environmental Research. “Dat is ons natuurlijk kapitaal. Het ecosysteem staat aan de basis van ons bestaan.”
“Landbouwgrond is ons natuurlijk kapitaal en daar moeten we beter voor gaan zorgen”
Voor een boerenbedrijf ligt de sleutel in variëteit: van gewassen, rassen, functionele agrobiodiversiteit en landschapselementen. Bij de akkerbouw gaat het om maatregelen als het verruimen van het bouwplan met meer verschillende gewassen, niet-kerende grondbewerking, groenbemesters, akkerbedekking in de winter en bloemrijke akkerranden. Voor de melkveehouderij gaat het om kruidenrijk grasland, weidegang en ruige mest.
In twee publicaties heeft Wageningen op een rij gezet welke maatregelen een boer kan treffen om de natuur voor zich te gaan laten werken. Een met specifiek aandacht voor te treffen maatregelen op grasland, akkerland en in en om de stal, en een (i.s.m. het Louis Bolk Instituut) die ook de effecten van natuurinclusieve maatregelen op een rij zet voor akkerbouw, melkveehouderij en het landschap.
Functionele biodiversiteit
Voor natuurinclusieve landbouw zijn drie aspecten van belang. Ten eerst zorgt biodiversiteit op een bedrijf voor natuurlijke ziekte- en plaagwering, bestuiving, water en waterzuivering, natuurlijke bodemvruchtbaarheid en een goede bodemstructuur. Zo recyclen wormen dood materiaal en houden de bodem luchtig, waardoor water beter wegzakt en de bodem kan ‘ademen’. In aanwezigheid van wormen groeien planten veel beter dan zonder. Dit valt onder de noemer functionele biodiversiteit. Dit scheelt gebruik van meststoffen, bestrijdingsmiddelen en bodemwerkzaamheden.
Sluiten van kringlopen
Het tweede aspect is het sluiten van kringlopen. Een bedrijf maakt dan steeds efficiënter gebruik van grondstoffen. Dit minimaliseert negatieve effecten van het boerenbedrijf op de omgeving, lokaal en op bredere schaal. Er hoeft niet meer elders kunstmest te worden geproduceerd, krachtvoer of bestrijdingsmiddelen, en de CO2-uitstoot vermindert.
Hagen en houtwallen
Tot slot houdt een agrarisch bedrijf dat natuurinclusief werkt door aanleg en onderhoud van landschapselementen als hagen, houtwallen en plassen een groene infrastructuur in stand op het bedrijf, die belangrijk is voor flora en fauna. Dit ondersteunt ook de eerder genoemde functionele agrobiodiversiteit op het bedrijf.
Afhankelijkheid
“Natuurlijk zijn er belanghebbenden die zeggen dat dit nooit uit kan en we zo de wereld niet kunnen voeden”, zegt Van Doorn. “Maar er wordt vergeten dat veel gangbare bedrijven in grote mate afhankelijk zijn van externe inputs en technische hulpmiddelen zoals kunstmest, gewasbescherming, beregening, antibiotica, met de bijbehorende kosten. Op de lange termijn stijgen de kosten van deze manier van werken omdat de risico’s van klimaatinvloeden, antibioticaresistentie en prijsschommelingen van voer en melk toenemen.”
Kosteneffectief
Werken met biodiversiteit op het bedrijf vergt andere kennis, techniek en monitoring van het bedrijf. Ook moeten agrariërs die willen omschakelen, daarvoor op korte termijn investeringen doen, bijvoorbeeld in machines en de inrichting van hun bedrijf. “Maar we zien dat op langere termijn de boer er juist de financiële baten van plukt. En veel maatregelen voor bodemmanagement en het sluiten van kringlopen zijn direct al kosteneffectief.”
Boeren kunnen het niet alleen, benadrukt Van Doorn. De overgang naar een natuurinclusieve duurzame landbouw vraagt ook om veranderingen in het bedrijfsleven, in het gedrag van consumenten en in de strategie van de provinciale en rijksoverheid. Het gaat daarbij niet alleen om subsidies voor ecosysteemdiensten en agrarisch natuurbeheer, onder meer vanuit het Europese gemeenschappelijk landbouwbeleid, maar ook om bereidheid van bedrijven en consumenten meer te betalen voor duurzame producten waarbij biodiversiteit behouden blijft.
Daarnaast kan een gelijk speelveld worden gerealiseerd door de maatschappelijke kosten van de productie zoals biodiversiteitsverlies te verdisconteren in de prijzen (de vervuiler betaalt, ‘true pricing’), door het minder belasten van aantoonbaar duurzame producten of met internationale regelgeving.
Nu nog de juiste mensen overtuigen , dat we hier mee aan de slag moeten .
In plaats van ons mooie land ( aarde) uit te buiten.
Ik denk dat je moet beginnen in het agrarische onderwijs, en de politiek!
Heb dit stuk , zo juist door gestuurd aan een aantal boeren in ons dorp, de houtwallen hebben we al, dus dat is een groot voordeel.
Hoi Susan,
dank voor je reactie ! Ja belangrijke partijen overtuigen is inderdaad belangrijk. Het goede nieuws is dat zowel vanuit de keten als vanuit het beleid het besef doordringt. Voor bijvoorbeeld de melkveehouderij wordt een biodiversiteitsmonitor ontwikkeld, en binnen het Europese landbouw beleid komt naar verwachting ook meer ruimte voor biodiversiteit. Over het onderwijs: er is steeds meer vraag bij het hogere en middelbare onderwijs om modules voor natuurinclusieve landbouw in het curriculum op te nemen, daar wordt hard aan gewerkt !
wat leuk dat je dit stuk door hebt gestuurd aan de boeren in het dorp, ik ben ontzettend benieuwd naar hun reactie! als je er wat van terug hoort, kun je me laten weten wat de reacties zijn ?
Goed dat dit ook in de media verschijnt! We moeten met zijn allen meer bewust worden van de ecologische waarde en biodiversiteit. Ik ben een stadlandbouwproject aan het starten in Nijmegen waarbij diversiteit en eerlijk voedsel de hoofdpeilers vormen. Zelfoogsttuinderij,voedselbos, kleinschalig vee en een watervoedelbos. Mijn website is op 1 november gelanceerd. http://Www.eetmeerbosch.nl Hopelijk volgen er meer boeren naar deze stap om biodiversiteit te verwezenlijken! Groet boer Siem
Hoi Siem,
dank voor je reactie, goed te horen dat jullie met zo’n mooi project bezig zijn. Het is een CSA-constructie? Heb je toevallig gehoord van het Heerenboeren initiatief (http://www.herenboeren.nl/ )? en het netwerk Natuurinclusieve landbouw (http://www.natuurinclusievelandbouw.nl/) ? het idee is dat via deze netwerken boeren en telers met elkaar kennis en ideeen kunnen uitwisselen. Misschien interessant voor jullie om bij aan te sluiten…Als dat je wat lijkt kan ik je wel contactgegevens doorsturen. Veel succes met jullie project!
Mooi artikel,
Het inzetten van ruige mest is heel effectief. Als melkveehouder kunnen wij niet zomaar aan een grote hoeveelheid ruige mest voldoen. Welke alternatieve zijn er? Bokashi misschien?
Hoi Joke,
dank voor je reactie! ja ruige mest is een ‘boost’ voor biodiversiteit, zowel onder- als bovengronds! ik ken het probleem van een te kort aan ruige mest. Bij bedrijf ‘Weidevol'(https://www.weidevol.nl/over-ons/boerderij ) heb ik een mooi systeem gezien dat zorgt voor ruige mest. Wat het effect van bokashi op biodiversiteit is weet ik helaas niet.
Zijn nu alleen de boeren aan zet of ook de Terrein beherende organisaties die grote stukken landbouwgrond in eigendom hebben ?
Hoi Jan
naar mijn idee is iedereen aan zet: van grond tot mond, dus zowel consumenten, ketenpartijen, overheidsbeleid, boeren en tbo’s. Wat die laatste betreft: verschillende tbo’s zijn bezig om bijvoorbeeld de pachtvoorwaarden natuurinclusief te maken, dus daar wordt aan gewerkt!
Ik moet blij zijn met deze ontwikkeling vanuit WUR. Ben ik ook, hoor.
Maar wel met ’n heel nare bijsmaak. Diezelfde WUR heeft jarenlang onder leiding van Aalt Dijkhuizen en ook de laatste jaren onder Louise Fresco gepredikt dat wij vanuit ons kikkerlandje de hele wereld moeten voeden. Productie opdrijvend met verwaarlozing van bodem, milieu en biodiversiteit. Biologische boeren en tuinders verketterend. Laat staan biodynamische boeren zoals onze eigen Jonkheer Huub van Nispen van Sevenaer. De man die voor alles zorgde voor de basis van alles, een gezonde bodem.
Mest injecteren en chemische bestrijdingsmiddelen gebruiken kon tot in het oneindige doorgaan (Mag ik even het standpunt van WUR vernemen over het gebruik van glyfosaat? Ja hallo, niet of het wel of niet kankerverwekkend is. Wel over wat het grootschalige gebruik betekent voor de biodiversiteit).
Boeren, die als kippen (of welke dieren dan ook) zonder koppen in hun drang naar het grote geld deze Wageningse aanbevelingen volgden.
Wij consumenten, die bereid zijn om enorm veel geld te besteden aan onze heilige koe, dure vakanties, de nieuwste elektronica, maar te beroerd zijn om fatsoenlijke prijzen te betalen voor ons dagelijks voer.
Laten we hopen dat nu WUR kennelijk wakker is geworden in hun voetspoor ook boeren, tuinders én consumenten wakker zullen worden.
Hoi Willem,
Dank voor uw reactie, uw bezorgdheid komt ons bekend voor. Het is dan ook een lastig probleem: enerzijds willen we met z’n allen voldoende voedsel produceren, en anderzijds willen we een leefbare en gezonde wereld. Vanuit vele disciplines werkt WUR aan beide problematieken, waarbij soms de een, soms de andere meer aandacht krijgt. Beide wensen (voldoende voedsel, leefbare wereld) lijken elkaar soms uit te sluiten, maar dat hoeft niet. Wij denken dat natuurinclusieve landbouw beide wensen kan verenigen, en dus willen we onze wageningse kennis (mbt ecologie, (functionele agro-) biodiversiteit, landbouw, bedrijfseconomie etc) inzetten om de transitie naar natuurinclusieve landbouw te ondersteunen.
Wat betreft glyfosaat: het WUR dossier op dit onderwerp vind je hier: https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Glyfosaat-1.htm
en een info over recent onderzoek vind je hier: https://www.wur.nl/nl/nieuws-wur/Show/Veel-glyfosaat-in-landbouwgronden-Verlenging-toelating-niet-verstandig.htm
In de achteruitkijkspiegel zie je de toekomst niet. Het is fantastisch een strategie te kiezen en daarvoor gaan. Of dat nu natuurinclusieve landbouw, of landbouwinclusieve natuur is, als we maar een richting kiezen. Laat initiatieven niet verzanden in discussies, maar in acties.
We hebben meen ik mondiaal een club die Avaaz.org heet en zij organiseren met de regelmaat van de klok petities; ook iets voor groen Nederland? Want voor de echte oplossingen moeten we toch bij de politiek zijn, en die kunnen wel wat druk gebruiken.
Hoi Willem
helemaal met je eens ! niet verzanden in conceptuele discussies maar actie ! en ik zie op veel vlakken beweging ontstaan: zowel bottom up met het netwerk natuurinclusieve landbouw, living labs, herenboeren initiatieven, recente ledenvisie van de LTo op de melkveehouderij enz. Maar ook via de politiek komt er nu druk met de hoorzitting in de TK over landbouw en natuur van 29/11 en de recente uitlatingen van minister Schouten mbt natuur en landbouw. Ook in de keten zijn er ontwikkelingen zoals de biodiversiteitsmonitor voor de melkveehouderij van RABO / RFC en WNF en de druk op het GLB verder te vergroenen neemt toe.
Heel mooi artikel. Als consument ben ik bereid om een hogere prijs te betalen voor de voedselproducten die natuurinclusief worden geproduceerd
Veel succes met jouw team.
Ha Hans,
dank voor je reactie 🙂 mooi dat je meer wilt betalen, als iedereen er zo over denkt zijn we een stap dichter bij een eerlijker voedselsysteem!
In reactie op bericht na bericht over het afnemen van de biodiversiteit in ons land lanceerde het Ministerie van Economische Zaken de term ‘natuurinclusieve landbouw in de Rijksnatuurvisie: “een manier van voedselproductie die op economische wijze en tot wederzijds voordeel is verweven met natuur”. Een interessant voornemen, schreef Jan Willem Erisman (directeur van het al genoemde Louis Bolk Instituut januari vorig jaar al): “maar eigenlijk wordt in de praktijk het beleid van het agrarisch natuurbeheer vooral voortgezet terwijl dat tot op heden niet succesvol is gebleken. Hoge grondprijzen en concurrentie op de wereldmarkt dwingen boeren tot verdere kostprijsverlaging en hogere opbrengsten per hectare.
Natuurbehoud is dan dus steeds lastiger in te passen. Natuurinclusief boeren lijkt daarmee niet de kentering te zijn die we nodig hebben. Laten we het eens omdraaien, en uitgaan van ‘landbouwinclusieve natuur’: landbouw die onderdeel is van de natuur. In onze optiek kan die wél toekomst bieden aan zowel boeren als natuur.
Bij natuurinclusieve landbouw treffen boeren maatregelen die bijvoorbeeld weidevogels beschermen, en daarvoor kunnen zij een financiële vergoeding krijgen. Deze maatregelen hebben echter alleen effect tijdens de looptijd van de subsidie. Stopt de subsidie, dan stopt de boer met maatregelen. Ook de huidige intensivering van melkveebedrijven als gevolg van vrijgegeven melkrechten, staat haaks op effectief agrarisch natuurbeheer. Dit gaat dus wederom ten koste van weidevogels en andere fauna. Om de belangrijke natuur in boerenland daadwerkelijk weer een kans te geven, is een kentering nodig.
En die begint met een beleid gericht op landbouwinclusieve natuur. Hiermee gaan we terug naar de basis van het landbouwbedrijf. Natuur is dus geen onderdeel van de landbouw, maar landbouw is een onderdeel van de natuur en gebruikt de kracht ervan om voldoende voedsel te produceren.” Einde citaat.
De lijn van landbouwinclusieve natuur volgend neemt de belangstelling voor agroforestry/agrobosbouw bij onderwijs- en onderzoeksinstellingen als WUR sterk toe: “We willen de komende jaren als WUR stevig op dit thema inzetten. We noemen het een investeringsthema waar je echt kennis en kunde voor gaat verzamelen en in de praktijk gaat beproeven. Het is positief voor de biodiversiteit, gunstig voor de opslag van koolstof, goed voor de bodemvruchtbaarheid en het helpt op een natuurlijke manier bij plaagbestrijding.” (Marcel Vijn, WUR, in Nieuwe Oogst van 30 september 2017). In dat kader komt er in het kader van de serie ‘Wageningen Dialogues’ bijvoorbeeld nog voor het einde van het jaar de ‘agrobosbouwdialoog’ en hebben Praktijkonderzoek Akkerbouw, Groene ruimte & Vollegrondsgroenten en Praktijkonderzoek Bollen, Bomen & Fruit van WUR net een inspiratiebijeenkomst gehouden vooral gericht op de vraag hoe met proefvelden de potentie van agrobosbouw nader in de praktijk kan worden onderzocht.
Beste Rene
dank voor je reactie, uit je verhaal begrijp ik dat je natuurinclusieve landbouw hetzelfde vindt als agrarisch natuurbeheer. In de publicaties die we hier over geschreven hebben, (bv deze http://edepot.wur.nl/419124 (samen met Jan Willem Erisman) en deze http://edepot.wur.nl/401503 ) stellen we dat natuurinclusieve landbouw meer is dan agrarisch natuurbeheer: Natuurinclusieve landbouw is landbouw die uitgaat van het ecosysteem, en de ecologische processen optimaliseert voor voedselproductie. Maatregelen voor agrarisch natuurbeheer kan een boer nemen zonder de bedrijfsstrategie aan te passen, terwijl natuurinclusieve landbouw het hele bedrijf betreft.
Door gebruik te maken van ecologische processen zijn er minder externe inputs nodig waardoor de milieudruk van de landbouw minder wordt. De verwachting is dat daardoor de basiskwaliteit bodem, water, lucht verbeterd, waardoor de condities voor agrarisch natuurbeheer gunstiger worden en dus uiteindelijk succesvoller dan het nu is.
Ik vermoed dat deze beschrijving van natuurinclusieve landbouw dicht bij jullie concept van landbouwinclusieve natuur komt.
in de publicatie http://edepot.wur.nl/401503 staat op blz 3 een gradient van ‘wilde’ natuur – intensieve landbouw, met allerlei combinaties van landbouw met natuur daartussen. Landbouwinclusieve natuur kan vast ook in deze figuur een plek krijgen.
Tenslotte is het goed te horen dat agro-forestry veel aandacht (gaat) krijgen, dat soort systemen kunnen een hele mooie bijdrage leveren aan het natuurinclusieve denken in de landbouw.
Denk ook aan het in stand houden van oude boomgaarden .Zuiver biologisch fruit.Dit met ook goede insectenwallenen goede humus lagen.Wij hebben (opvrijwilligersbasis )daarvan een voorbeeld.Hoe werkt dat in de bodem en waarom is (wetenschappelijk) de boom , het blad en het fruit zoo gezond en lekker ?
Wel zou er veel meer aan dit soort teelt moeten worden gedaan.Biodiversiteit,consumptierijp plukken en met schil en al eten.Waarom niet? Meer wetenschaps info is wel gewenst.
Hoi Jos,
dank voor de info, ben heel benieuwd naar jullie ervaringen. Oude boomgaarden kunnen inderdaad pareltjes van natuurinclusieve voedselproductie zijn!
Een goed plan om te werken aan meer biodiversiteit in de landbouw. Maar wel een enorme omslag voor heel veel boeren die al zo lang anders horen. Goed om ook de economische voordelen te onderzoeken. Die zijn er vast.
De afgelopen jaren heb ik me verbaasd over de houding van het natuurbeheer in Nederland. Vanuit financiële redenen wordt vaak gekozen voor grootschalige ingrepen door loonwerkers, terwijl uit onderzoek naar voren komt dat gescheperde kuddes biodiversiteit in de natuur en het landelijk gebied terugbrengen. Geld is vaak het motief voor de korte termijn en eigenlijk kun je dat een ondernemer niet aanrekenen. Wel de beleidsmakers!
Hoi Margo
ja natuurinclusieve landbouw zal voor een groep boeren zeker een omslag zijn, maar ik ben blij met de nieuwe leden visie van de LTO op de melkveehouderij waarin diversiteit en zorg voor natuur en landschap veel aandacht krijgen (http://www.lto.nl/media/default.aspx/emma/org/10889084/samen%20naar%20een%20nieuwe%20wij.pdf ) .
Voor natuurbeheerders en terrein beherende organisaties ligt er zeker ook een belangrijke taak om goed te zorgen voor het natuurlijk kapitaal (gezonde bodem biodiversiteit etc) van hun land. Ik weet dat staatsbosbeheer en natuurmonumenten daar wel actief mee bezig zijn.
SCHOLEN VOOR VMBO-GROEN – ZIJ LEVEREN LOONWERKERS, MENSEN VOOR AGRARISCHE UITZENDBUREAUS, HOVENIERS, ETC. HEEL BELANGRIJK!
MAAR… HOE GROEN ZIJN DEZE OPLEIDINGEN?!!
VERGEET NIET DAARNAAR TE KIJKEN, WANT WANNEER JE HEN AAN HET WERK ZIET, VRAAG JE JE AF OF OOIT…
VERGEET DEZE OPLEIDINGEN NIET, DEZE JONGEREN, DEZE HOOP VOOR DE TOEKOMST, BIJ ALLE PLANNEN EN GESPREKKEN EN BELEIDSSTUKKEN!
ine lagerwerf, boerakker
Hoi Ine,
heel belangrijk punt wat je noemt ! en ben blij te kunnen melden dat hier wel degelijk aandacht voor is. We zijn bezig om natuurinclusieve landbouw een vaste plek te geven in het curriculum van middelbare en hogere agrarische scholen. Ook zijn een aantal partijen bezig om een Green Deal af te sluiten voor natuurinclusiviteit in het agrarisch onderwijs.
Dank je Anne. Stel je toch eens voor dat we ‘Wageningen’ hieraan kunnen houden! Eindelijk, misschien 2018, een vaste plek voor natuurinclusieve landbouw in het middelbaar onderwijs (VMBO-Groen)…
Zojuist zag ik op de Twpagina van Jantien de Boer (de mevrouw van ‘Landschapspijn’, Leeuwarder Courant) een foto van een met een trekker dichtgereden dassenburcht. Mij zou het niet verbazen als hier weer een VMBO-Groen-afgestudeerde aan het werk is geweest (onder verantwoordelijkheid van een ander!). biodiversiteit, bodemleven, duurzaamheid, ecologie – ik kan uit ervaring zeggen dat dit gezien wordt als ‘Stadse Fratsen’.
Er moet dus (ook) ‘iets’ in het VMBO-Groen-onderwijs veranderen. (Toch reken ik het ook de individuele docenten aan…).
Anne, ga alsjeblieft door met je goede werk, ‘wees zo moedig als je kunt’ (Timothy Snyder). Je zult al veel (ecologische) vernielingen zijn tegengekomen, maar bedenk: slechte dingen gebeuren niet door slechte mensen, maar doordat goede mensen niets doen.
Waarom éénzijdig landbouw schuldig verklaren? Heb je onderzocht wat gevolg uistoot autogassen, luchtvaart, lozen chemisch afval, lozen 140 ton humane geneesmiddelen/ jaar waaronder vele hormonen lichtvervuiling, zwerfafval, wegenbouw en verstedelijking is?
Ik denk dat landbouw bereid is te investeren als mensen meer gaan betalen voor voedsel. Regulatie tot goedkoop eten via subsidie is onwenselijk. Het eten moet gewoon betaald worden. Denken jullie hier ook over na.
Overigens gaan wij komend jaar een bloemdenweide aanleggen. Past bij ons bedrijf. Ik vind dat er meer naar boer geluisterd moet worden. Bij ons in al zeer waterrijk gebied wil men een wadi naast pluimveestal: niet logisch ivm vogelgriep. Maar we moeten knokken, zeer vermoeiend. Ga er van uit dat de boer zelf weet wat het brst bij zijn besrijf past.
Groeten
https://m.youtube.com/watch?v=_51j5nL4H5s
Ter inspiratie en actie.
Hartstikke fijn dat in Wageningen en bij allerlei initiatieven aandacht is voor biodiversiteit.
Ik lees in het stukje op de voorpagina in de volkskrant van 6/12 dat o.a. door versnippering van leefgebieden de biodiversiteit onder druk komt te staan.
Nu nog de politiek overtuigen dat de randstedelijke gebieden niet volledig volgebouwd worden met huizen, asvalt en vliegvelden.
Steeds meer kleine postzegeltjes groen worden ingenomen door huizen, bedrijven en asvalt. Steeds meer dorpskernen en steden groeien aan elkaar. Ik begrijp dat grond duur is. Ik vraag me alleen af of er bij deze ontwikkelingen ook gedacht wordt aan de leefgebieden van onze vogels, insecten, bomen en plantjes. Ik heb gewoon medelijden met vogels en insecten die elke keer weer opnieuw verjaagd worden. Ik zie dat bij deze bouwontwikkelingen weinig aandacht en geld wordt ingeruimd voor een groene en gezonde leefomgeving voor mens, plant en dier. Kan Wageningen hier ook een betekenis in zijn???
Beste Anne ik heb zitten luisteren naar je gesprek op bnr radio.
Wat mij opviel in dat gesprek was dat je niet een keer de biologische landbouw noemde.
En wat ik zeker zo belangrijk acht is dat de neoliberale politiek van de laatste decennia’s absoluut niet heeft bijgedragen in tegendeel zou ik zeggen aan datgene waar u en vele met u waaronder ik zelf naar streven namelijk een divers wereldbeeld en niet een waar alleen de markt de kwaliteit van de dingen bepaald.
Met vriendelijke groet,Henk padt