Persoonlijke voeding als motor voor succes in de sport
Een vitaminetest bekijkt aan de hand van je bloedwaardes of je als beginnende of gevorderde sporter een vitaminetekort hebt of niet. Als de labtest een tekort aantoont, blijft echter de vraag waar dat aan ligt. Komt het door wat je eet, of speelt er wat anders? En als het aan je voeding ligt, wat kan de arts die je bloedtest aanvroeg je dan het beste adviseren? Want artsen weten veel van ziekten en preventie, maar zijn geen sportvoedingsspecialisten.
Voedingsonderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) hebben daarom de handen ineengeslagen met laboratoriumspecialisten van Ziekenhuis Gelderse Vallei (ZGV) in Ede, binnen de Alliantie Voeding in de Zorg. Zij ontwikkelden samen een systeem dat bloedwaardes voor de vitamine B6, B12, D en foliumzuur wordt dat gekoppeld aan je eetpatroon, dus van de gewone consument of de sporter. NutriProfiel hebben ze dat genoemd. Naast dat je bloed laat prikken vul je een door WUR speciaal ontwikkelde vragenlijst in (Eetscore), die wetenschappelijk is getest. De bloedwaardes kunnen zo worden vergeleken met wat je eet.
“De koppeling tussen inname voeding en bloedwaardes maakt NutriProfiel uniek”
Vitaminetekort
‘Stel, je bloedwaardes laten een vitaminetekort laten zien’, schetst Michiel Balvers, die zowel bij WUR als ZGV werkt als onderzoeker. “Maar het kan zijn dat als we kijken naar wat je eet, we dat tekort niet zouden verwachten. Dan is er misschien iets anders aan de hand. Misschien kan je lichaam de vitamines niet goed opnemen door problemen in je darmen, bijvoorbeeld. Deze extra informatie over het tekort kan een (sport)arts dan verder helpen bij het bepalen van een eventuele vervolgstap. Of stel, we zien een tekort maar ook dat je niet genoeg voedingsstoffen binnenkrijgt. Dan is het misschien goed eerst te kijken waarom iemand niet genoeg eet.”
Naast de analyse geeft het onderzoeksteam ook een persoonlijk voedingsadvies: wat kan deze consument of sportman of -vrouw doen om het vitaminetekort te verhelpen en voorkomen dat het in de toekomst weer optreedt. “In sommige gevallen kan het tijdelijk slikken van een vitaminesupplement nodig zijn om het tekort op te heffen”, zegt Balvers. “Maar daarna is goede voeding echt de basis.” Het voedingsadvies sluit aan op de richtlijnen gezonde voeding.
Waar test doen
Voor de huis- en sportarts of een ander zorgprofessional heeft het aanvragen van een NutriProfiel als voordeel dat hij of zij de patiënt makkelijk op weg kan helpen met een voedingsadvies. De testuitslag kan ook automatisch in het elektronisch patiëntendossier worden opgeslagen. Aan een vitaminetest met NutriProfiel zijn voor de patiënt geen extra kosten verbonden, alleen de eventuele normale kosten voor het bloedonderzoek. Je kunt ook zonder tussenkomst van een arts zelf de test aanvragen, en deze zelf betalen.
Gezonde keuze voor sporters
NutriProfiel kan sporters dus helpen de goede keuzes te maken. Onderzoekers van WUR en ZGV optimaliseren nu de vragenlijst over het eetpatroon, om hen naast consumenten zo specifiek mogelijk te kunnen ondersteunen. De bij sporters populaire tussendoortjes als een flinke bak kwark met fruit worden nu aan de lijst toegevoegd. De extra vragen geven inzicht in bijvoorbeeld de aanmaak van rode bloedcellen waarvoor B-vitamines belangrijk zijn. De belangrijkste functie van rode bloedcellen is het opnemen van zuurstof in de longen, en zo je spieren en organen van de broodnodige zuurstof voorzien. En zo vergroot een chronisch tekort aan vitamine D op termijn het risico op botbreuken.
Te veel vitamines
Een enkele keer laat de bloedanalyse zien dat er sprake is van een vitamine-overschot of een overdosis. “In ons ziekenhuis zien we dat bijvoorbeeld een paar keer per jaar bij vitamine B6”, vertelt Balvers. “Het gaat niet altijd bewust. In supplementen zitten soms hogere doseringen dan er op het etiket staat. Bij te hoge doseringen B6 kan zogeheten neurologische schade ontstaan.” De Consumentenbond publiceerde in 2014 een onderzoek over verschillen tussen etiket en gemeten gehaltes.
In het programma 
Beste Marco e Michiel, Op verwijzing van de huisarts bezocht ik 2012 zijn diabetesverpleegkundige omdat mijn blds, cholestrol en bloedruk te hoog waren. Als hardloper en toerfietser was dat een even schrikken.Sindsdien eet ik orthomoleculair (paleo;geen bewerkt voedsel, suiker, melkproducten, meelproducten, rood vlees) Na 6 weken weken waren de waarden binnen de norm, was mijn energie flink toegenomen en had ik geen last meer van allerlei lastige aandoeningen en kwaaltjes. Tot op de dag van vandaag ervaar ik dit effect en heb 2 jaar geleden zelfs de inhoud van mijn indrukwekkende pillenkast weg kunnen gooien. Omdat ik regelmatig alleen en met de fietsclub langere afstanden fiets rijdt wil ik graag een bijzonder feit met jullie delen. Zoals zojuist gemeld eet ik geen koolhydraten maar ben toch in staat om als de beste mee te fietsen. Zoals iedere dag eet ik ook als ik ga fietsen gewoon in de morgen en de middag alleen een bakje gesneden rauwe groenten met 1 stuks fuit, noten, zaden en visolie en ben in staat daarop langdurig lang te fietsen (tot wel 3,5 uur) zonder extra voeding. Bij thuiskomst eet ik mijn 2e bakje en ‘s avonds een paleomaaltijd. Ik vind het een wonder en kan het alleen verklaren uit het gegeven dat mijn lichaam kennelijk (weer) heeft geleerd de energie niet uit suiker maar uit andere voeding te halen. Dit wilde ik graag met jullie delen.
Beste Hans,
Dank voor je reactie. Mooi dat het zo goed met je gaat. Het lichaam kan zich inderdaad aanpassen aan verschillende voedingspatronen en stel jou zo in staat om te sporten.
Beste Marco en Michiel,
Een vraag over de test, waarom is ervoor gekozen de test alleen te richten op vitamine B6, B12, D en foliumzuur?
Alvast bedankt voor jullie reactie! Groetjes Lindsay
Hoi Lindsay,
Van deze vitamines is bekend dat tekorten leiden tot gezondheidsklachten, zoals vage vermoeidheidsklachten of zwakke botten. Ook zijn ze goed in het bloed te meten en hebben ze duidelijke referentiewaarden (voor B12 is dat wat gecompliceerder dan voor de anderen). En het is bekend dat er van deze vitamines relatief vaak tekorten zijn in Nederland. Daarom zitten deze vitamines in NutriProfiel.
Er zijn veel meer micronutriënten die belangrijk zijn voor onze gezondheid, maar niet alles is even goed meetbaar in bloed of gekoppeld aan ‘micronutriëntenstatus’.
Groene groenten zitten vol met B12?
Ze bevorderen de veerkracht in de beenderen?
Beste Michiel en Marco,
Heel interessant onderwerp. Ik vroeg mij af of het moment van eten uitmaakt voor het herstel van je lichaam van het sporten? Stel dat je een bepaalde hoeveelheid voeding eet in een dag, herstel je beter of sneller als je meer eet na het sporten in plaats van meer vooraf?
Bedankt,
Paul
Beste Paul,
de timing van je maaltijd maakt zeker wel uit voor het herstel. Direct na een inspanning is het lichaam gevoeliger voor de opbouwende effecten van voeding. Dat geldt voor eiwitten en spierherstel en opbouw, maar ook voor aanvulling van de koolhydraat voorraad in de spier. Dat laatste is echter vooral relevant voor mensen die snel weer een zware inspanning moeten leveren, zoals bv de atleten op de Olympische spelen.
Bedankt voor het antwoord, nuttig om te weten!
Hello everyone I am wait until the next week and next year or aap bhi nhi sochana
Een B12-tekort hoeft niet specifiek te maken te hebben met het voedingspatroon (inname), maar kan ook komen door een verminderde opname. Er zijn meer dan genoeg patienten met een B12 tekort die voldoende B12 binnenkrijgen.
Beste Sabine,
Je hebt helemaal gelijk. Een vitamine B12 deficiëntie ook worden veroorzaakt door darmproblemen waardoor de opname verstoord is. Denk b.v. aan atrofische gastritis of pernicieuze anemie. Een voedingsadvies zal hier niet veel helpen, want je moet eerst de onderliggende oorzaak behandelen. NutriProfiel is hier ook voor ingericht, omdat het bloedwaarden en voeding combineert: als je in je bloed een tekort hebt maar wel veel B12 via de voeding binnen krijgt, is dat een waarschuwing voor de arts.