Het is geen onderwerp waar je makkelijk met anderen over praat of dat direct voor anderen zichtbaar is: buikklachten. Toch heeft een op de vijf mensen regelmatig buikpijn na het eten.
Een opgezette buik, winderigheid, problemen met de stoelgang door obstipatie of diarree zijn veelvoorkomende symptomen van een spastische darm. Dit wil zeggen dat de darmen te veel of te weinig bewegen. Bij zo’n zestig procent van de mensen zijn ook de zenuwen in de darm extra gevoelig. Ze reageren op het uitzetten van de darmwand. Het wordt daarom het prikkelbaredarmsyndroom genoemd, afgekort PDS. Soms wordt de Engelse term gebruikt, IBS ofwel irritable bowel syndrome. De klachten kunnen van persoon tot persoon en van dag tot dag verschillen.
Betere kwaliteit van leven
Wageningse wetenschappers onderzoeken in de studie IBSQUtrition of specifieke voeding de symptomen van PDS kunnen verminderen en zo de kwaliteit van leven van patiënten verbeteren. IBSQUtrition gaat dus om IBS, Questionnaire, Quality of Life en Nutrition.
Heb jij vaak buikklachten? Vul dan de online vragenlijst in en help het onderzoek.
Belangrijk onderdeel van de studie is een online vragenlijst voor mensen met PDS. Het invullen van de questionnaire kan zo’n dertig minuten duren. ‘De vragenlijst is zo ingericht dat we hopen dat we inzicht krijgen in de relatie tussen voeding en klachten van patiënten’, vertelt Nicole de Wit, projectleider van dit deel van de studie. ‘Misschien maken mensen met bijvoorbeeld diarree als voornaamste klacht mogelijk andere keuzes qua voeding dan mensen met obstipatie.’
Verschillende vormen van prikkelbaredarmsyndroom
Bovendien zijn er subgroepen onder PDS-patiënten, legt De Wit uit. ‘Sommigen hebben vooral diarree, sommigen vooral obstipatie, anderen hebben een afwisselend patroon. Ook zijn er patiënten zonder problemen met de stoelgang die wel vervelende buikpijn hebben. We moeten dat soort dingen in detail weten om onderscheid tussen subtypes kunnen maken. Uiteindelijk willen we mensen beter kunnen informeren welke voeding bij kan dragen aan het verminderen van hun specifieke klachtenpatroon.’
Een van de laatste vragen gaat over meewerken aan vervolgonderzoek. Want na analyse van de vragenlijsten willen de onderzoekers aan honderd deelnemers vragen om een beetje poep in te leveren. Zij krijgen dan een monsternamepakketje toegestuurd. ‘Dat ontlastingsonderzoek geeft ons de mogelijkheid om de klachten van PDS-patiënten en hun voedingspatroon te koppelen aan de bacteriepopulaties in de darm’, vertelt De Wit. ‘Er lijkt al wel een verband gevonden tussen darmflora en prikkelbaredarmsyndroom, maar door de grote variatie in klachten en patiënten is het nog nooit echt bewezen.’
Effect op symptomen spastische darm
De onderzoekers zijn inmiddels ook begonnen met een studie met darmmodellen in het lab, waarmee ze verschillende PDS-symptomen kunnen nabootsen. Zo zoeken ze naar producten die een positief effect hebben op een of meer symptomen van PDS. ‘We gaan bijna vijftig producten testen’, vertelt Coen Govers, die dit labonderzoek leidt. Onder de producten zijn prebiotica (vezels) probiotica (bacteriedrankjes), eiwitten en vetten. ‘Met onze darmmodellen testen we de stoffen op vier aspecten: invloed op darmpijn, microbiota, activiteit van immuuncellen en interactie met de darmwand. Dat is ook het unieke aan deze studie, dat wij de stoffen op al deze effecten samen testen.’
“We willen met deze studie bereiken dat PDS-patiënten weer meer baas in eigen buik worden”
PDS-dieet
Beide onderzoekslijnen moeten uiteindelijk samenkomen in een vervolgonderzoek bij mensen: bieden de stoffen die het meest effectief lijken inderdaad verlichting bij mensen met een spastische darm en daarmee een wetenschappelijke basis voor een PDS-dieet? ‘We willen met deze studie patiënten uitzicht geven op een oplossing voor hun klachten die wetenschappelijk is onderbouwd’, vertelt Ben Witteman, buitengewoon hoogleraar Voeding en darmgezondheid in transmurale zorg bij Wageningen University & Research en maag-darm-leverarts in Ziekenhuis Gelderse Vallei.
Als de stoffen de symptomen van PDS verlichten, dan is dat ten eerste goed nieuws voor patiënten. Witteman: ‘We hopen dat mensen met PDS over aan aantal jaar weer meer baas in eigen buik kunnen zijn.’ Ten tweede zou het betekenen dat de labmodelsystemen het effect van stoffen op symptomen van PDS kunnen helpen voorspellen. ‘En dan kunnen we in de toekomst veel sneller van producten aangeven wat hun effect is op het prikkelbaredarmsyndroom is’, besluit Govers.