Vitaal ouder worden
Als we ouder worden nemen onze spierkracht en –massa af. Maar we kunnen dit proces keren, ontdekten Wageningse voedingswetenschappers. Eiwitrijke voeding en krachttraining zorgen ervoor dat de oudere mens sterker wordt, een betere balans krijgt en weer soepeler opstaat uit de stoel. Dit blijkt uit onderzoek van de afdeling Humane Voeding in Wageningen, die dit jaar vijftig jaar bestaat. Wat zou jij willen weten over voeding voor ouderen?
Ouderen blijven tegenwoordig langer zelfstandig wonen. “Dan is het prettig om beter te kunnen bewegen en de rollator zo lang mogelijk buiten de deur te houden”, zegt Lisette de Groot, hoogleraar Voeding van de oudere mens. Als we ouder worden nemen onze spierkracht en -massa geleidelijk af; dat heet sarcopenie. “Bij ouderen kan dat het dagelijkse functioneren in de weg staan. Dan wordt het lastig om dingen te tillen, het evenwicht te bewaren en op te staan na lang zitten. Ouderen kunnen er minder zelfredzaam door worden.”
“Met alleen krachttraining vonden we in onze studies bij kwetsbare ouderen duidelijke effecten, maar die effecten werden sterker in combinatie met eiwitrijke voeding.”
Trainen en eiwit
Met de juiste voeding en beweging kan het proces echter worden vertraagd en zelfs gekeerd, blijkt uit onderzoek van voedingswetenschappers, onder leiding van De Groot. Om de spiermassa en de kracht op peil te houden, moeten ouderen actief blijven bewegen. Als een oudere bedlegerig wordt, verliest diegene al snel spiermassa, vertelt De Groot. “Maar spierkracht en –massa kunnen ook vrij snel worden opgebouwd, door krachttraining en inname van extra eiwitten.”
Dat is gebleken uit eerder Wagenings onderzoek, waarbij ruim zestig fragiele ouderen 24 weken onder professionele begeleiding aan krachttraining deden. Daarnaast kreeg de helft een eiwitdrankje en de andere helft een placebodrankje. De Groot: “We zagen dat er met alleen krachttraining wel effecten waren, maar zonder extra eiwit gebeurt er weinig met de spiermassa. De effecten werden sterker dankzij de combinatie met eiwitrijke voeding.”
Fysiotherapeut en diëtist
“Dit onderzoek vond plaats in een gecontroleerde setting op de universiteit. Vervolgens wilden we kijken hoe we de nieuwe inzichten in de praktijk konden vormgeven”, aldus De Groot. Aan het vervolgproject ProMuscle in de Praktijk dat startte in 2017, werkten zorgorganisaties en andere partners mee. Ouderen kregen in hun woonomgeving 24 weken krachttraining van onder meer fysiotherapeuten en beweegcoaches. Ook gaven diëtisten hen voedingsadviezen zodat de deelnemers dagelijks meer eiwitrijk voedsel zouden gaan eten. Er waren 168 deelnemers, 65+’ers met wat problemen met bewegen, in Epe, Apeldoorn, Ermelo en Putten, Ede en Harderwijk.
Stoeltest
Bij het begin en na 24 weken werd de spiermassa van de deelnemers gemeten en de spierkracht bepaald met sportschoolapparaten zoals de leg press. Verder deden de deelnemers balans- en wandeltesten en de stoeltest, waarbij je met de armen gekruist voor de borst opstaat uit een stoel.
De resultaten verschijnen begin november, maar De Groot licht alvast een tipje van de sluier. “Uit de tests blijkt dat het allemaal de goede kant op gaat.” Binnenkort start er ook een onderzoeksproject in revalidatiecentra. “Beweging maakt deel uit van de revalidatiebehandeling. En we gaan ook goed kijken naar de combinatie met voeding, en wat we daaraan kunnen verbeteren”, licht De Groot toe.
Aanknopingspunten
Het onderzoeksterrein van prof. De Groot is breder en richt zich ook op osteoporose, verstoorde eetlust en cognitieve achteruitgang, die kan uitmonden in dementie. “Waar mogelijk proberen we onderwerpen aan elkaar te verbinden.” De eerste studies naar voeding en ouderen maakten deel uit van het Europese SENECA-onderzoek dat liep tussen 1988 en 1998. “Daar hebben we de knelpunten uitgelicht en dat zijn de aanknopingspunten geweest voor onze onderzoeksprojecten en interventiestudies.”
Profielen schetsen
Inmiddels is in Nederland DuSRA in het leven geroepen, een vereniging van universitair medische centra, kennisinstituten en universiteiten – waaronder Wageningen – die zich met verouderingsonderzoek bezighouden. Zo is De Groot actief in het grote, gezamenlijke onderzoeksproject VOILA. Ze vertelt: “Wat we beter willen begrijpen in het verouderingsonderzoek, is waarom niet iedereen op dezelfde manier of even sterk reageert op veranderingen in voeding. Hoe valt dat te verklaren en welke patronen kunnen we ontdekken? Aan de hand van de uitkomsten willen we profielen schetsen die kunnen voorspellen welke groepen reageren en welke niet.”
Meer lezen:
- Interview met Lisette de Groot over ouderen, voeding en zelfredzaamheid
- Achtergrondartikel over onderzoek naar ouderen, krachttraining en eiwitten
- Over het project ProMuscle in de Praktijk
- Dossier Voeding en ouderen
- Volg de online opleiding (MOOC) Nutrition, Exercise and Sports
- Artikel over het meten van spierveroudering met een nieuwe infraroodtechniek
- Blog over de effecten van krachttraining en eiwitten bij ouderen (Engels)
- Humane Voeding en Gezondheid bestaat 50 jaar ‘De relatie voeding en gezondheid hebben wij op de kaart gezet‘
- Lees dit artikel in het Engels
Hallo,
waarom kan krachttraining alleen onder deskundige begeleiding ? Prima onderzoek overigens , maar vertaal het nu nog naar de dagelijkse praktijk. Iedere oudere naar de sportschool en de diëtist gaat echt niet lukken. Ben echt benieuwd naar het praktische vervolg.
Succes
Harrie
https://youtu.be/XMuvCmMG6VU
Hier eens kijken : de originele versie is nog veel uitgebreider….
Afgelopen jaren zijn we bezig geweest met het vertalen naar de praktijk, met professionals en aansluitend bij de mogelijkheden in de buurt. We gaan nu verder een implementatietraject in…dus aan het praktische vervolg wordt hard gewerkt
Pilates en zwemmen vallen hier zeker niet onder.?
Ik denk ook dat mensen zoeken naar hele praktische aanmoedigingen. Beschrijf een gevarieerd aantal maaltijden en producten die eiwitrijk zijn en zeer geschikt.
Beschrijf of geef voorbeelden van een dagelijks beweegprogramma.
Hou het simpel, dat beklijft en is te volgen.
Sportscholen, diëtisten, beweegcoaches kosten geld en met name die eerste zijn verguld van geld…….dat hebben ouderen soms te weinig.
Ik vind dit een waardevolle prikkel om aan de slag te gaan, prikkel mij met iets volgbaars en praktisch.
Hulde voor de aandacht voor dit onderwerp.
meneer van Amersfoort
kijk als voorbeeld eens op deze site voor info over eiwitrijk eten
https://www.nutribites.nl/eiwitrijk-voedsel/#lijst
groet Johan Miesen mobiliteitscoach voor ouderen
Er wordt wat te veel de nadruk gelegd op begeleiding en impliciet training in een sportschool. Alles is ook gewoon thuis mogelijk. Ook mis ik het buiten actief zijn. Ik spreek uit eigen ervaring. Ik ben bijna 72, maar nog kern gezond. Wat ik doe? Gewoon iedere dag 7 km met mijn hond wandelen, drie keer per week op de racefiets en elke dag in de tuin werken. Daarnaast uiteraard gezond eten. Ben uiteraard geen onsje te zwaar.
Groot gelijk meneer van den Berg, maar als de basis er niet is om te gaan bewegen omdat iemand al beperkt is in zijn lichaam en geest zal iemand moeten helpen die eerste stap (weer) te maken.
groet Johan Miesen mobiliteitscoach voor ouderen
Dat klinkt goed
Heel interessant. Hoe kan ik dit in de praktijk gaan doen.
We brengen ProMuscle nu al naar de Praktijk in een vervolgstudie. Hoe en wat hierover wordt op 14 november gepresenteerd.
Naar mijn mening is er misschien wel behoefte aan een soort nieuwsbrief voor geïnteresseerden.
Graag een reactie uwerzijds?
Mooi onderzoek! Heel benieuwd wat de uitkomsten zijn en hoe deze gekoppeld gaan worden aan de praktijk. Een mooie rol lijkt me hier ook weggelegd voor de zorgverzekeraars en gemeentes/overheid. Wellicht door het ondersteunen van projecten die voortvloeien uit dit onderzoek en beschikbaarheid voor de grote groep ouderen. Dit laatste ongeacht inkomen (lees gratis), zodat de weg naar behoud en vergroting van spierkracht bereikbaar is voor iedereen. Preventief denken vanuit maatschappelijk verantwoorde gedachte.
Succes met het vervolg!!
Irma
Interessant onderzoek. Ik wil ook graag gezond ouder worden en ik vraag me nu af of er voldoende eiwitten in mijn dagelijkse voeding zitten. Kunt u hiervoor een praktische richtlijn geven? Ik ben vrouw, 66 jaar, 48 kilo, 157 cm, probeer gezond te eten ( fructose-intolerantie) en fiets of loop dagelijks minstens 1 uur. Ik hoor graag uw reactie.
Met dank en vriendelijke groeten,
Dat is moeilijk te zeggen zo – meer info over Uw voeding is nodig. In onze studies zijn we uitgegaan van 20-25 gram per maaltijd; circa 1,2-1,5 g/kg lichaamsgewicht
Hallo ik ben Pim Bout
196 cm lang en weeg 110kg .Bij de aangerijkte norm. van 1,2 tot1,5 gram eiwit per kg lichaamsgewicht , moet je dan je huidige gewicht nemen of je ideale lichaams gewicht.
Vriendelijke groet.
Uitgaande van drie maaltijden wordt dat voor Mevrouw J 66 gram eiwit per dag?
De definitie van krachttraining is wel erg verdund bij jullie. Er wordt geen onderscheid gemaakt in het scheppen van voorwaarden en het vragen van functies. Jullie blijven hangen op functievragen (belasting) en geven geen invullen aan het vergroten van de belastbaarheid van het lichaam. Jullie promoten net als tal van collega’s van jullie kracht in, op of aan een apparaat. Daarmee train je bodypart en niet in een beweegketen. Pas als je in de beweegketen traint met flinke weerstand, verbeter je ook de stabiliteit van het lichaam. Wat jullie verkopen is bezigheidstherapie. Dus de vertaling tussen wat jullie zeggen Krachttraining en eiwit is positief vooral bij ouderen krijgt wat kracht betreft een vertaling naar cardio. En dat is geen spierkracht trainen. De voorgesteld praktijk doet mij denken aan het Uri Keller-effect. Verplaatst een oude klok en hij gaat weer lopen.
ik eet veganistisch, eiwitten passen daar niet in neem ik aan? Dus heeft ’t ook geen zin om krachttraining te gaan doen zeker…
# Willem
Waarom zou vega(nistisch) niet eiwitrijk kunnen zijn?
Een “kort” lijstje met mogelijke bronnen van plantaardig eiwit:
Tofu / tahoe
Groente
Taugé
Boerenkool
Spruitjes
Broccoli
Spinazie
Avocado
Bonen (gekookt)
Sojabonen
Lupine
Edamame
Linzen
Zwarte bonen
Kidneybonen
Granen (droge vorm)
Tofu / tahoe
Tempeh
Groente
Taugé
Boerenkool
Spruitjes
Broccoli
Spinazie
Avocado
Bonen (gekookt)
Sojabonen
Lupine
Edamame
Linzen
Zwarte bonen
Kidneybonen
Granen (droge vorm)
Sojabonen
Lupine
Edamame
Linzen
Zwarte bonen
Kidneybonen
Granen (droge vorm)
Quinoa
Amaranth
Havermout
Couscous
Spelt
Volkorenpasta
Noten en zaden
Hennepzaad
Zonnebloempitten
Pinda’s
Pompoenpitten
Pistachenoten
Lijnzaad
groet Johan Miesen mobiliteitscoach voor ouderen
Er zijn idd vele plantaardige eiwitbronnen. In ons onderzoek zullen we ook bestuderen welke combinaties goed aansluiten bij wat ouderen nodig hebben
#Lisette,
ik denk dat veel eiwitrijke producten als zei ook rijk zijn aan omega 3 vetzuren en ook nog koolhydraat arm zijn, het beste te combineren zijn met verbetering van mobiliteit en kracht door lichte fysieke training. Mij lijkt het verstandig om ook vetten terug in het dieet te doen ter vervanging van suikers en de vervangers hiervan…
ik eet veganistisch, eiwitten passen daar niet in neem ik aan? Dus heeft ’t ook geen zin om krachttraining te gaan doen zeker…
ik kan geen reactie plaatsen omdat ik al gereageerd zou hebben… niets is minder waar!
Eiwitten zijn altijd Belangrijk en die zitten ook in plantaardige voeding zoals peulvruchten en vooral in sesam-pasta, Tahin, 17.7 gram per….met en zonder zout, Zonder zout lijkt mij beter. Eet deze pasta al jaren lang op mijn brood, zonder boter of margarine. Ben 86 jr. en fit
ik eet veganistisch, daar passen geen eiwitten in toch? dan heeft t ook geen zin om krachttraining te doen neem ik aan…
Een tip : kijk eens op de website van Liebscher-bracht. Hij houd zich al jaren bezig met vitaal gezond beweeglijk en pijnvrij ouder worden.
In de Duitstalige landen is hij heel bekend en de laatste tijd door zijn gratis video’s een “hype” .
Sinds korte tijd is er ook een Engelse vertaling – helaas echt niet zo goed als het origineel.
https://www.liebscher-bracht.com/ueber-uns/vision/?itm_medium=text&itm_source=startseite&itm_campaign=dach.traf.startseite-content-vision-t
ik wil graag geinformeerd worden over alles wat met ouder worden te maken heeft.
Beste mevrouw Mafura
Onder aan t bericht treft U een aantal links aan …deze schakelen door naar ons onderzoeksprogramma
Met vriendelijke groet,
Lisette de Groot
Lisette, heb je al genoeg revalidatiecentra voor je vervolgonderzoek of kunnen we nog mee doen?
Jammer genoeg lijkt het een geaccepteerd idee dat ouder worden samengaat met chronische ziektes, pijn en medicatie.
Binnenkort zijn er echter meer mensen ouder dan 60 jaar op aarde dan jongeren onder de 18. Betere voeding, meer beweging, mentale training en vooral geloven in het nieuwe paradigma dat gezond oud worden een reële optie is.
Inderdaad een groot misverstand Johan. Mensen verbinden ouder worden automatisch met gebreken, terwijl klachten en ziekten op oudere leeftijd niet zozeer met de leeftijd maar met de leefstijl te maken hebben. Dat deze overtuiging zo hardnekkig is komt mede door de manier waarop de samenleving in ingericht: solidariteit in de zorg, de zorg maximaal opgetuigd… en verder mag u leven zo u wilt (eigen keuze). Dit systeem legitimeert ongezond gedrag. Er is een omslag nodig naar een gezonde samenleving. Nu zien we jaarlijkse stijging van zorgkosten als een natuurverschijnsel waar tegen niets te doen is…
Het is een natuurverschijnsel. Ouderdom komt nu eenmaal met gebreken (en met gebreken de ouderdom), we verslijten nu eenmaal en dat gaat vaak stap voor stap. Waar het hier over gaat, is of we de grens wat kunnen opschuiven, heel goed. Dat doet evenwel aan het verschijnsel zelf niets af en het zal even duur (of zelfs duurder) blijken.
Douwe,
Jammer dat je in de aanname blijft steken dat de ouderdom nu eenmaal met gebreken komt. Het is te gemakkelijk leeftijd de schuld te geven van fysieke ongemakken. Het is veel vaker de leefstijl die problemen geeft. Iemand die ouder wordt heeft vaak veel leefstijlfouten opgestapeld die leiden tot een ziekte. Je moet dus van meet af aan gezond leven. De grootste groep mensen wil graag bij hun generatie horen en gedraagt zich hetzelfde en ze krijgen dezelfde ziektes en ze zeggen allemaal tegen elkaar “het is de leeftijd”. Daarmee vrijwaren ze zichzelf van gezond leven. Het is niet de leeftijd maar de leefstijl. Ik hoop niet dat je voorlicht of onderwijs geeft, want dat moet ik in mijn cursussen weer allemaal rechtzetten.
Nou nou Clemens, rustig aan mannetje. Je moet goed lezen wat ik stel: er komt onverbiddelijk een moment, waarop het minder wordt en je aftakelt. Het is goed (dus: eens) om die grens op te schuiven en ja, de kans daarvoor vergroot je door verstandig te leven en dat heb jij niet uitgevonden, dat wisten we al.
M’n moeder is 91 en woont na een beroerte in een verzorgingstehuis. Ik zal het haar zeggen: ‘Het is niet je leeftijd ma, het is je leefstijl’. En ze zal antwoorden: maar ik heb nooit gerookt, nooit gedronken, matig gegeten, geen gram overgewicht, altijd verse groente naar het seizoen, boodschappen gedaan op de fiets, huis elke maandag schoongemaakt. En dan zal ik zeggen: ‘Kan wel zijn ma, maar Clemens zegt het. Eigen schuld, dikke bult’.
Je hebt een handeltje met een verkooppraatje.
Iedere dag mee doen met Nederland in beweging, met , terug kijken, op elk gewenst moment van de dag.
Heerlijk , ik doe het al heel lang en het geeft je een duwtje in de rug om bv ook nog even een stuk te gaan wandelen.
Het verwondert mij dat in jullie artikel niet gewezen wordt
op het bestaan van Nederland in Beweging.
Mijn vrouw [84 jaar] en ik [90 jaar] doen al twintig jaar
iedere morgen gym met Olga en Duco. Wij hebben geen rollator fietsen [Ibike] en maken korte wandelingen.
Dat is een mooi onderzoek. Alleen niet iedereen kan extra eiwitten hebben. Er zijn mensen die daar ziek van worden.
Wordt daar een alternatief voor gezocht?
Bewegen is altijd goed voor iedereen die het kan.
L.S.
Ik heb last van verstijfde spieren en spierafbraak. Fysiotherapie heeft geen resultaat. Ik heb een schildklierafwijking, (op dit moment weer te traag) en ben er via internet achtergekomen dat dit zou kunnen komen door die niet goed werkende schildklier.
Ook al zou de creatine waarde weer normaal zijn, dan zou de spierschade onherroepelijk zijn. Is hierover iets bij u bekend en tot wie zou ik mij kunnen wenden om toch van die (spier)pijn af te komen.
Het artikel intrigeert me. Een tante van mij is recent 90 geworden en stond wankel op haar benen en viel regelmatig, woont in een verzorgingshuis. Twee maanden geleden kwam ze nog met haar rollator naar m’n huis gelopen (ca. 500 meter). Inmiddels is ze door de verzorging in een rolstoel gezet zodat ze niet meer kan vallen. Met de beste bedoelingen maar ik word ik verdrietig van. Als ik het goed begrijp zou ook zij met goede begeleiding / training en eiwitrijke voeding weer spierkracht kunnen ontwikkelen en (met rollator) lopen!
Gezonde voeding is ook biologisch fruit ,met schil en al eten’.
Het consumptie rijp geplukte fruit (dit vind je niet in de supermarkt) ‘bevat de goede suikers en aroma .Als zodanig stimuleert het het eten van fruit,wat voor eenieder ‘maar ook voor ouderen ‘een pluspunt betekent .
Behalve gezond eten en goed bewegen is ook het (daarbij) plezier hebben een belangrijke factor.Gezamenlijk naar kust gaan kijken ,een dansje doen ,Jeu-de-boulle .Het liefste in de buitenlucht , een fruithapje hemen en genietenvan de kleine dingen.
Zijn er ook inzichten over de invloed van voeding op artrose?
Veel mensen boven de 60 hebben last van artrose en ik heb wel eens gehoord dat juist eiwit niet goed is en ontstekingen kan bevorderen.
Vill.simlai pather.
p/o.Baraputia.
p/s.kampur.
Dist.Nagaon
Pin.782428
Vill.Simlai pather
P/o.Baraputia
P/s.kampur
Dist.Nagaon
Pin.782428
Ouderen lezen de krant waarin jullie advertentie over het ouder worden. Ware het niet handig naast de wetenschappelijke artikelen ook voor de ouderen die de moeite nemen jullie www op te zoeken, korte info voor die ouderen zelf op te nemen. Eenvoudig lijstje met krachttraining oefeningen en lijstje welke voedingsmiddelen veel eiwitten bevatten. Jullie info gaat nu te veel over het hoofd van de ouderen heen naar de professionals. En dan vooral de hoogopgeleide professionals.
Graag zou ik vernemen wat dan wel eiwitrijk eten is, dat echter niet de nieren zou belasten. Mijn nieren zijn uitstekend, maar ben 88 jaar en wil geen risiko daarmee nemen.
0vergewicht nul – beweging elke dag uurtje wandelen –
speel enigszins piano – lees veel. Laar maar weten. Heleen.
Voor de praktijk van alle dag:
Hoeveel eiwitten van welke voedingsmiddelen kunnen ouderen – afhankelijk het lichaamsgewicht – het beste eten?
Graag een aantal zinvolle lichaamsoefeningen voor ouderen.
Alvast bedankt voor deze praktische informatie!
Ben 86 jr. heb wel Bechterew, maar heb daar geen last meer van. Fiets en wandel vrijwel dagelijks en doe thuis ook (kracht)oefeningen. Rook en drink niet, een enkele keer een glas wijn in gezelschap en gebruik ook het voedingssupplement Lifeplus, daar zit alles in wat je nodig hebt, maar daarbij moet je ook je gewone dagelijkse voeding zoals brood en aardappelen, groente , peulvruchten en fruit e.d eten. ik eet geen vlees maar voor de eiwitten o.a, Tahin, dat is pasta van Sesamzaad, 17.7 gr. eiwit per… bij het ontbijt en lunch op brood zonder boter of margarine. Af en toe ook kaas. Ik voel me fit en gezond en geniet van buiten in de natuur zijn en van goede muziek en div. hobby’s
Ik lees de Volkskrant en za 11.4.20 werd ik positief getroffen door uw bericht op de voorzijde van de krant : Gezond leven, sneller herstel.
De artikelen, die ik las op de website stemmen mij positief, maar mijn ervaring met de voeding in de ziekenhuizen en verpleeghuizen, waar u mee samenwerkt, vind ik niet zo geweldig. Kunt u daar niets aan doen?
Beste Lisette,
Heb in 1994 een subtotale strumectomie ondergaan.
Sinds die tijd heb ik langzaam oplopend erge spier en gewrichtsklachten gekregen.
Heb altijd in de gezondheidszorg gewerkt, dus voldoende beweging.(snelwandelen)
Als ik naar de endocrinoloog ga, wordt er bloedonderzoek gedaan, en krijgt de huisarts een brief: Geen aanwijzingen gevonden voor de spierpijn.
Heb al jaren het gevoel(weet bijna zeker )dat het schildklierhormoon niet goed in al mijn lichaamscellen komt.
Mijn spierkracht is enorm afgenomen.
Ook heb ik een enorm hoge spierspanning.
Als ik opsta van een stoel, of als ik mij omdraai in bed, schieten de spieren van mijn bovenbenen in de stress ( ze spannen dan enorm aan.)
Ook word ik s’nachts vele keren wakker van de spierpijn, en moet dan weer op mijn andere zij gaan liggen.
Mijn armen kan ik niet voldoende omhoog tillen tot langs mijn oren. Het lijkt of mijn spieren zijn ingekort.
Waar kan ik laten onderzoeken of het schildklierhormoon minder goed in mijn lichaamscellen komt?
Het is tenslotte namaak hormoon (synthetisch) Hier zit geen To T1 en T2 in zoals bij lichaamseigen hormoon.
Heeft een EMG zin?
Alvast bedankt.
Jeannette