Vleesvervangers en andere innovaties tijdens Dutch Agri Food Week
Tijdens de Dutch Agri Food Week (DAFW), van 9 tot en met 19 oktober, presenteert Wageningen onder meer onderzoek naar duurzame vleesvervangers. In de DAFW laten boeren, ondernemers, overheid en wetenschappers overal in Nederland zien hoe zij werken aan veilig en gezond voedsel en staan innovaties centraal.
Voor minder of geen vlees eten heeft iedereen zo zijn eigen redenen: vanwege het dierenleed, de uitstoot van broeikasgassen of de invloed op het milieu en de gezondheid. Wageningen doet op al deze terreinen onderzoek. In de WURtalk van 9 oktober op Wageningen Campus staan duurzame vleesvervangers centraal.
Eiwitrijke paddenstoel
Onderzoek in Afrika en Azië naar termieten die samenleven met schimmels.
Bij duurzame vleesvervangers zijn termieten niet het eerste waar je aan denkt. En dan doelen we ook nog eens niet op het eten van insecten. Nee, het gaat om termieten die samenleven met schimmels die zeer eiwitrijke eetbare paddenstoelen maken en voorkomen in Afrika en Azië. Deze paddenstoelen zijn heel lekker en zeer eiwitrijk, en worden dan ook graag geplukt, gegeten en verhandeld op lokale markten. ‘Het is een goede voedselbron’, vertelt promovendus Sabine Vreeburg. Zij doet onderzoek naar de symbiose tussen de termieten en hun paddenstoelen.
Het bijzondere is namelijk dat deze soorten schimmels alleen in termietenheuvels voorkomen; zowel de termieten als hun schimmels kunnen niet meer zonder elkaar leven. Ook vindt de productie van de paddenstoelen zo plaats dat de paddenstoelensporen – zeg maar de zaadjes van de paddenstoelen – zich door de lucht kunnen verspreiden precies op het moment dat er nieuwe termietenkolonies worden gesticht. De schimmel kan zo direct in een nieuw termietenhuis intrekken.
Symbiose
Vreeburg wil om twee redenen graag weten hoe die symbiose werkt. De eerste is een fundamentele: hoe blijft zo’n symbiose stabiel? Van de termieten worden opeenvolgende generaties geboren, en ook de schimmel zorgt via zijn sporen voor nageslacht. Hoe weten die jonkies nu dat ze altijd met de goede soort samenleven? En hoe kan het maken van de schimmelsporen zo goed getimed worden, dat deze samenvalt met het stichten van nieuwe termietenkolonies?
Deze kennis kan interessant zijn voor het begrijpen andere symbioses, vertelt Vreeburg. Symbiose wil zeggen: samenleven met wederzijds voordeel. Bijvoorbeeld voor begrip van de symbiose tussen de mens en zijn darmmicrobioom – het geheel van de verschillende bacteriën die in darmen samenleven – of tussen de mens en zijn huidbacteriën.
Partners in een symbiose worden symbionten genoemd. De vraag is hoe de symbionten worden doorgegeven aan volgende generaties en of er ook overdracht tussen verschillende gastheren is, de dominante symbiont? Vreeburg: ‘De overdracht van symbionten is waarschijnlijk een belangrijke factor die de stabiliteit van zo’n symbiose bepaalt. Want hoe kan een gastheer voorkomen dat de symbionten gaan valsspelen, ter meerdere eer en glorie van zichzelf? Als dat gebeurt zou de symbiose veranderen in een parasitaire interactie, waarbij het samenleven voor een van de partners schadelijke gevolgen heeft. Dit soort fundamentele kennis kan helpen bij het ontwikkelen van oplossingen voor als het evenwicht is verstoord, bijvoorbeeld bij darm- of huidproblemen.’
Kweken van vleesvervangers
De tweede reden waarom de symbiose van termieten en schimmels interessant is, heeft met een directe toepassing te maken. Als je weet hoe de schimmel paddenstoelen vormt en hoe de termieten dat beïnvloeden, zou je die paddenstoel mogelijk zelf kunnen gaan kweken. Omdat de schimmel op houtresten groeit en de paddenstoelen zoals gezegd zeer eiwitrijk en lekker zijn, zouden ze heel goed passen in een meer vegetarisch dieet. En dat is weer goed voor het klimaat.
Lees verder onder de video.
In deze video van de internationale FameLab-competitie, waarin jonge wetenschappers in een paar minuten over hun onderzoek vertellen, geeft Vreeburg een kijkje in haar onderzoek.
Nepvlees
Een deel van de mensen die geen of minder vlees wil eten, wil graag een vleesvervanger die wel lijkt op vlees. Wageningse onderzoekers hebben daar inmiddels een oplossing voor ontwikkeld. Met de techniek is een plantaardige biefstuk te maken, een stuk vlees met de fijnheid en structuur van vlees. Het is ook een veel energiezuiniger methode. De productie hoeft bovendien niet perse in grote fabrieken. De technologie is ook geschikt voor de lokale slager, die zo zelf plantaardig vlees kan maken.
Met een machinebouwer, smaakstoffenfabrikant, producten van grondstoffen en bedrijven die het uiteindelijke product zullen maken en verkopen werkt Wageningen nu aan een nieuwe generatie vleesvervangers die overige enige tijd in de winkel zouden moeten kunnen liggen. Hoogleraar Atze Jan van der Goot legt in deze video uit hoe de techniek werkt.
Beste Sabine. Ik ben benieuwd naar de smaak van deze paddestoel. Hoe heet hij en waar kan ik m proeven.mvrgr bert
Beste Bert,
Bedankt voor je vraag en de interesse. Er zijn meerdere soorten van deze paddenstoel en die proeven allemaal een beetje anders, maar worden lokaal gezien als delicatesse. Ze zijn alleen te krijgen door ze in het wild te plukken in Azië en Afrika, of door ze daar in het seizoen te kopen op de markt.
Groetjes,
Sabine
Dag Sabine,
Ik ben benieuwd, is het eiwitgehalte veel hoger dan in andere paddestoelen of bv champignons?
Gr, Ard.
Beste Ard,
Er zijn zeker soorten van deze schimmel waarvoor dat het geval is. De kanttekening erbij is, is dat dit niet heel systematisch is onderzocht en dat daar uiteraard ruimte is voor meer onderzoek.
Groetjes,
Sabine
Hallo Sabine,
Wat doen jullie geweldig leuke en nuttige onderzoeken !
Ik word regelmatig steeds bozer hoe we met onze wereld, en dan speciaal de planten en dieren omgaan die we gebruiken om ons te voeden.
Ik volg jullie publikaties met grote interesse en wens jullie veel succes. Vr.gr. van een oude vegetarier die smakelijk en gezond eet.
Beste L.J. Stuiver,
Wat een leuk bericht! Bedankt voor uw steun en enthousiasme.
Groetjes,
Sabine
Geachte Sabine Vreeman,
Uw werk lijkt belangrijk voor de toekomst als aanvulling op ons dagelijks voedsel. In dat kader bezien: heeft u een overzicht van de aminozuren, die in de eiwitten door de schimmel(s) geproduceerd vóórkomen?
alvast dank voor uw antwoord!
succes met uw onderzoek
Beste Drs. R. Koster,
Bedankt voor uw bericht. Er zijn meerdere onderzoeken gedaan naar de aminozuur samenstelling van verschillende Termitomyces soorten. Over het algemeen zien we dan alle essentiële aminozuren aanwezig zijn. Mocht u het leuk vinden dan kan ik u een aantal artikelen toesturen. In dat geval kunt u mij e-mailen op sabine.vreeburg@wur.nl
Groetjes,
Sabine
Nou ik ben alles behalve overtuigd. Wat er tegenwoordig op de markt is als zogenaamde vleesvervanger is gewoon niet te pruimen. Alleen al het aspect is beneden alles. Bovendien is de vleessmaak nergens te bespeuren. Ja, ik heb het geproefd hoor.
En voor de toekomst ? Nieuwe technieken ? Toen ik las wat er allemaal komt kijken om van sojabonen “vlees” te maken is mijn eetlust al voorbij.
En dan worden er redenen aangehaald om toch maar vegetarisch te eten. Ik behoor tot de aanhangers van de klimaatteorie van Professor Kroonenberg. Zijn wetenschappelijk verantwoord zicht op de cycli die de aarde doormaakt lijkt me heel overtuigend. (zie zijn conferentie op You Tube). Dat hij, en enkele anderen, eenzaam zijn met hun opinie wil nog niet zeggen dat hij ongelijk heeft.
De officiëel gangbare uitleg lijkt me een sterk opgeklopt verhaal…en dan moet je je afvragen welke belangen achter deze officiële klimaattheorie schuilen.
Naar alle waarschijnlijkheid zijn we op weg naar een nieuwe ijstijd…en kunnen we dus de blijvende opwarming gewoon vergeten.
Zolang het nog zal ik dus mijn “echte, autentieke tournedos” (ja, van Rundshaas) blijven koesteren.
Waarom is er geen ondertiteling? Dan kan het gewone volk ook begrijpen waar het over gaat. Zij maken immers een groot deel van de bevolking uit. Doel is immers, om de vleesconsumptie omlaag te krijgen, maar je bereikt eerder het tegenovergestelde als je onnodig drempels gaat opwerpen.
Beste David,
Goed punt. De WURTalk die ik afgelopen maandag heb gegeven was in het Nederlands. Zodra die gemonteerd is kun je die in het Nederlands bekijken.
Groetjes,
Sabine
Ik vind het jammer, dat er mensen blijven persisteren in de onwaarheden van Klimaats Veranderingen. Het zijn wetenschappers uit zo´n 150 landen die in een gezamelijke verklaring hier uitdrukking aan hebben gegeven. Om dan te stellen dat er een oneigelijk belang achter schuilt is hier niet op zijn plaats. De veeteelt heeft twee grote problemen, de uitstoot van metaan gas en de ecologische schade die de vceehouderij toebrengt aan de natuur, z.a. ongebreidelde kap van natuurlijk bos, enorm watergebruik, ongebreideld gebruik van vlees, dat obesiteit tot gevolg heeft, met alle nadelen van dien. Enorm veel gebruik van fossiele brandstoffen voor transport. Een volwassen persoon heeft niet meer dan 78 gram vlees nodig per dag, maar velen eten tot zelfs 500 gram op een dag. Dan de industry om vlees producten langer houdbaar te maken, voegen veel oneigenlijke ingredienten aan het vlees toe, welke het endo crine systeem van het lichaam in de war schoppen en de gezondheid van de mens meer schade toebrengt En zo kan er nog veel meer opgesomt worden, maar wij moeten onze vlees consumptie drastisch verminderen en de veehouderij navenant verminderen. Uiteindelijk moeten wij zo snel mogelijk van de fossiele brandstoffen af en daarbij de verwarming vaan de planeet langzaam aan terug brengen naar iets normalere proporties.
@Rudy: de metaangassen komen uit de moerassen ONVERGELIJKBAAR meer dan met de hoeveelheden van de omstreeks 7 miljard mensen, die dit gas ook produceren.
dan maar de bevolking + dieren ook decimeren? lijkt ogenschijnlijk een goede oplossing: zijn er ook minder die vlees moeten consumeren, zijn we van dat probleem af v.w.b. de overproductie van metaan… of moet dat nu ook weer niet direct??
ik vind het inderdaad heel pretentieus van ons als mensheid om te veronderstellen, dat wij de Macht hebben om het klimaat te beïnvloeden en vervolgens de opwarming tegen te houden.
laten we gewoon met z’n allen toegeven dat de aarde te vol raakt met mensen die rijk willen worden en daardoor onnodig veel zorgen voor afval in de breedste zin van het woord.
en inderdaad: er schuilt een heel ander belang achter de waarheid van de opwarming, de organische stoffen, waaruit de fossiele brandstoffen voor 100% bestaan raken op.
wij zullen dus moeten overschakelen op alternatieven, dat is de werkelijke reden.
om dit te bewerkstelligen is het een argument om voor een deel angst te zaaien, zodat dat doel (bijv. alternatieve energievoorziening) wordt bereikt.
ik weet dat velen met allerlei argumenten dit zullen gaan bestrijden, maar de werkelijkheid is, dat deze stellingen net zo speculatief zijn als de ontkenning daarvan.