Zwerfafval voorkomen

Bij de landelijke Opschoondag van Nederland Schoon waren overal in Nederland kinderen en volwassenen aan de slag met grijper en vuilniszak. Zakken vol zwerfvuil ruimden ze op, op straat, in parken, bermen en bossen. Het merendeel van het zwerfafval bestaat uit verpakkingsmateriaal; van koekjes, chips en snacks tot blikjes en flesjes.

Voor veel mensen is dit rondslingerende vuil een doorn in het oog. In een schone omgeving voel je je prettiger. Ook trekt zwerfafval vuil aan. Daarnaast is het slecht voor natuur en milieu. Het afval kan de bodem vervuilen en door dieren worden aangezien als voedsel. Ook kunnen ze erin verstrikt raken. Waar een bananenschil na een jaar verteerd kan zijn, doet een stukje kauwgom er zeker twintig jaar over voor het is afgebroken, een blikje minstens vijftig jaar en een plastic flesje valt zelfs slechts in steeds kleinere stukjes uiteen.

Omgaan met zwerfafval

Centra voor natuur- en milieueducatie (NME) willen kinderen, jongeren en volwassenen bewust maken van de waarde van een omgeving zonder zwerfval, om op die manier zwerfafval te voorkomen. Maar waar moet je lesmateriaal qua inhoud, opbouw en vorm aan voldoen om een positieve verandering in kennis, houding en gedrag te bereiken?

“ Omgaan met afval moet onderdeel worden van de cultuur op school ”

Bram ten Cate, communicatie-expert van Wageningen Environmental Research

Share this quote:

Minder zwerfafval vraagt verandering van kennis, houding en gedrag. Onderzoek van de Wetenschapswinkel Wageningen naar lespakketten over zwerfafval biedt handvaten om effectief lesmateriaal te ontwikkelen.

Op basis van een vergelijking van lespakketten, literatuuronderzoek en expert views ontwierpen de onderzoekers een checklist voor effectieve lespakketten. “Centra voor natuur- en milieueducatie en leerkrachten kunnen aan de hand van deze checklist hun lesmateriaal beoordelen en verbeteren”, aldus projectleider Bram ten Cate van Wageningen Environmental Research.

Zelf actie ondernemen

Het belangrijkste is dat het materiaal ruimte biedt voor leerlingen om echt zelf actie te ondernemen, vertelt Anne Remmerswaal, die als onderzoeker vanuit Educatie- en competentiestudies van Wageningen University & Research bij het onderzoek betrokken was. “Het zelf actie ondernemen zou centraal moeten staan in onderwijs over afval. Daarbij draait het om beginnen bij jezelf. Lesmateriaal gaat toch vaak meer om bewustwording, bespreken van het probleem en wat je er aan kan doen, en minder over echt iets kunnen veranderen. Door zelf actie te ondernemen ervaren leerlingen dat zij een verschil kunnen maken.”

Groene helden

Een tweede aanbeveling is dat het materiaal inspiratie biedt. Remmerswaal: “Leerlingen hebben inspirerende voorbeelden nodig, groene helden, bij voorkeur kinderen die aan de slag zijn gegaan om zwerfafval te voorkomen.” Zoals Boyan Slat. Als kind bedacht hij een oplossing om de plastic soep op zee op te ruimen en nu werkt hij met zijn stichting The Ocean Cleanup aan de realisatie van zijn idee.