Kunnen we de diagnose van darmziektes verbeteren?

Onze darmen zijn een zeer populair onderwerp. Bijna wekelijks haalt een studie naar de correlatie tussen bepaalde darmbacteriën in de ontlasting en ziekten het nieuws. Het boek ‘De mooie Voedselmachine’ van Giulia Enders wordt grif gelezen. En bij de koffie wordt gesproken over ontslakkingskuren (heel weinig eten zodat je je van binnen zou reinigen) en poeptransplantaties tegen overgewicht of zware darmklachten. Kunnen we onze ontlasting nog beter inzetten voor de diagnose van darmziektes?

Hoe poep kan helpen bij de diagnose van ziektes

Al eeuwen zijn dokters geïnteresseerd in de samenstelling van onze poep als onderdeel van de diagnose van ziekten. Nog steeds wordt er gebruik gemaakt van poepresten uit de oudheid, om meer inzicht te krijgen in hun gewoontes en veranderingen in etenswijze en hygiëne. Kortom, poep en ontlasting zijn heel belangrijk. Poep bestaat uit heel veel dode en levende bacteriën, onverteerde voedselresten (bijv. bepaalde vezels), afgestoten darmwandcellen, galzouten, slijm/mucus en natuurlijk water. Er zijn speciale beoordelingskaarten ontwikkeld om ontlasting te beoordelen op samenstelling. Zo is de meest gewenste vorm een ‘aaneengesloten worst’ die lichtbruin van kleur is.

Kleur van ontlasting

Wat je eet heeft invloed op de kleur en samenstelling van je ontlasting. Een enkele keer een andere kleur hoeft dus niet meteen de alarmbellen doen afgaan (denk aan rode bietjes). Een afwijkende kleur kan ook wijzen op problemen. Groene ontlasting kan wijzen op te veel gal en witte juist op te weinig/geen galzouten. Zwarte of rode ontlasting kan betekenen dat je maag of darm bloedingen hebt, en gele ontlasting is een aanwijzing voor leveraandoeningen. Er kunnen ook wormen of slijm in voorkomen die infecties en ontstekingen verraden.

Geur van ontlasting

Ook geuren kunnen een relatie hebben met voeding (bijv. te veel zwavelhoudende eiwitten), maar kunnen ook een darmprobleem blootleggen. Een darmkankerscreening is een analyse die bloed in de ontlasting bepaalt als indicatie van de mogelijke aanwezigheid van darmkanker. Door de invoering van die screening zijn er meer mensen die met een kijkonderzoek in de darmen verder onderzocht willen worden op darmkanker. Voor mensen waarbij de screening eigenlijk een vals positieve uitslag gaf is dat onnodig belastend. Artsen zitten daar ook niet op te wachten. Een aanvullende analyse op basis van geuren die als een gevolg van darmkanker ontstaan, zouden een welkome aanvulling zijn en het zorgsysteem wat kunnen ‘ontlasten’. Momenteel worden er bijvoorbeeld honden getraind om darmkanker bij patiënten te detecteren.

Helpt een Global one Health aanpak voor betere diagnose van darmziektes?

Hoe kunnen we vanuit Wageningen Global One Health hier aan bijdragen? We kijken vanuit verschillende invalshoeken naar poep en de gezondheid van de darmen. Zo kijken we naar de verschillen in bacteriën in gezonde en zieke darmen. We brengen in kaart welk effect goede en slechte bacteriën op het immuunsysteem hebben. Daarnaast weten we dat ziekteverwekkende bacteriën bepaalde giftige stoffen (toxines) kunnen maken. Daarom onderzoeken we of we die onschadelijk kunnen maken met bepaalde voedingsstoffen. Het is de verwachting dat bepaalde voedingsbestanddelen kunnen hechten aan de toxines, deze daarmee inactiveren en ze naar de ’uitgang’, de wc in, loodsen. We kunnen langdurige blootstelling aan toxines van darmbacteriën helpen verminderen als we de mechanismes kennen. Dat geeft het immuunsysteem meer ruimte om andere bedreigingen tegen te gaan.

Ondanks dat veel dieren minder gevoelig zijn voor dergelijke bacteriën en toxines, kunnen ook zij er onder leiden. Daarnaast kunnen dieren de ziekteverwekkende bacteriën verspreiden via hun ontlasting. Ik ben heel benieuwd hoe goede voeding en hygiëne in de dierhouderij kan bijdragen aan betere darmgezondheid. Kan het toxines in ontlasting en de blootstelling aan deze toxines voor de werknemers en omwonenden te verminderen? Goede methoden om deze toxines in lucht, darmen en bloed aan te tonen en te kwantificeren is een eerste stap.

Online geuranalyse

Een online geuranalyse zou daar ook een bijdrage aan kunnen leveren. Wageningen heeft een geavanceerd apparaat om geuren mee te bepalen, die zouden we graag inzetten om de geur van ontlasting te onderzoeken en daarmee een bijdrage te leveren aan snellere en eenvoudigere diagnoses van darmafwijkingen en darmziekten. Hopelijk is deze methode net zo gevoelig als de neus van honden, maar dan minder bewerkelijk omdat het minder werk is om het systeem te trainen. En apparaten hoeven nooit uitgelaten te worden!

Lees verder:

• Wat is Global One Health, en waarom een Global One Health blog? Lees het hier.
• Meer weten over voeding en darmgezondheid? Bekijk deze video’s.
• Wageningen University & Research is partner in het Netherlands Centre for One Health (NCOH)