Ondernemersverbanden; samenwerken in de (stads)landbouw moeilijk?

In de biologische landbouw zie je ondernemersverbanden een maaltijdbox aanbieden. Desalniettemin is het HelloFresh met al zijn marketingkracht die er een flinke omzet mee weet te behalen. Hoe komt dat? Een aantal jaren geleden was ik bij de Dag van het Plattelandstoerisme. De ondernemersverbanden gaven aan weinig geld voor promotie te hebben en verwachtten dus maar langzaam te gaan groeien. Als laatste kwam een enkele ondernemer (van buiten de sector) die vertelde dat ze veel geld ging uitgeven aan marketing (o.a. televisie) en het de bedoeling was om snel te gaan groeien. Wat een verademing!

Ondernemersverbanden versus solo-ondernemers

Mijn collega Jan Hassink heeft onderzoek gedaan, waarbij hij de verschillen beschrijft tussen twee organisaties in de zorglandbouw. De ene organisatie is een ondernemende naar buiten gerichte organisatie, de andere een faciliterende naar binnen gerichte organisatie. De eerste organisatie is opgericht door een ondernemer die zorg op boerderijen levert aan instellingen en zorgverzekeraars, de andere een samenwerkingsverband van zorgboeren. Waar het volgens Jan Hassink de ondernemer lukt om een goed extern netwerk op te bouwen en pro-actief te voldoen aan de snel veranderende eisen, blijft het ondernemersverband achter door gebrek aan geld en menskracht en door te focussen op de leden in plaats van de afnemers van de zorg.

De problemen bij een ondernemersverband blijven niet beperkt tot landbouw en zorg. Zelf heb ik in 2015 samen met Maureen Schoutsen en Maria van Boxtel onderzoek gedaan naar ondernemersverbanden die producten verkochten in een boerderijwinkel in de stad. Die ondernemersverbanden bestaan nu niet meer door o.a. onvoldoende ondernemerschap, te weinig kapitaal, te weinig gericht op de klant (marketing), moeizame besluitvorming (niet makkelijk om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen) en het ontbreken van een exit strategie (hoe komen we af van leden die producten met onvoldoende kwaliteit produceren).

Zijn ondernemersverbanden wel een goed idee?

Ik begin me steeds meer af te vragen of de focus die er in de (stads)landbouw is op ondernemersverbanden (“de boeren aan het roer”) wel de juiste is, zeker als het gaat om activiteiten waar een product of dienst moet worden verkocht. Daar is marketing voor nodig en daar hebben ondernemersverbanden meestal het geld niet voor. En dat komt weer omdat de leden niet of nauwelijks bereid zijn om in het ondernemersverband te investeren. Zelf was ik ooit betrokken bij de oprichting van een samenwerkingsverband van producenten van streekproducten. Slechts enkele leden waren bereid om daarin ook cash te investeren. En dat waren dan leden die het ondernemersverband eigenlijk niet nodig hadden voor de verkoop van hun producten. De meeste leden wilden eigenlijk alleen maar producten leveren. En daar richt je geen ondernemersverband voor op.

De meeste leden wilden eigenlijk alleen maar producten leveren. En daar richt je geen ondernemersverband voor op.

Moeten we dan af van de ondernemersverbanden? Wellicht is dat het kind met het badwater weggooien. We waren toch met de verkoop van producten en diensten via ondernemersverbanden gestart om meer marktmacht bij de ondernemer te krijgen? Maar waar moet een succesvol ondernemersverband dan aan voldoen? Hoe voorkom je bovengenoemde valkuilen?

Succesvol samen ondernemen

In 2013 heb ik meegewerkt aan het handboek ‘Samen ondernemen’. Hierin wordt in 10 stappen beschreven hoe je als ondernemers in de (stads)landbouw succesvol kunt samenwerken. Alle betrokken ondernemers moeten voor zichzelf een aantal vragen beantwoorden:

• Wat wil ik met mijn onderneming?
• Kan ik het alleen of samen met anderen?
• Met wie wil ik samenwerken?
• Hoe geven we de samenwerking vorm?
• Hoe houden we de samenwerking gezond?

Door vervolgens de antwoorden op deze vragen samen met elkaar te bespreken, is het mogelijk om te bepalen of er voldoende draagvlak is voor samenwerking en deze verder uit te bouwen.

Het volgen van het stappenplan kost tijd. Dan nog is het geen garantie voor succes maar wie weet levert het betere resultaten op dan er tot nu toe zijn behaald. Ik ben benieuwd wat jij daar van vindt en zou hierover graag van gedachten wisselen. Dat kan door hieronder je reactie te geven of je vraag te stellen.

Lees meer over zelfstandig ondernemen in de (stads)landbouw in mijn andere blog.