Peter de Vries, adviseur van CPS, heeft onderstaand artikel geschreven over ouderbetrokkenheid en ouderverantwoordelijkheid. Het CPS is een adviesbureau voor het onderwijs. Zij begeleiden scholen en mensen in het onderwijs die zich verder willen ontwikkelen. Hij gaat in op ‘ouderbetrokkenheid en ouderverantwoordelijkheid’. Je verantwoordelijkheid voor je kind neemt af naarmate je zoon of dochter opgroeit. En natuurlijk wil je als ouder ook dat je kind op eigen benen staat. Maar betrokken zijn bij je kind… dat blijft. Hoe ben je een betrokken ouder zonder dat je de verantwoordelijkheid ‘overneemt’? Daarover gaat onderstaand artikel van Peter de Vries over ouderbetrokkenheid en ouderverantwoordelijkheid. (geschikt voor (v)mbo, havo, vwo, hbo, wo)
Beste ouder, bij de studiekeus van je kind is je invloed veel groter dan je misschien denkt!
Het doel van opvoeden is wel helder: je kind zo vormen dat hij als volwassene zijn eigen verantwoordelijkheid en keuzes kan maken. Aan het einde van het voortgezet onderwijs mag je verwachten en vooral hopen dat je kind zelf zijn vervolgstudie kiest, en heeft hij je eigenlijk alleen nog financieel nodig. Maar is dat zo? In dit artikel blog wil ik vooral laten zien dat je als ouder belangrijker bent dan je wellicht denkt. Ik ga in op het verschil tussen ouderbetrokkenheid en ouderverantwoordelijkheid.
Ouderbetrokkenheid
Peter de Vries, adviseur CPS
Ouders zijn vooral op school wanneer hun kinderen jong zijn. Maar zodra ze hun kind vanaf ongeveer groep 5 of 6 niet meer naar school hoeven brengen, zijn ouders steeds minder betrokken. Een tienminutengesprek, een informatieavond… maar dan houdt het wel op. Is ouderbetrokkenheid eigenlijk wel een thema in het voortgezet onderwijs? Misschien nog wel in de onderbouw en in probleemsituaties in de hogere klassen van het vmbo, maar verder zijn leerlingen inmiddels toch wel zelfstandig genoeg? Het is daarom goed om eens in te zoomen op wat ouderbetrokkenheid is en welke effecten betrokken ouders volgens onderzoek hebben.
Een directeur van een vliegopleiding vertelde eens dat betrokken ouders enorm belangrijk zijn voor het slagen van een piloot. “Wanneer er een open dag is kijken we goed van welke student de ouders ontbreken en besteden we extra aandacht aan deze student. De opleiding tot piloot is pittig, en verdient daarom alle betrokkenheid van thuis.”
Ouderbetrokkenheid en ouderverantwoordelijkheid
We maken onderscheid tussen de termen ouderbetrokkenheid en ouderverantwoordelijkheid. Ouderverantwoordelijkheid neemt af naarmate de leerling ouder wordt en steeds meer op eigen benen komt te staan. Ouderbetrokkenheid blijft echter altijd bestaan. Want ook al krijgen jongeren gaandeweg steeds meer verantwoordelijkheden, ze houden behoefte aan betrokken ouders die hen coachen. Bijvoorbeeld bij het kiezen van een profiel of vervolgopleiding. Voor het succes van leerlingen is het dus van wezenlijk belang dat school en ouders goed samenwerken. Ook in het voortgezet onderwijs. In schema ziet dit er als volgt uit: ((Stroetinga. Uit: Oostdam & De Vries, 2014)
Effecten van ouderbetrokkenheid
Natuurlijk is het belangrijk om te weten waarom ouderbetrokkenheid dan zo belangrijk is. Scholen vinden ouderbetrokkenheid onder meer belangrijk voor de ontwikkeling van de leerling, zijn studie- en beroepskeuze en het terugdringen van voortijdig schoolverlaten (De Bruin e.a., 2012). De literatuur maakt duidelijk dat er een duidelijk positief verband is tussen ouderbetrokkenheid en leerresultaten, ook in het voortgezet onderwijs (Sacker e.a., 2002; Fantuzzo e.a., 2004; Smit & Driessen, 2006; Hill & Tyson, 2009; Smit e.a., 2012) en tussen ouderbetrokkenheid en niet-cognitieve aspecten zoals motivatie, zelfbeeld en minder spijbelen. Hierbij moeten we wel opmerken dat te veel bemoeienis van ouders juist weer een negatief effect kan hebben (Bakker e.a., 2013).
Laura zit in het vierde leerjaar van het vmbo. Thuis heeft ze regelmatig conflicten met haar ouders omdat het niet lukt om haar werk goed te plannen en als een berg tegen het examen opziet. Haar ouders stellen een gesprek met de mentor voor, waar Laura zich aanvankelijk sterk tegen verzet. “Ze ziet ons al aankomen.” Na wat gesputter gaat het gesprek door, met z’n vieren bespreken ze de situatie. Allereerst vertelt de mentor dat Laura blij mag zijn dat haar ouders zich om haar bekommeren. Laura en haar ouders geven aan dat ze gestrest raken van elkaar: Laura vindt dat haar ouders er teveel bovenop zitten, de ouders zien dat Laura haar werk niet goed gepland krijgt. De mentor stelt voor om eens in de twee weken met Laura haar planning door te nemen. Haar ouders kunnen zich daardoor beperken tot bemoediging. Iedereen vindt dit een goed idee. Na afloop verzucht Laura tegen haar ouders: “We hadden veel eerder om de tafel moeten gaan zitten en de taken verdelen.
Hoe ben je een betrokken ouder? Vijf tips om een betrokken ouder te zijn
- Niet meer verantwoordelijk, niet te veel bemoeien… maar wat dan wel?
Realiseer je dat je betrokkenheid vooral thuis plaatsvindt, niet op school. Neem tijd voor je kind, toon belangstelling, vraag hem welke informatie hij over vervolgstudies heeft gevonden op internet en bestudeer die informatie ook. Doe het niet te gedwongen en zit er niet teveel bovenop, maar organiseer als het ware spontane gesprekken hierover met je kind. - Zorg ervoor dat je kind niet een boodschapper is tussen bijvoorbeeld de decaan en jou als ouder. En laat je als ouder niet gebruiken namens de school allerlei dingen tegen je kind te zeggen. Laat je kind in het voortgezet onderwijs van begin af aan altijd aanwezig zijn bij gesprekken tussen school en jou als ouder om zo een team te vormen. Als dit een gewoonte is vinden leerlingen in het voortgezet onderwijs dit meestal ook geen probleem. Een studiekeus wordt zo een gezamenlijk project van alle betrokkenen, waarbij je kind centraal staat.
- Als je bezwaren ziet in een opleiding waar je kind belangstelling voor heeft, bied je kind dan aan samen op onderzoek uit te gaan. Vraag respect voor jouw zorgen en wees oprecht nieuwsgierig waarom hij deze opleiding wil kiezen.
- Lukt het gewoon niet om deze rol te vervullen voor je kind, ga dan samen met je kind op zoeken naar een volwassene die hem wel kan coachen, een familielid of bijvoorbeeld een vriend. Dit heeft niets met falen van jou als ouder te maken, maar met een intense ontwikkeling van je kind waarbij iedereen thuis zijn rol mogelijk moet herschikken.
- Als je kind eenmaal studeert verandert je verantwoordelijkheid opnieuw, zeker als hij op kamers gaat. Maar om een kind zijn studie succesvol af te laten maken is je betrokkenheid nog steeds van groot belang. Betrokken appjes wanneer hij een tentamen heeft, de school of universiteit van je kind bezoeken al is het alleen de buitenkant van het gebouw wanneer ouders nergens voor worden uitgenodigd, gastvrij zijn wanneer je kind medestudenten mee naar huis wil nemen: het zijn allemaal voorbeelden van relevante ouderbetrokkenheid.
Meer lezen over ouderbetrokkenheid en ouderverantwoordelijkheid?
Meer lezen? Download gratis het e-book Ouderbetrokkenheid 3.0: (met een speciale editie voor het voortgezet onderwijs)
Literatuur, aanbevolen door Peter de Vries:
Bakker, J., Denessen, E., Dennissen, M. & Oolbekkink-Marchand, H. (2013). Leraren en ouderbetrokkenheid: Een reviewstudie naar de effectiviteit van ouderbetrokkenheid en de rol die leraren daarbij kunnen vervullen. Nijmegen: Radboud Universiteit.
Bruin, G. de, Van de Linden, J., Van de Vegt, A.L. & Van der Aa, R. (2012). Monitor ouderbetrokkenheid in het po, vo en mbo. Tweede meting. Rotterdam: Ecorys & Oberon.
Fantuzzo, J., McWayne, C., & Perry, M. A. (2004). Multiple dimensions of family involvement and their relations to behavioral and learning competencies for urban, low-income children. School Psychology Review, 33(4), 467-480.
Hill, N. & Tyson, D. (2009). Parental Involvement in Middle School: A Meta-Analytic Assessment of the Strategies That Promote Achievement. Developmental Psychology American Psychological Association, Vol. 45, No. 3, 740–763.
Oostdam, R.J. & Vries, P. de (redactie) (2014). Samen werken aan leren en opvoeden. Basisboek over ouders en school. Bussum: Coutinho.
Sacker, A., Schoon, I. & Bartley, M. (2002). Social inequality in educational achievement and psychological adjustment throughout childhood: magnitude and mechanisms. Social Science and Medicine, 55, 863-880.
Smit, F. Sluiter, R. & Driessen, G. (2006). Literatuurstudie ouderbetrokkenheid in internationaal perspectief. Nijmegen: ITS.
Smit, F. Wester, M. & Van Kuijk, J. (2012). Ouderbetrokkenheid en verbeteren leerprestaties. Een literatuurstudie. Nijmegen: ITS.