De ecologie van infecties

Bacteriën kunnen elkaars groei beïnvloeden. Ook in aanwezigheid van antibiotica. Dat laat Wagenings onderzoek zien naar bacteriën die voor blaasontstekingen zorgen bij ouderen.

Bacteriën vormen vaak een minisamenleving. Ze reageren op elkaar en op invloeden van buitenaf, zoals voedsel of antibiotica. Inzicht in de interacties tussen bacteriën is fundamenteel interessant én voor de medische praktijk. Bijvoorbeeld in het geval van blaasontstekingen. Bij ouderen worden die vaak niet door één maar door meerdere bacteriën tegelijk veroorzaakt – het zijn polymicrobiële infecties – waarbij de bacteriën bovendien verschillende antibiotica resistentieniveaus hebben.

Ecosysteem

Bioloog Marjon de Vos van Wageningen University & Research doet onderzoek naar de rol van de omgeving (ecologie) in de ontwikkeling (evolutie) van bacteriën. “Samenlevende bacteriën in bijvoorbeeld de darm of urineweg vormen een eigen ecosysteem. Ook een polymicrobiële infectie kun je beschouwen als een klein ecosysteem. Het begint steeds duidelijker te worden dat interacties tussen bacteriën belangrijk zijn voor de samenstelling en eigenschappen van de gemeenschap. Infecties en de ontwikkeling van antibioticaresistentie zou je daarom ook in dat licht moeten bekijken.”

Labtest

In labexperimenten met de bacteriën die bij ouderen urineweginfecties veroorzaakten, toonde De Vos competitie en samenwerking in de bacteriegemeenschap aan. In een-op-een relaties tussen de boosdoeners ontdekte ze bovendien dat bacteriën elkaar kunnen beschermen tegen antibiotica of juist gevoeliger kunnen maken. “Een bacterie lijkt stoffen achter te laten die een andere bacterie minder of juist meer gevoelig voor een antibioticum kan maken”, vertelt De Vos.

“We zagen interacties tussen bacteriën die betrokken zijn bij urineweginfecties”

Marjon de Vos. Onderzoeker van het Laboratorium voor erfelijkheidsleer, Wageningen University & Research

Deel deze quote:

Toepassing

Vertaling van deze labresultaten naar de praktijk draagt bij aan nieuw inzicht in de ontwikkeling van antibioticaresistentie en zou daarom bij kunnen bijdragen aan de vraag hoe het kan dat blaasontstekingen bij ouderen niet direct met een antibioticakuur zijn opgelost of steeds terugkomen. “Antibiotica worden in de regel afgestemd op de meest voorkomende bacterie. Maar het lijkt dus zaak verder te kijken dan die meest voorkomende bacterie. Juist omdat het microbiële ecosysteem de overleving van bacteriën kan bepalen.”