In Nederland kampt een op de drie mensen boven de vijftig met een chronische ziekte, zoals hart- en vaatziekten, diabetes of kanker. Nu, met de corona-uitbraak, is dit de meest kwetsbare groep. Wageningse voedingswetenschappers doen samen met academische en regionale ziekenhuizen onderzoek naar betere weerbaarheid en sneller herstel. Ze zien keer op keer dat gezond eten en meer bewegen hét verschil maakt. Hoe denk jij erover?
Voor mensen met een chronische ziekte vormt de uitbraak van het nieuwe coronavirus een extra uitdaging. Wanneer mensen met hart- en vaatziekten, diabetes of kanker Covid-19 krijgen, lopen zij een hoger risico op ernstige of zelfs levensbedreigende ziekteverschijnselen. Tegelijkertijd stellen veel ziekenhuizen en andere zorgverleners operaties en lopende behandelingen uit. Zo willen ze de risico’s voor chronisch zieke patiënten verkleinen en de zorg zoveel mogelijk beschikbaar houden voor coronapatiënten.
“Voor mensen met een chronische ziekte is het extra belangrijk om gezond te eten en voldoende te bewegen. Een betere weerstand zorgt ervoor dat mensen beter om kunnen gaan met chronische ziektes en ook met acute ziektes zoals nu corona.”
Ellen Kampman, hoogleraar Voeding en Ziekte
Deel deze quote:
In de tussentijd staan chronisch zieke patiënten niet helemaal met lege handen, zegt Ellen Kampman, hoogleraar Voeding en Ziekte. “Veel mensen met bijvoorbeeld hart- en vaatziekten of kanker vragen zich af: wat kan ik zelf doen? Mijn advies is om zo gezond mogelijk te leven en goed voor zichzelf te zorgen. Zo hebben ze straks een betere weerstand als ze geopereerd worden of hun behandeling weer doorloopt”, aldus Kampman.
Tandje extra
Eén op de drie Nederlanders van boven de vijftig heeft een ernstige chronische ziekte zoals diabetes, hart- en vaatziekten of kanker. Daarnaast heeft de helft van de Nederlanders boven de 18 jaar overgewicht. Overgewicht is een risicofactor voor de bovengenoemde chronische ziektes én voor coronapatiënten. Ongeveer een derde van de chronische ziekten kan door een gezonde voeding en voldoende beweging worden voorkomen, benadrukt Kampman.
Maar een gezonde leefstijl is niet alleen belangrijk bij ziektepreventie. Ook als je al ziek bent kun je aan je gezondheid werken en je kwaliteit van leven verbeteren. “Het kan dan moeilijker zijn om te zorgen dat je gezonder eet en voldoende beweegt. Maar wanneer je niet meer beweegt, verlies je bijvoorbeeld spiermassa en kracht. Zeker voor ouderen en chronisch zieken is het lastig om dat weer op te bouwen. Daarom moet je proberen om er een tandje bij te zetten, gezond leven en bewegen zijn dan extra belangrijk.”
Voedingszorg
Nu, met de coronacrisis, kan uitgebalanceerde voeding ouderen en chronisch zieken helpen om vitaal te blijven en sneller te herstellen. De Alliantie Voeding in de Zorg, waarvan Ellen Kampman vice-voorzitter is, bracht een factsheet uit over voedingszorg in tijden van de coronacrisis en verspreidde deze onder ziekenhuizen en zorginstellingen. “Juist mensen uit de kwetsbare groepen zijn gebaat bij goede voedingsadviezen. Het is belangrijk dat hier in ziekenhuizen aandacht voor is.”
In een samenwerking van Wageningen University & Research en het ziekenhuis Gelderse Vallei maakt het zorgpersoneel de patiënten bekend met de Richtlijnen Gezonde Voeding van de Gezondheidsraad, door het Voedingscentrum vertaald in de Schijf van Vijf, vertelt Kampman. “Juist witte jassen helpen hierbij, want patiënten stellen het meeste vertrouwen in hen en luisteren het beste naar hen, blijkt uit onderzoek. Bovendien zien artsen en verpleegkundigen de patiënten het meest. Zij kunnen hun aanwijzingen geven en doorverwijzen naar een diëtist.” Een van de pijlers van het Nationaal Preventieakkoord is dan ook het beter opleiden van artsen en verpleegkundigen in de voedingszorg.
Kapucijners eten en wandelen
Maar wat is nu eigenlijk gezonde voeding? Het beste is om de richtlijnen van het Voedingscentrum te volgen: de Schijf van Vijf. “Minder vlees, meer groente en fruit. Vooral vlees, zoals vleeswaren, kunnen mensen beter laten staan. En we kunnen onze eiwitten bijvoorbeeld vaker uit peulvruchten halen. Dat eten we veel te weinig in Nederland; we kunnen er een gewoonte van maken om vaker peulvruchten te eten, zoals bonen, kapucijners en kikkererwten”, antwoordt Kampman. Voor persoonlijk advies kan de huisarts of specialist mensen doorverwijzen naar een diëtist.
Om meer te bewegen kunnen mensen bijvoorbeeld een rondje wandelen, schoonmaken in huis of in de tuin werken
En meer bewegen, hoe ziet dat eruit? “Je hoeft niet meteen naar de sportschool of te gaan hardlopen. Gewoon een rondje wandelen, schoonmaken in huis of in de tuin werken is prima. Het hoeft helemaal niet zo extreem te zijn, het gaat erom dat je in beweging blijft.” De hoogleraar weet hoe moeilijk het is om leefstijl en gedrag te veranderen. Daarom is het belangrijk om de lat niet te hoog te leggen en om te zorgen voor goede ondersteuning.
Betere weerstand
Onderzoek van Kampman laat zien dat een gezonde leefstijl een gunstig effect heeft op het herstel van patiënten. Binnenkort start, in samenwerking met academische en regionale ziekenhuizen, een groot onderzoek dat meer licht moet werpen op het verband tussen leefstijl en sneller herstel. “Hoe werkt het precies en hoe kunnen mensen hun leefstijl aanpassen? Deze vragen willen we beantwoorden.” Er vinden twee grote leefstijlinterventies plaats. Mensen met dikke darmkanker of hart- en vaatziekten krijgen ofwel intensieve begeleiding in het gezonder gaan eten en meer bewegen ofwel een eenmalig leefstijladvies. Sociale en voedingswetenschappers bestuderen onder meer de effecten op spierkracht, chronische vermoeidheid, kwaliteit van leven en fysiek herstel. “Een betere weerstand zorgt ervoor dat mensen beter om kunnen gaan met chronische ziektes en ook met acute ziektes zoals nu met corona.”
