Muggenonderzoek in Suriname: onverwachts gele koorts in het land

Door Tessa Visser

Promovendus...

“Bij een patiënt in Nederland is gele koorts vastgesteld. De patiënt is in Suriname geweest en heeft de ziekte daar opgelopen. Dat is opmerkelijk, omdat gele koorts al 45 jaar niet meer is vastgesteld in Suriname.” Zo meldde het RIVM een week na mijn aankomst in Suriname.

Even voorstellen: ik ben Tessa, MSc student Biologie. Ik ben me aan het specialiseren in de ecologie van muggen die infectieziekten kunnen overdragen. Op het moment ben ik voor mijn stage in Paramaribo, Suriname. Ik zal hier de komende maanden een aantal blogartikelen over schrijven.

Ik ben hier gekomen om te testen welke vallen en aantrekkelijke stoffen het beste zijn om de muggen te vangen die het Zikavirus kunnen overdragen. Er is eerder groot succes geboekt in de malariabestrijding met vallen en geuren die malariamuggen aantrekken. Daarnaast willen we de status van insecticide resistentie onderzoeken in de stad. Dit doe ik met behulp van mensen van het Surinaamse BOG (Bureau voor Openbare Gezondheidszorg).

Hier sta ik de muggenvangst van de dag te controleren. © Tessa Visser

Gele koorts: commotie op de Brownsberg

Maar zoals gebruikelijk in het onderzoek, gaat niet alles zoals gepland. Het BOG was meteen in rep en roer na het nieuws van de onverwachte gelekoortspatiënt. De patiënt was op een populaire toeristische bestemming in het binnenland geweest, de Brownsberg, en was niet gevaccineerd tegen de ziekte.

Medewerkers van verschillende afdelingen gingen meteen in overleg over alle maatregelen die getroffen moesten worden. Mensen van de medische zending worden ingezet om de lokale bevolking te vaccineren, en milieuinspecteurs van het BOG om muggen en broedplaatsen te bestrijden.

Maar welke mug is nou eigenlijk de dader van al deze commotie? Het antwoord op deze vraag helpt bij het besluiten van de juiste preventieve maatregelen in de omgeving. De ene muggensoort is namelijk de andere niet. Ze kunnen heel verschillend gedrag vertonen: sommige soorten zijn bijvoorbeeld actief gedurende de dag, anderen zijn vooral nachtactief, of ze houden van een ander soort broedplek. Daarnaast is het belangrijk om te bepalen welke soorten muggen in het risicogebied in staat zijn om gele koorts over te dragen. De entomologieafdeling van het BOG, waar ik stage loop, kan dit onderzoek uitvoeren. Mijn collega’s hebben hier 4 dagen lang muggenvallen geplaatst op de Brownsberg en in het aanliggende dorp ‘Brownsweg’.

muggen val gele koorts

Dit is de muggenval die gebruikt is op de Brownsberg: de BG-sentinel van Biogents (rechts). Onder de groene doos staat een accu om de ventilator in de val aan te drijven. Die ventilator verspreidt de geuren uit de val en zuigt de muggen naar binnen. In de jerrycan zit een oplossing van suiker, gist en water om koolstofdioxide te produceren: een aantrekkelijke stof voor muggen. © Tessa Visser

Een dag mee het veld in

Het is zondag ochtend half 5 en tijd om op te staan. Een uur later sta ik te wachten bij het BOG en van daar is het nog zo’n drie uur rijden naar de Brownsberg. Na wat collega’s op de route opgehaald te hebben zijn we echt onderweg. Ondertussen is het licht geworden en staat er een Hindoestaanse radiozender aan waar vrolijk op meegezongen wordt. Rond 9 uur bereiken we het dorp en rijden we het verharde pad af richting de berg. Het wordt een klim van 500 meter. Het is voor mij de eerste keer in de jungle en het ruikt er heerlijk naar tropisch bos (stel je de geur voor van de Burgers Bush!).

De wegen in Suriname zijn niet altijd zoals in Nederland

Na een uurtje met 10 km/u over allemaal hobbels te hebben gereden komen we stil te staan voor een onmogelijk stuk weg. Door de vele regen van de afgelopen nacht is een helling omgetoverd tot een ware glijbaan. Er staan meer mensen stil met de auto, niet zeker hoe nu verder te gaan. Er is ook een busje met Nederlandse toeristen bij. Gelukkig hebben een paar mensen machetes in de achterbak liggen. Daarmee worden er bladeren en takken verzameld om op de helling te leggen. Ondertussen zie ik mijn kans schoon om de Nederlandse toeristen wat muggengerelateerde adviezen te geven. Na een uur ploegen ligt de helling vol met blad en hebben de auto’s genoeg grip om de tocht voort te zetten.

Muggenvallen legen

Als we boven op de berg zijn begint het langzaam te druppen wat doorzet tot het plenst. De regen in Suriname kan heel lang duren, dus we gaan de muggenvallen snel leeghalen en inpakken. Dit helaas zonder plu. Er waren naast muggenvallen ook ovitraps geplaatst: vallen waar sommige muggen graag eitjes in leggen. Deze eitjes kunnen daarna worden opgekweekt. Van de uitgekomen larven en volwassen muggen kan vervolgens de soort worden bepaald.

We zoeken even onderdak om te lunchen en te genieten van de heerlijke roti die is gemaakt door een van de chauffeurs. Na de lunchbreak gaan we de berg af en halen nog wat muggenvallen en ovitraps op in het dorp: onder andere bij de polikliniek, het politiebureau en bij mensen thuis.

Brownsweg gele koorts

Een van de huizen in Brownsweg waar een val heeft gestaan. © Tessa Visser

Rond 5 uur zijn we terug in het entomologielaboratorium van het BOG. Nog even alle spullen opruimen, schoonmaken en klaarzetten voor de volgende dag en dan zijn we toch echt klaar. Gedurende de rest van de week gaan de vangsten bekeken en geanalyseerd worden.


Voor meer informatie over het muggenonderzoek van Wageningen University & Research, verwijs ik u graag door naar het muggendossier.

Door Tessa Visser

Promovendus

Er is één reactie

  1. Door: Sander Visser · 07-04-2017 om 21:04

    Wat moet je hier nu nog aan toevoegen, een geweldig duidelijk geschreven stuk, super om je werk op deze manier te kunnen volgen en dat in gewoon Jip en Janneke taal (grapje). Zijn trots op datgene wat je aan het doen bent en hopen dat dit een belangrijke bijdrage mag zijn in de strijd tegen de Zika mug en andere voor de mensheid gevaarlijke ziektes. Xxx papa en mama

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *