Kunnen wij voorgoed een eind maken aan malaria?
Door Alexandra Hiscox
Hoe komt het dat 212 miljoen mensen, van wie veel kinderen onder de 5 jaar, nog steeds aan malaria lijden? En dat terwijl de hulpmiddelen om malaria te voorkomen en te beheersen beschikbaar zijn. Wat kunnen we nog doen om een eind te maken aan malaria?
Tijdens de vlucht van Amsterdam Schiphol naar Nairobi, zit ik tussen toeristen op weg naar het ongelooflijke wild-life van de Masai Mara. Of misschien de bossen van Kakamega willen bezoeken. Of zij reizen door naar andere Oost-Afrikaanse bestemmingen. Verschillende mensen naar verschillende bestemmingen, toch zouden ze een ding gemeen moeten hebben: het voorkomen van een malaria-infectie.
Veel vakantiegangers nemen profylactische geneesmiddelen als zij door een besmette mug zijn gestoken. Dit middel verhindert de malariaparasiet te ontwikkelen. Naast de malaria parasiet bestrijden in het lichaam zelf, is het verstandig om te voorkomen dat je de infectie oploopt. Onder het motto: voorkomen is beter dan genezen. Door muggenafstotende middelen te gebruiken en door te slapen onder een klamboe die is behandeld met insecticide is de kans kleiner gestoken te worden. Als er toch een malaria-infectie optreedt, dan is een snelle en accurate behandeling met het juiste medicijn noodzakelijk om een leven te redden.
Waarom is malaria nog niet geëlimineerd?
Voor mensen die leven in gebieden waar veel malaria voorkomt, is het gebruik van profylactische geneesmiddelen, zoals gebruikt door reizigers, geen optie. Deze geneesmiddelen zijn te duur voor de meeste mensen. Daarnaast mogen ze niet continu worden ingenomen. Ook muggenafstotende lotions zijn relatief duur en moeten elke avond aangebracht worden om effectief te werken. Dit vraagt voor velen om een gedragsverandering, wat voor velen lastig is (ook voor mijzelf!). Een ander probleem bij het bestrijden van malaria is dat muggen resistent zijn geworden voor de insecticiden waarmee ze voorheen gedood werden. Deze resistentie verspreidt zich snel over de hele wereld. Ook de parasieten zijn geëvolueerd, waardoor ze bestand zijn tegen de medicijnen die gebruikt worden om infecties te behandelen. Vaccinaties ter voorkoming van malaria zijn in ontwikkeling, maar nog niet beschikbaar.
Wereld malaria dag
Vandaag, 25 april is World Malaria Day. Dit jaar is het thema End Malaria for Good. De Wereldgezondheidsorganisatie richt zich op de ontwikkeling van nieuwe methoden om malaria te voorkomen. Bij het Laboratorium voor Entomologie van Wageningen University & Research werken wij aan de ontwikkeling van nieuwe methoden om malaria te beheersen.
Hoe vechten wij tegen malaria?
Ons werk begon met het beantwoorden van de fundamentele vraag: Wat maakt de ene persoon aantrekkelijker voor muggen dan een ander? Vrouwtjesmuggen hebben bloed nodig om eitjes te produceren. Muggen zijn de beste overdragers van malaria en zij hebben liever menselijk bloed dan bloed van dieren. Deze malariamuggen hebben speciale sensoren op hun antennes ontwikkeld waarmee ze de geur van een mens zelfs over afstanden van 70 meter kunnen detecteren!
Wij verzamelden menselijke lichaamsgeuren en bestudeerden welke componenten van deze geuren het meest aantrekkelijk zijn voor muggen. We ontwikkelden een synthetische mix van aantrekkelijke stoffen voor muggen die gebruikt kan worden om malariamuggen naar een val te lokken. Eenmaal in de val sterven de muggen door een gebrek aan voedsel en water. Er zijn verder geen extra insecticiden nodig om de muggen te bestrijden. Op een eiland in Kenia hebben we aangetoond dat deze vallen de belangrijkste malariamug met 70% terugdringt waardoor de malaria met 30% afneemt. Lees hier meer over dit Solarmal project.
Push-pull methode
Maar ons werk eindigt daar niet! Samen met collega’s van het Internationaal Centrum voor Insectfysiologie en Ecologie in Kenia werken we nu aan een concept dat we ‘push-pull’ noemen. We gebruiken een langdurig effectief muggenafstotend middel op een strook stof die om de dakrand van een huis wordt gewikkeld (de ruimte tussen de bovenkant van de muur en het dak). Dit afweermiddel ‘duwt’ (push) malariamuggen weg van het huis. Deze muggen worden vervolgens ‘aangetrokken’ (pull) door de geurval, waarmee ze uit de omgeving verwijderd worden. Deze gecombineerde push-pull benadering laat veelbelovende resultaten in de eerste veldproeven zien. We kijken ernaar uit om verder te gaan met dit onderzoek!
Als u vragen heeft over dit onderzoek, kunt u vrijblijvend contact met mij opnemen of hieronder een reactie achterlaten. Als u naar de tropen reist, raad ik u aan om gezondheidsadvies te vragen voordat u gaat. Het Vaccinatiecentrum heeft vestigingen in verschillende steden in Nederland.