Iedereen doet ertoe. Natúúrlijk. Letterlijk natuurlijk. Want verschillen zijn er in de natuur. We zijn niet gelijk, gelukkig. Maar wél gelijkwaardig. Onderwijs moet meehelpen te begrijpen dat ‘anders denken en anders zijn’ interessant is. Dat je daarvan kunt leren. En tegelijkertijd dat iedereen uit elke cultuur, ras, van sexe, met elke huidskleur, gelijkwaardig is. Internationalisering maakt je bewust van vooroordelen, ook in jezelf.
Er mag nooit ruimte zijn voor discriminatie
Onderwijs is meer dan ‘studiepunten halen’. Onderwijs is ook bedoeld om kritisch naar jezelf en je eigen normen en waarden te kijken. En om te ervaren dat dingen soms ook anders kunnen, beter misschien. Onderwijs heeft te maken met kennismaken met andere opvattingen en die leren te waarderen. Daarbinnen mag er nooit ruimte zijn voor discriminatie.
Voor mij was het statement van WUR en alle discussies rondom ‘Black Lives Matter’ aanleiding een wat ouder artikel uit 2019 over internationalisering opnieuw te delen.
Internationalisering maakt je bewust van vooroordelen
Marijke van Oppen werkt bij Wageningen University als Intercultureel Trainer voor docenten en studenten. ‘Internationalisering maakt je bewust van vooroordelen’, zegt ze. ‘Die hebben we onbewust allemaal. Belangrijk om daar bij stil te staan’.
Marijke van Oppen: ‘internationalisering maakt je bewust van vooroordelen’
Ontdekken dat iemand ‘anders’ is. Maar wél gelijkwaardig
‘Steeds meer internationale studenten bezoeken de Nederlandse hogescholen en universiteiten. En ook volgen Nederlandse studenten steeds vaker een deel van hun opleiding in het buitenland. Een goede zaak. Als student ontdek je dan zeker dingen die ‘anders’ zijn. En je ontdekt dan mensen soms ‘anders’ zijn. Anders, maar wel gelijkwaardig’.
Hoe wordt over ‘anders zijn’ in je omgeving gepraat?
‘Onbewust hebben we allemaal vooroordelen. Soms op een pijnlijke manier, dan noemen we het ‘micro agression’. Het zijn kleine ‘prikjes’ die een ander het gevoel geven er niet bij te horen. Ik noem een paar vooroordelen: De Limburgers zijn…. Homo’s zijn… Marokkanen zijn… Vul maar in.
Vaak praten mensen zo in de vorm van grapjes. Het lijkt vrij onschuldig. Maar eigenlijk zijn het allemaal uitingen van het feit dat we ‘mensen die anders zijn’ toch door een speciale bril bekijken, meestal negatief. De bril van normen en waarden die bij onszelf ingebakken zitten. En dat heeft weer negatieve gevolgen voor onze manier van samenwerken’.
Waarden en normen
‘Dat is ook logisch. We hebben allemaal thuis onze waarden en normen meegekregen. We weten heel goed wat in onze cultuur beleefd is en hoe je dat aan een ander laat zien. Maar in een andere cultuur kan dat weer heel anders zijn. Dan ben je misschien juist op een heel andere manier beleefd. Wat wij ‘assertief’ vinden, is in een andere cultuur misschien hondsbrutaal. Als je studeert kom je wellicht een internationale student tegen die heel anders tegen jouw normen en waarden aankijkt. Internationalisering maakt je bewust van vooroordelen’.
Effe checken
‘Het is lastig om niet te blijven steken in je eigen cultuur en waarden en normen. Ik stimuleer studenten altijd goed te checken of dat wat ze denken wel klopt. Is de student uit Verweggistan echt verlegen? Of is het in zijn cultuur belangrijk juist heel goed naar een ander te luisteren in plaats van een heleboel zelf te vertellen?’
Comfortzone
‘Je hebt onbewust de neiging te denken vanuit je eigen gedachtepatroon. Dat is wel gemakkelijk, daar voel je je thuis bij. Dat veilige referentiekader loslaten is best moeilijk. Maar ook heel leerzaam. Door het contact met internationale studenten kom je een andere wereld binnen. Als je daarvoor open staat, kun je daar enorm van groeien.
Internationalisering maakt je bewust van vooroordelen. En dat bewustzijn kan leiden tot nieuwe , uitdagende inzichten. Ook inzicht in jezelf en je eigen gedrag.’
Internationalisering maakt je bewust van vooroordelen
‘Studeer je in het hoger onderwijs, dan wacht je wellicht een internationale toekomst. In haast elke baan of functie krijg je te maken met mensen uit andere culturen, ook als een afgestudeerde in Nederland blijft werken. Heb je in je studietijd veel contact met internationale studenten, dan ben je daar beter op voorbereid.
Spelen met vooroordelen
‘In mijn werk ‘speel’ ik ook een beetje met vooroordelen. Ik laat studenten verwoorden welke vooroordelen ze om zich heen horen. Verwoord maar eens de vooroordelen die er over jouw cultuur zijn. Een voorbeeld: Van Nederlanders wordt vaak gezegd dat ze brutaal zijn. Een Nederlandse student zou kunnen zeggen: ‘Ik ben Nederlander, maar ik ben heel beleefd’ of ‘Ik ben Zweed, maar ben uitgesproken monogaam’ of ‘Ik ben Moslim maar geen terrorist’. Dat maakt studenten onderling nieuwsgierig naar het ‘anders zijn’.
Internationalisering maakt je bewust van vooroordelen. Ga vragen stellen
‘Ik vind het belangrijk dat studenten leren om vragen te stellen. Met een ‘open mind’ te kijken naar anderen en zich afvragen: ‘Hoe denk jij’. Ik hoop dat studenten zich verwonderen over het anders zijn van studenten uit een andere cultuur. Uiteindelijk kun je dan pas de noodzakelijke verbinding maken en van elkaar leren’. Marijke van Oppen
Nieuws over studeren en studiekeuze volgen? Word lid van de Facebookgroep Ouders en en Studie