In wijken met meer groen gebruiken minder kinderen ADHD-medicatie, blijkt uit Wagenings onderzoek. Dit geldt vooral voor armere wijken. Ook zijn de verschillen in mentale gezondheid tussen mensen met lagere en hogere inkomens aanzienlijk kleiner in een groene woonomgeving dan wanneer de woonomgeving minder groen is. Met adviezen aan overheden, projectontwikkelaars en stedenbouwkundigen dragen Wageningse onderzoekers bij aan een gezondere leefomgeving. Denk je dat we meer kunnen investeren in groen voor onze gezondheid?
De laatste decennia krijgen veel kinderen de diagnose ADHD. Een groenere leefomgeving kan daarin wellicht een verschil maken. De Wageningse omgevingspsycholoog Sjerp de Vries onderzocht de relatie tussen de hoeveelheid groen in de woonomgeving en het gebruik van ADHD-medicatie door kinderen. “Meer groen laat een tot 10 procent lager gebruik zien van medicijnen die worden voorgeschreven bij ADHD, zoals Ritalin”, vertelt De Vries. “Die relatie is sterker naarmate het welstandsniveau van de wijk lager ligt.”
“Alles duidt erop dat je een aanzienlijke winst kunt boeken voor de mentale gezondheid wanneer je ervoor zorgt dat er in de armere buurten voldoende groen van goede kwaliteit aanwezig is.”
Sjerp de Vries, omgevingspsycholoog bij Wageningen University & Research
Deel deze quote:
Armere buurten
Groen is ook goed voor de gezondheid van volwassenen. Een Europese studie toont aan dat de verschillen in mentale gezondheid tussen mensen met lagere en hogere inkomens 40 procent lager zijn in groenere woonomgevingen dan in minder groene woonomgevingen. En uit Brits onderzoek blijkt dat het verschil in sterfte tussen arm en rijk kleiner is wanneer de leefomgeving groener is. Wagenings onderzoek wijst uit dat armere buurten in Nederland – en dat is in veel landen zo – meestal over minder groen beschikken dan rijkere buurten. “Alles duidt erop dat je een aanzienlijke winst kunt boeken voor de mentale gezondheid wanneer je ervoor zorgt dat er in de armere buurten voldoende groen van goede kwaliteit aanwezig is”, aldus De Vries.
Op groene schoolpleinen wordt minder gepest.
Pesten op het schoolplein
De heilzame effecten van groen reiken nog verder. Zo blijkt uit twee andere onderzoeken, waarbij De Vries de projectleider was, dat op groene schoolpleinen minder wordt gepest. Op verschillende scholen werden kinderen bevraagd voor en nadat de schoolpleinen groener waren geworden. “De vergroening bleek het sociale klimaat te verbeteren. Wanneer een groen schoolplein veel variatie biedt, zit er voor ieder kind wel wat bij. Dat verklaart waarschijnlijk waarom er minder gepest wordt.” Dit gaat net zo goed op voor verdergaande vormen van agressie. Zo zagen onderzoekers in de VS dat er in vergelijkbare arme wijken met en zonder groen, minder agressie en criminaliteit is wanneer er meer groen is.
Minder stress en antidepressiva
Het uitzicht vanuit ons woonkamerraam heeft al invloed op onze gemoedstoestand. “Bij mensen met een gevarieerd groen uitzicht is het niveau van het stresshormoon cortisol lager dan bij mensen die op asfalt en gebouwen uitzien. Dat toont een onderzoek in Berlijn aan. Een recente studie in Londen laat zien dat het gebruik van antidepressiva lager is naarmate mensen meer bomen in hun straat hebben staan”, vertelt De Vries.
De nabijheid van water
Uit onderzoek dat hij zelf uitvoerde met het Trimbos-instituut blijkt dat bewoners in omgevingen met meer groen of water minder vaak last hebben van angststoornissen dan bewoners in omgevingen met weinig groen of water. Ook rapporteren ze een betere algehele gezondheid. En Britse wetenschappers concludeerden dat de nabijheid van water, zoals de zee, een meer of rivier, een nog gunstiger effect heeft op depressie dan de nabijheid van groen. “Over ‘blauw’ is nog veel minder bekend dan over groen”, zegt De Vries.
Duinen, strand en heide In 2016 stonden Sjerp de Vries en zijn collega’s aan de wieg van een citizen science onderzoek. Burgers konden met de app ‘HappyHier’ meermaals op een dag aangeven hoe gelukkig ze waren, waar ze waren en wat ze deden. Het radioprogramma Vroege Vogels besteedde er aandacht aan, waarna maar liefst 4000 mensen de app downloaden. De Vries: “De uitkomst was dat mensen zich het gelukkiger voelen in een natuurlijke omgeving, met name op het strand en in de duinen en in gebieden met een lage vegetatie zoals heide.”
Alledaags groen
Een logische vervolgvraag is welke typen groen en water dan het meest gunstig zijn voor de mentale gezondheid. Een Europese literatuurstudie, medegefinancierd door de WHO, zoekt daar antwoord op. “Een eerste aanwijzing is dat bomen beter zijn dan gras”, aldus De Vries, die meewerkt aan de studie. Daarnaast onderzoekt hij met andere Wageningse collega’s de invloed van groen in privétuinen op de gezondheid. “We verwachten dat mensen meer baat hebben bij groen in de eigen tuin en de boom voor hun deur dan bij een parkje twee straten verderop. Dat vanwege de frequentie van contact. Dagelijks meermaals groen ervaren zou weleens belangrijker kunnen zijn dan af en toe in hoogwaardige natuur verkeren.”
“Mensen zouden wel eens meer baat bij groen in de eigen tuin en de boom voor hun deur kunnen hebben dan bij een parkje twee straten verderop.”
Tips voor stedenbouw
De nabijheid van groen kan dus gunstig uitpakken voor de mentale gezondheid van mensen en de effecten van sociaaleconomische verschillen op de gezondheid helpen verkleinen. “Groen wordt vaak gezien als restpost. Met de woningbouwopgave komt groen nog meer onder druk te staan, doordat gemeenten gaan inbreiden. Binnen de stedelijke grenzen moeten ze zoveel mogelijk beschikbare ruimte benutten voor woningbouw”, tekent De Vries aan.
Al is er in de wetenschap de laatste jaren meer aandacht voor groen en gezondheid, er is nog veel terrein onontgonnen. “Een aantrekkelijke, groene en veilige buitenomgeving verlaagt stress en ook chronische stress. Die rustgevende werking kan bijdragen aan meer zelfdiscipline.” Studenten in Taiwan die afbeeldingen te zien kregen van natuur dronken daarna minder suiker in hun thee dan studenten die plaatjes van steden hadden bekeken. Het lijkt De Vries interessant om dit verschijnsel nader te bestuderen. “Je kunt mensen bijvoorbeeld eerst laten wandelen in de natuur of in een stedelijke omgeving, en daarna kijken wat voor eten ze kiezen bij de lunch.”
