‘Water voor voedsel vraagt samenwerking’
Door Anthony Verschoor
Foto: Shutterstock / Sk Hasan Ali
Droogte, overstromingen en een stijgende zeespiegel: de wereld zal steeds vaker te maken krijgen met waterproblemen. Dat heeft gevolgen voor onze voedselvoorziening, stelt Anthony Verschoor. Op de World Water Week waar hij vorige week was, zag hij veel belangstelling bij bedrijven, overheden en ontwikkelingsbanken om de landbouw efficiënter met water te laten omgaan. Het congres Water Science for impact, dat binnenkort gehouden wordt, komt op het juiste moment.
Voldoende schoon water is de basis van ons bestaan. De meeste duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties kunnen alleen gehaald worden als mensen voldoende toegang tot water hebben. Terecht dat er vorige week tijdens de World Water Week in Stockholm zoveel aandacht was voor het belang van water in al haar facetten. Elders wordt dat vaak over het hoofd gezien. We hebben het bijvoorbeeld veel over klimaatverandering. En dat is ook belangrijk. Maar zoals de Nederlandse watergezant Meike van Ginneken vorige week terecht zei: klimaatverandering wordt het meest voelbaar door haar effect op water. Denk aan droogte, verzilting, overstromingen en zeespiegelstijging.
Voedsel vraagt water
Goed dat er aandacht is voor water, maar het gaat nog te weinig over het belang van water voor het voedselsysteem. De olifant in de kamer is dat we voor onze voedselvoorziening afhankelijk zijn van water. En door waterschaarste, overstromingen, verzilting of vervuiling van water komt die voedselvoorziening steeds vaker in gevaar. Zeventig procent van ons schaarse zoete water wordt al gebruikt in de landbouw en het voedselsysteem dat ervoor zorgt dat we eten op ons bord hebben. De vraag naar voedsel stijgt de komende tijd, maar de landbouw is veelal niet efficiënter geworden in de omgang met het schaarse water. Er is nog een grote slag te maken. Hoe gaan we met dat kostbare water om?
Smeltwater
De watervraag van landbouw en voedselsystemen verdient veel meer aandacht. Dat liet Hester Biemans deze week ook mooi zien tijdens de opening van het academisch jaar, waar de connectie tussen water en voedsel centraal stond. Door klimaatverandering wordt de waterafvoer van rivieren uit de Himalaya minder voorspelbaar. Daardoor komt de voedselvoorziening van 2 miljard mensen in gevaar. Dat vraagt om een andere inrichting van de landbouw. In landen als Jordanië of elders in het Midden-Oosten en Afrika bedreigt droogte de landbouw. Daar moeten we zorgvuldiger omgaan met grondwater voor irrigatie.
Investering
In nieuwe landbouwprojecten wordt vaak nog te weinig rekening gehouden met de natuurlijke aanvulling van het water. Er wordt steeds dieper geboord naar grondwater, de bodem raakt verzilt of kwetsbare groepen krijgen onvoldoende water. Ontwikkelingsbanken, zoals de Wereldbank, kunnen in hun financiering van grootschalige irrigatieprojecten verder kijken dan alleen het korte-termijnrendement van deze projecten: een duurzaam voedselsysteem begint met een gezonde basis.
Geïntegreerde analyse
Tijdens World Water Week bleken ontwikkelingsbanken, bedrijven, overheden en andere kennisinstellingen geïnteresseerd in de aanpak van WUR van dit soort problemen. WUR gebruikt een systeemaanpak die helpt om samen met alle belanghebbenden nieuwe oplossingen te ontwikkelen. Het gaat vaak om heel ingewikkelde vragen. Maar we houden wel van een uitdaging. En we zijn in Wageningen goed in het integreren van technische kennis met sociaaleconomische kennis. Dat is nodig, want iedereen uit het voedsel- en watersysteem moet betrokken worden en met elkaar samenwerken om de uitdagingen het hoofd te bieden. Door water meer leidend te maken in de inrichting van het land en in de voedselsystemen die ons voedsel produceren, kunnen we samen meer voor elkaar krijgen.
Samenwerking
Gelukkig zien we in Nederland steeds meer samenwerking ontstaan tussen partijen op het gebied van water en op het gebied van landbouw. Op de World Water Week benadrukten het Netherlands Water Partnership, het Netherlands Food Partnership en vier aanwezige Nederlandse ministeries (EZ, IenW, LVVN, BuZa) het belang van samenwerking op het grensvlak van voedsel en water.
Samenwerking is ook de kern van de watervisie van WUR, die we afgelopen jaar opstelden. Een gevolg van de groeiende samenwerking binnen WUR op het gebied van water is het congres Water@WUR: Science for Impact op 17 september. Daar gaan we in gesprek over verschillende actuele water-gerelateerde vraagstukken. Iedereen, zeker mensen van buiten de WUR, is van harte welkom.