Kaart 8. – gevaar for english see below
Bruine beer, sneeuwluipaard, steenarend, steppearend, wolf. Geldebec: Wolven zijn gevaarlijk, ze vallen aan in groepen. In oktober komen ze uit de bergen, de dorpen in. Marmotten en hamsters, het voedsel van de wolven, graven zich dan in voor hun winterslaap. Geldebec vertelt dat hij zijn schapen beschermt door te schreeuwen, dat schrikt de wolven af. Ik ben wel bang geweest, zegt hij. Er kwamen een keer tien wolven tegelijk, ze vormden een cirkel rond een paar schapen. Ik kon ze niet verjagen. Elk jaar wordt er wel een kind gedood. Angst en moed zijn kinderen van dezelfde moeder.
De fascinatie met de wolf speelt ook in Nederland een rol. De discussie beweegt zich tussen angst en enthousiasme. Hoe dichterbij de wolf komt, hoe scherper de tegenstellingen.
Ilias ìs de wolf.
Ik verdwaalde op bekend terrein in dichte mist, vertelt Geldebec. Mensen en vee moeten in extreme omstandigheden overleven. De elementen bepalen het leven. “De winter weet de herder te vinden, waar hij ook mocht zijn, in de bergen of op de steppe, om hem al zijn grillen te laten voelen. Bergen zijn gevoelig. IJzel, lawines. De vallei kan zomaar in beweging komen. Bergen vragen meer levens dan oorlog”, zegt Tanabaj in Afscheid van Goelsary (1970) van de Kirgizische schrijver Tsjingiz Ajtmatov.
Geldebec: Om ze te beschermen en te bewaken ben je altijd bij je paarden en je schapen. Je slaapt met ze, je ruikt naar ze. Mijn kudde is mijn rijkdom. In de winter krabben de dieren de sneeuw weg om bij het gras te komen. Je hoopt dat de schapen na de winter weer vet op de ribben krijgen.
Foto Bishkek Art centre
Een schreeuw van een roofvogel te midden van een concert van leeuweriken en fluisterende marmotten.
Galopperende paarden doen de grond trillen als een trommel. Het geluid van paardenhoeven is mijn favoriete lied, zegt Nurlan. Ritmes van galop of draf komen veel voor in de muziek. Paardendieven blijven een gevaar. Mursabec verloor er twaalf paarden aan.
zie ook: 1 grond/ground 2 nomadisch bestaan/nomad life 3 vilt/felt 4 mest/manure 5 wit/white 6 verhalen/stories 7 biodiversiteit/biodiversity 9 netwerk/network onderzoek/research art meets science
Map 8. – Danger
Brown bears, snow leopard, golden eagle, steppe eagle, wolf. Geldebec: Wolves are dangerous, they attack in groups. In October they come down from the mountains, into the villages. Marmots and hamsters, the wolves’ food, bury themselves in then for their winter hibernation. Geldebec tells how he protects his sheep by screaming, that scares the wolves away. But at times I’ve been afraid, he says. Once there were ten wolves that came here all together, they formed a circle round a couple of sheep. I simply couldn’t scare them away. Every year there’ll be a child killed by them. Courage is born of fear.
The fascination with wolves can also be seen in the Netherlands. The discussion ranges from fear to enthusiasm. The closer the wolf gets, the more marked the contradictory reactions.
Geldebec tells I got lost in thick fog once in an area I knew well. People and cattle have to survive under extreme circumstances. The elements define their lifes. “The winter always knows how to show the shepherd just how capricious it can be, wherever that is, in the mountains or out on the steppe. Mountains are sensitive. Black ice, avalanches. The valley can suddenly start moving. Mountains demand more lives than a war”, says Tanabaj in Farewell, Gulsary! (Afscheid van Goelsary) (1970) by the Kirgiz author Tsjingiz Ajtmatov.
Geldebec: You’re always with your horses and sheep in order to protect and guard over them. You sleep with them, you smell like them. My herd is my wealth. In the winter the animals scrape away the snow to get to the grass. You hope that the sheep will get some fat back on their ribs once the winter has finished.
The scream of a bird of prey in the middle of a concert of larks and whispering marmots. Galloping horses make the ground vibrate like a drum. The sound of horses hooves is my favourite song, says Nurlan. The rhythms of galloping and trotting can often be heard in the music. Horse thieves remain a real danger. Mursabec lost twelve horses to them.