Toerisme spreiding: de stad uit, het landelijk gebied in

Je kunt er bijna niet meer omheen: de toenemende groei van Amsterdam. Het aantal inwoners, bedrijven en bezoekers blijft maar groeien. Vooral dit laatste is regelmatig onderwerp van discussie. Naar verwachting zal het toerisme de komende jaren alleen maar verder toenemen. Hoewel deze groei diverse voordelen met zich meebrengt, kleven er ook nadelen aan. De toenemende groei zorgt voor een steeds grotere druk op de stad. Deze druk wordt vooral in openbare ruimten in het centrum van Amsterdam ervaren. Dit leidt geregeld tot overlast en irritatie. Stad in Balans laat zien wat de stad doet met deze toenemende groei om te gaan.

Ontwikkelingen rondom toerisme in Metropoolregio Amsterdam

Tegelijkertijd is er in de landelijke gebieden rondom Amsterdam een tegenovergestelde ontwikkeling zichtbaar. De agrarische sector staat onder druk. Toenemende kosten en een daling van de omzet zorgt voor een toenemende druk op het inkomen. Daarnaast zijn er zorgen over het melkquotum en de fosfaatrechten. Dergelijke ontwikkelingen dwingen boeren om op zoek te gaan naar alternatieve inkomensstrategieën en ontwikkelingsmogelijkheden. Eén van de mogelijkheden is een verbreding van de activiteiten op de boerderij, waaronder toerisme en recreatie.

Stad-land samenwerking

Deze twee situaties kunnen elkaar aanvullen. De agrarische sector kan profiteren van toerisme en recreatie in Amsterdam, terwijl Amsterdam de bezoekers het centrum uit het landelijk gebied in kan spreiden. Binnen het project ‘Amsterdam Bezoeken, Holland Zien’ wordt er op andere vlakken ook al naar dergelijke win-win situaties gekeken.

https://youtu.be/RZodKU7QF7c

Amsterdam Bezoeken, Holland Zien

Samenwerking tussen toeristisch-recreatieve organisaties lijkt hierbij van belang om toeristen in Amsterdam te voorzien van een verbindende link naar het landelijk gebied. Dergelijke stad-land samenwerking bestaat echter nog nauwelijks. In mijn Master scriptie vertel ik waarom dit nauwelijks bestaat en welke mogelijkheden en beperkingen er zijn om samenwerkingen te realiseren.

Schema’s en planning

Uit het onderzoek blijkt dat een meerderheid van de (agrarische) toeristisch-recreatieve ondernemers in het landelijk gebied samenwerking met ondernemers in Amsterdam als een grote kans zien. Echter, er zijn diverse factoren die dit bemoeilijken. Eén van de belangrijkste factoren is de schema’s van enerzijds de boeren en anderzijds de toeristen en touroperators. Deze sluiten niet goed op elkaar aan. Voor de boeren is het lastig om op elk moment van de dag bezoekers te ontvangen. Dit komt door de vele andere activiteiten op de boerderij die niet altijd op elk moment onderbroken kunnen worden. Dit vraagt om een zekere mate van organisatie, waarbij de boer inzicht heeft in wanneer bezoekers komen. Zo kunnen de andere activiteiten hier omheen gepland worden.

Zoals iemand beschreef die ik tijdens mijn onderzoek sprak:

Niet alleen wanneer het hen [touroperators] uitkomt, maar ook wanneer het ons uitkomt. Want als ze tijdens het melken aankomen dan kunnen wij het niet doen, dan moeten we gewoon melken. Eén keer in de week zou bijvoorbeeld goed kunnen. Daar kun je dan omheen plannen, maar ze kunnen niet te pas en te onpas komen, dat gaat gewoon niet.

Vooral bij dagactiviteiten is dit een probleem. Daarnaast is de zomer een druk seizoen op de boerderij, terwijl dit ook het toeristisch hoogseizoen is. Andersom is de winter een rustiger seizoen op de boerderij, maar is dit ook het toeristisch laagseizoen. In Amsterdam zijn er echter het hele jaar door veel toeristen, wat dus ook in het laagseizoen kansen biedt voor de ondernemers in het landelijk gebied.

Kennis, vaardigheden en middelen

Een andere belangrijke factor is het gebrek aan kennis en vaardigheden onder boeren. Amsterdam is een relatief onbekend terrein voor hen. Ze weten niet welke mogelijke partners er zijn, welke behoeften er zijn vanuit de stad en hoe ze tot het toeristisch netwerk in Amsterdam kunnen doordringen. Door boeren wordt aangegeven dat er te weinig tijd, capaciteit en geld is om zelf samenwerkingen op te zetten of om deel te nemen aan de huidige marketing- en promotie activiteiten.

Verschillende soorten ondernemers

Met enige regelmaat worden boeren die toerisme en recreatie als nevenactiviteit op hun boerderij hebben (ook wel agrarische toeristisch-recreatieve ondernemers genoemd) uitgenodigd voor bijvoorbeeld netwerk- en informatiebijeenkomsten met ondernemers uit Amsterdam. Deze bijeenkomsten zijn niet altijd even succesvol voor de boeren: een verschil in het soort ondernemer lijkt het contact te bemoeilijken. Waar organisaties uit Amsterdam vaak groter en commerciëler zijn, zijn de agrarische ondernemers vaak kleinschaliger en praktischer ingesteld. Dit verschil creëert een zekere afstand tussen beide soorten ondernemers, door verschillen in taalgebruik, ideeën en visies.

Tijdens mijn onderzoek sprak ik iemand die het als volgt omschreef:

Ja, vanuit Amsterdam werden er ook een tijdje een aantal bijeenkomsten georganiseerd om te netwerken, meet and greet, doe een pitch. Maar ja, daar heeft een agrarische ondernemer niks mee, die afstand is veel te groot.

Ervaren partner

Er lijkt behoefte te zijn aan een partner die beschikt over de benodigde kennis, ervaring en middelen. Een partner die de samenwerking kan opzetten en faciliteren, de verschillende schema’s op elkaar kan af kan stemmen en vraag en aanbod kan samenbrengen. Een ondernemer die zowel de taal van de toeristische ondernemingen in Amsterdam spreekt, als de taal en het werk van de boeren begrijpt. Tijdens het onderzoek kwamen verschillende voorbeelden uit vergelijkbare situaties naar voren. Hierbij was er steeds één partner die het contact tussen de gast en ondernemer onderhield, aanbod en vraag op elkaar afstemde, de boekingen organiseerde en de administratie bijhield.

Waar in deze voorbeelden de partner vooral de schakel is tussen de toeristen en de boeren, dienen zij soms ook als verbindende factor tussen organisaties in Amsterdam en de boeren. Voor de boeren werkte deze vorm van samenwerking uitstekend:

Het zou mooi zijn als er een ondernemer inspringt, die dus die vraag bundelt en die dan de boeren een tijd doorgeeft, het programma en het aantal personen dat komt. Weet je, wij staan wel klaar. En dat is prima, dat werkt lekker.

Voor toerisme en recreatie tussen Amsterdam en het omringend landelijk gebied is een dergelijke constructie denkbaar en wenselijk. Dit zou vorm kunnen krijgen in een touroperato, die (individuele) toeristen samenbrengt in een groep voor excursies naar het landelijk gebied. Veel kleinschalige, (agrarische) toeristisch-recreatieve ondernemers zijn echter huiverig om met grootschalige, commerciële touroperators samen te werken. Daarnaast is het vanwege de diverse activiteiten en seizoensinvloeden belangrijk voor boeren om enige inspraak te hebben in het aanbod, bijvoorbeeld door bepaalde tijden, dagen of perioden in het jaar af te spreken.

Boer Bart heeft zijn zaakjes als agrarisch toeristisch-recreatieve ondernemer goed voor elkaar

Gat in de markt

Een geschikte partner lijkt momenteel te ontbreken. Een partner die zich richt op het kleinschalige, duurzame en/of natuurgerichte toerisme, op de ervaring van de toerist en waar kwaliteit boven kwantiteit gaat. Een partner die toeristen samenbrengt in een groep van een maximale grootte zoals afgesproken met de ondernemer. Die in overleg met de ondernemer aanbod aan toeristen aanbiedt. Waar toeristen zich bijvoorbeeld bij hun verblijfsaccommodatie, informatiepunten, fietsverhuur, in een fysiek kantoor of online kunnen inschrijven voor activiteiten, of vergaderlocaties en overnachtingen kunnen boeken. En die het vervoer naar de locatie organiseert, door middel van een eigen transportdienst of een duidelijke, stapsgewijze uitleg over het openbaar vervoer of fietsroutes. Dat is waar de kleinschalige ondernemers in het landelijk gebied rondom Amsterdam behoefte aan lijken te hebben. Daarnaast kan dit mogelijk een impuls kan geven aan de spreiding van toeristen de stad uit, het landelijk gebied in.

Wat is uw gedachte na het lezen van mijn blog? Zou u graag een inkijkje willen krijgen in het boerenleven? Of bent u zelf boer en spreekt een dergelijke samenwerking u aan? Laat het mij weten via onderstaand contactformulier.

Meer over samenwerkingen tussen ondernemers en boeren leest u hier en hier.