Havo en vwo zijn goede opleidingen als voorbereiding op een vervolgopleiding. Na de havo kun je naar het mbo of het hbo. Na het vwo kun je naar het hbo of de universiteit. Maar wat als een jongvolwassene wil gaan werken na havo of vwo? Of een eigen bedrijf wil beginnen? Wat als hij het allemaal nog niet weet en kiest voor een tussenjaar?
Havo en vwo zijn basisopleidingen
Het mbo is een beroepsopleiding en geeft een goede voorbereiding op de arbeidsmarkt. Havo en vwo zijn algemene opleidingen. Je hebt nog niet echt een beroep geleerd. Maar moet je dan automatisch aannemen dat je gaat doorstuderen? Nee, natuurlijk niet. Het lijkt alsof iedereen naar een hbo of universiteit gaat. Maar er zijn meerdere mogelijkheden na havo of vwo. En omdat je wel een basisopleiding / startkwalificatie hebt, hoef je niet meer naar school. Al ben je bij wijze van spreken 14 als je de havo af hebt, er is dan geen leerplicht meer voor deze jongere.
Leren is nooit mijn hobby geweest. Er zijn veel dingen die echt leuker zijn dan naar school gaan. Ik heb mijn havo wel gehaald, maar eerlijk gezegd… met moeite. Na de havo ben ik meteen gaan werken. Ik kreeg een leuke baan in een call centre. Maar na een tijdje merkte ik dat ik wel dat mijn werk erg eentonig werd. Collega’s die een mbo of hbo opleiding hadden kregen meer kansen dan ik. Toen ben ik me toch maar gaan oriënteren op een opleiding. Maar leren vind ik nog steeds niet leuk Jorg
Toekomstdenken
Goed nadenken over de toekomst is lastig, zeker voor jongvolwassenen. De keuzemogelijkheden zijn enorm. Op zich is dat natuurlijk heel fijn, maar voor jongeren maakt dat het leven niet eenvoudiger. Voor jongeren die eindexamen havo of vwo doen is het soms zó lastig om tot een keuze te komen dat ze er (haast) burnout van raken. Onder druk een keuze maken helpt natuurlijk niet. Dan is het beter te kiezen voor een ‘tussenjaar’. Maar ook daarvoor moet je kiezen… En ik adviseer ouders hier ook afspraken over te maken. Werken na havo of vwo als een vorm van ‘tussenjaar’? Het is zo gek nog niet…Maar blijf wel aan de toekomst denken. een bijzonder tussenjaar is het dienjaar bij defensie. Of de maatschappelijke diensttijd, waarbij je vrijwillig iets doet voor een ander of je samenleving. Je ontdekt je talenten neemt wat meer tijd om na te denken over je toekomst (meer info).
Toen ik het vwo af had wist ik echt niet wat ik moest gaan doen. Ik wist ook niet of ik nou wou studeren of toch maar gaan werken. Eerst heb ik vakantie gevierd en daarna ben ik gaan solliciteren. Het kostte wel veel moeite om een baan te vinden… een tijdelijke baan als verkoper. Op zich niks mis mee hoor, maar ja, ik merkte wel dat ik, met alleen mijn vwo, nooit verder zou komen. En om nou mijn hele leven te doen wat mijn baas zegt? Ik wil zelf leidinggevende worden. Ik beschouw deze periode als een tussenjaar. Hopelijk weet ik na een tijdje wel wat ik wil”. Fred
Drie wegen als je kiest voor werken na havo of vwo
Werken na havo of vwo betekent dat er daarna ook weer een keuze gemaakt moet worden. Wat het ook wordt, regie krijgen op je loopbaan is belangrijk.
- Toch over een tijdje gaan studeren? Maar wat dan? En fulltime? In deeltijd of duaal?
- Blijven werken, eventueel aangevuld met cursussen?
- Een eigen bedrijf beginnen, eventueel aangevuld met cursussen?
1: Toch gaan studeren? Maar wat dan?
Denkt de jongvolwassene dat hij of zij toch weer gaat studeren na een (half) jaar werken? Dat is een goede zaak. De ervaringen die hij of zij op de werkvloer had, kunnen helpen bij het maken van een goede studiekeuze. Ook kan het makkelijker zijn de opdrachten en stages die voorbereiden op een beroep, wat beter te volgen. Dat geldt zeker voor opleidingen op mbo of hbo niveau. Ook hebben studenten met werkervaring meer kansen op de arbeidsmarkt.
Wel belangrijk om de focus op studiekeuze te houden: open dagen bezoeken, meedoen aan meeloopdagen, sites studiekeuze123 goed te bekijken en ook… hierover praten met studenten, ouders en de (ex)decaan.
Kijk niet alleen naar de voor de hand liggende studies en onderwijsinstellingen. Misschien vindt de jongere een topstudie die niet zo bekend is bij een minder voor de hand liggend instituut. Misschien is een tweejarige associate degree opleiding een idee. Of een deeltijdopleiding of een duale opleiding als de jongere niet fulltime wil studeren.
2: Blijven werken
Studeren is echt niet voor iedereen de meest geschikte leerweg. We kennen allemaal verhalen van mensen die niet gestudeerd hebben, maar door hard werken toch op hun plek komen… Er is een groot aanbod van trainingen opleidingen en studies die je naast je werk kunt doen. En het aanbod groeit nog steeds. Jongeren leren ook heel veel van trainingen die je online kunt volgen. En werkgevers investeren ook in opleidingen voor hun medewerkers.
Als ik niet weet hoe iets moet? Dan kijk ik op youtube. Er is haast overal een filmpje over. Hans
Natuurlijk is het plannen van je loopbaan makkelijker als je ‘een papiertje’ hebt. Maar is een jongere echt geen studiebol? Het duurt soms even.. maar de meeste jongvolwassenen vinden ook dan hun weg wel. Een deel van deze mensen gaat overigens na één of meerdere jaren weer toch weer studeren. Studiefinanciering kun je overigens tot je dertigste aanvragen.
3: Een eigen bedrijf
Juist ondernemende jongeren vinden het soms lastig een geschikte opleiding te vinden. Maar ook zij volgen vaak na verloop van tijd opleidingen en trainingen. Die zijn op elk niveau te vinden, van mbo tot en met wo. Werken na havo of vwo in je eigen bedrijf? Niet makkelijk, maar het gebeurt… en soms heel succesvol.
Ik was 17 toen ik mijn havo had gehaald. Toen ben ik eens gaan rekenen. Als ik nu met een hbo opleiding begin ben ik 23 als ik afgestudeerd ben. Ja, en dan werken tot mijn zeventigste! Dat is bijna vijftig jaar werken! Dat is het niet voor mij. Ik wil eerst een heleboel van de wereld zien. Australië, Canada, Azië, Afrika… eerst nog een hele hoop meemaken. Dat kost natuurlijk wel geld. Ik ga nu eerst een jaar werken, daarna een jaar reizen en dan zie ik wel. Studeren kan altijd nog.” Hilde
In deeltijd studeren?
Studeren hoef je natuurlijk niet persé fulltime te doen. Er zijn ook opleidingen die je in deeltijd kunt doen. Dat kan op alle niveaus. Je doet een deeltijdopleiding naast je werk. Die opleiding kan aansluiten bij je baan of over iets heel anders gaan. De medestudenten zijn mensen van alle leeftijden. Ze volgen zo’n opleiding omdat ze een andere baan willen of ‘hogerop’ willen komen. Ikzelf heb een deeltijdstudie naast mijn werk gedaan toen ik een andere kant op wou met mijn loopbaan. Dat is soms zwaar. Je moet ook je aandacht kunnen verdelen tussen je werk en je studie, want die kunnen in principe helemaal los staan van elkaar. En dan heb je ook nog een privé leven. Maar het levert je ook hoop op. Een diploma, nieuwe kennis en wie weet ook die andere baan. Voor een deeltijdopleiding is er geen studiefinanciering.
Je kunt ook kiezen voor een duale opleiding. Hiervoor krijg je wél studiefinanciering.
Duaal studeren?
Er is nog een andere vorm van studeren, duaal studeren. Dan volg je een opleiding die is afgestemd op je werk. Werken en studeren liggen in elkaars verlengde. Je hebt gewoon een baan en je krijgt gewoon salaris. Het moet wel een passende baan zijn. Er zijn zo’n 250 duale opleidingen.
Associate Degree
Vrij nieuw is de opleiding tot associate degree. Dat is een hbo opleiding die tussen mbo en hbo bachelor inzit. Doe je deze opleiding fulltime, dan duurt hij twee jaar. Maar er zijn ook duale varianten. Na een associate degree kun je alsnog een doorstromen naar een hbo bacheloropleiding, vaak in het derde jaar.
Werken na havo of vwo? Keuzevragen
Bij het maken van keuzes zijn er vijf wezenlijke vragen om rekening mee te houden. Geen makkelijke vragen… Scholieren geven vaak aan dat hun ouders hen hierbij goed kunnen ondersteunen. Nog meer studenten, die dus wat ouder zijn, hoor ik zeggen: “Toen ik nog in de pubertijd zat, vond ik al dat gedoe van mijn ouders onzin. Maar nu ik terugkijk hebben ze me wel goed op gang geholpen, met hun vragen. Dat hielp mij mijn eigen toekomstkeuze te maken…” Leren kiezen is een belangrijke levensles die verder gaat dan alleen studiekeuze. In je leven zul je vaak belangrijke keuzes maken. Leer je hoe je op een goede manier kunt kiezen voor wat bij je past, dan heb je een leven lang plezier van deze vaardigheid.
