Verhalen/Stories

Kaart 6. – geschiedenis, verhalen en legendes                                                for english see below

Verhalen uit de Sovjettijd
In de Sovjettijd, van 1919 tot 1990, mocht je als nomade niet langer rondtrekken, je moest een huis hebben. De Sovjets stelden de grenzen van Kirgistan vast en bepaalden dat je een Kirgiz was in plaats van lid van een bepaalde clan. Je moest werken in de kolgozen. Zodra de Sovjets in 1990 vertrokken, werden die kolgozen verlaten. De ruïnes zijn er nog. Na 1990 werden ook de uraniummijnen achtergelaten.

In het meer dan 400 meter diepe Issyk Kul meer hadden de Sovjets een marinebasis en een testgebied voor onderzeeërs, waar proeven werden gedaan met torpedo’s. Tijdens de Sovjetperiode waren er tenminste drie periodes van hongersnood en tijdens de Tweede Wereldoorlog vond bijna een hele generatie van Kirgizische jongens de dood. Toch koesteren sommigen nog nostalgische herinneringen aan de Sovjettijd; het is nu allemaal individueler geworden.

Ook verhalen vonden hun weg via de zijderoute. Zij werden verspreid door reizigers, kooplui en pelgrims. Manas is het belangrijkste epos van Kirgistan. De verhalenvertellers zongen of vertelden de lange teksten uit hun hoofd op festivals en tijdens de donkere winteravonden. Manas gaat over de strijd tussen de clans. De liederen hebben het ritme van de paardendraf of de galop. Nog steeds haalt men informatie uit deze eeuwenoude verhalen, zoals recepten voor medicijnen. Zo zou gedroogde marmottenmest in water helpen tegen de pijn van een botbreuk.

verhalen uit de onderwereld
Voorouders blijven ook na hun dood aanwezig, bijvoorbeeld in de vorm van balbali, voorouderlijke stenen monumenten die voor de doden zorgen. Zij kunnen niet tegen vrouwentranen, wat het water doet stijgen waardoor ze zouden verdrinken. Tussen deze stenen wordt voor de hele familie, inclusief de voorouders dus, een maaltijd aangericht. Je vindt de balbali niet ver van de hoofdstad Bishkek in de verloren stad Balasagun, op een kruispunt van oude zijderoutes.

volkswijsheden
Veel volkswijsheden hebben te maken met de natuur, met het weer en met het voedsel. Zo mag je geen ronde deegballen maken. Dat is niet respectvol ten opzichte van de regen en de hagel. Als straf zal je ‘gehageld’ worden. Bossen zijn de hersens van de aarde. Mist is als de transparante gedachten van het land, aldus een gedicht. Er is veel kennis van planten, zaden en wortels die je kunt eten. In tijden van honger ga je op zoek naar kleine bonen, rozenbottels of woestijnduim (Cynomorium), dat ruikt naar mest. Voor de Chinezen dient het als Viagra. Je kunt zelfs de wintervoorraad graan van een berghamster opgraven of de graankorrels uit de mest van de paarden halen om op te eten. Er is ook kennis over planten die de dood van je vijand kunnen veroorzaken, zoals zwart bilzenkruid (Hyoscyamus niger), de dodelijke wortels van monnikskap (Aconitum karakolicum), klokbessenkruid, Syrisch wijnruit (Peganum harmala) en de gevlekte scheerling (Conium muculatum), dat wat in de gifbeker van Socrates zat of. Sjamanen gebruikten cannabis en maakten een soort xtc uit de oranjebes (Ephedra equisetina).

legendes
Er zijn veel legendes die verhalen over (de oorsprong van) het Issyk Kul meer. Een van die legendes gaat over een khan die verliefd werd op het mooiste meisje uit de wijde omgeving. Hij gaf opdracht haar te ontvoeren uit haar dorp en naar zijn paleis te brengen. Het meisje hield echter van een eenvoudige herder en wees de khan af. De jonge herder wist het meisje te redden op zijn toverpaard, Tulpar, maar zij werd weer gevangen door de khan. Zij wilde liever dood dan leven in gevangenschap bij de khan en pleegde zelfmoord door zich uit het raam van de kerker te storten. Als straf voor de dood van het meisje stroomde er helder water uit de bergen de vallei in, waar het paleis van de khan stond. De hele stad verdween onder het water. Zo zou het meer zijn ontstaan. Op de bodem van het Issyk Kul meer zijn ruïnes van gebouwen aangetroffen en is misschien wel een hele stad te vinden.

Timur en de stenen rug
Een ander verhaal gaat over Timur (ook bekend als Amir Timur of Tamerlane), die in de 14e eeuw grote delen van Centraal-Azië veroverde. De legende vertelt dat hij zijn krijgers opdracht gaf een steen te plaatsen bij het passeren van het Issyk Kul meer. Aan de oostelijke rand van het meer is nog steeds een stenen rug te vinden, Santash genaamd.

Het graf van Dzjengis Khan
Volgens sommige legendes is Dzjengis Khan begraven aan de oever van het Issyk Kul meer. Aan de grote krijger uit Mongolië zijn meerdere begraafplaatsen toegeschreven, die allemaal vereerd worden.

De toren van Balasagun
Over de toren van Balasagun (in de buurt van Bishkek) gaat het volgende verhaal: Er was eens een machtige khan die een prachtige dochter had. Om haar geboorte te vieren nodigde hij alle waarzeggers en wijze mannen uit het hele land uit. Zij voorspelden dat de dochter een lang en gelukkig leven zou krijgen, allemaal behalve één. Het was een oude man die zei dat het meisje op haar zestiende zou sterven aan de beet van een spin. Deze voorspelling maakte de khan zo bang dat hij zijn dochter helemaal afgezonderd in een toren stopte die hij voor dit doel had laten bouwen. Het meisje groeide. Bedienden brachten haar eten en drinken in een mand. Zij moesten daarvoor op een ladder klimmen die tegen de buitenmuur van de toren stond. Alles werd vooraf grondig geïnspecteerd om te voorkomen dat er een spin bij het meisje kon komen. Op de dag van haar zestiende verjaardag was de khan zo blij dat de voorspelling van de oude man niet was uitgekomen, dat hij zich naar de toren haastte om dit te vieren met zijn dochter. Hij ging naar haar kamer met een mandje met verse druiven. In zijn haast had hij de giftige spin die zich in het mandje verborgen had, niet opgemerkt. Toen zijn dochter het fruit pakte, werd ze door de spin gebeten, zakte ze ineen en stierf.

De legende over de 39 grafheuvels bij het Song Kul meer
Er was eens een rijk meisje, Gulgahke genaamd. Zij had 38 bedienden en werd verliefd op een arme Kirgizische jongen. Toen haar vader dit hoorde werd hij woedend en doodde hij niet alleen alle bedienden maar ook zijn eigen dochter. De 39 heuvels rondom het Song Kul meer zijn de stille getuigen en waarschijnlijk ook de oorsprong van dit verhaal. Een van de grafheuvels is veel groter, dat is de plek waar Gulgahke begraven is.

Het Issyk Kul meer #1
Op de plek waar nu het Issyk Kul meer is, bevonden zich vroeger twee dorpen en een rivier. Toen een groep kwaadwillende lieden de dorpen aanvielen, stak een van de bewoners, een oude man, een schep in de rivier. Daardoor overstroomden beide dorpen en spoelden de aanvallers weg. Die twee dorpen liggen nog steeds op de bodem van het meer. “Als je diep genoeg duikt, zal je ze zien”, aldus Umud.

Het Issyk Kul meer #2
Twee jonge mensen die heel erg verliefd op elkaar waren, wilden niets anders dan bij elkaar zijn. Maar hun ouders keurden hun relatie af en het jonge stel besloot om ervandoor te gaan. De ouders gingen te paard achter hen aan. Ze kwamen dichterbij en dichterbij en haalden hen langzaam maar zeker in. Het jonge stel werd wanhopig en besloot zichzelf te doden zodat ze eeuwig samen konden zijn – in een andere wereld. De natuur was zo verdrietig over de dood van die twee, dat het bloed dat uit hun lichamen stroomde veranderde in het water van het Issyk Kul meer. De geliefden vonden rust in deze prachtige waterwereld en hun achtervolgers verdronken.

Het verhaal van de rijke man
Er was eens een rijke man, die rijker en rijker wilde worden. Tot hij en zijn rijkdom werden veranderd in, een slordige berg, stenen.

Zeven rode bergen
In de buurt van het Issyk Kul meer vind je zeven rode bergen. Een jonge vrouw mocht niet trouwen met de man waarvan ze hield en pleegde zelfmoord. Zeven stieren van haar vader waren aanwezig op de plek des onheils. Die waren zo onder de indruk van de kracht van haar liefde dat ze ter plekke in stenen veranderden.

De tranen van Akmur
Gantai, een oude man van 80 jaar, was heel rijk. Op een dag ging hij naar het Songkul meer waar hij de jonge Akmur zag zwemmen. Zij was een prachtige jonge vrouw van achttien. Hij werd verliefd op haar en besloot met haar te trouwen. Akmur wilde dat niet maar toen de oude man schapen, paarden en andere kostbare geschenken aan de ouders van Akmur gaf, huwelijkten zij haar aan hem uit. Akmur vluchtte naar de bergpas en huilde. Haar tranen zijn de bron voor het water in alle rivieren, groot en klein, die van de pas naar beneden stromen.

De legende van Toraiger
Toraiger was een prachtig paard. Het werd gestolen maar ontvluchtte. Het paard zwom het meer over en leeft nu in de rivier de Chai.

Meer verhalen over Bishkek zijn te vinden op de site van het mooie kunstproject van Lino Hellings / P.A.P.A. participating artist press agency met inwoners van Bishkek.

zie ook:  1 grond/ground  2 nomadisch bestaan/nomad life  3 vilt/felt  4 mest/manure  5 wit/white  7 biodiversiteit/biodiversity  8 gevaar/danger  9 netwerk/network  onderzoek/research  art meets science

Map 6. – History, stories and legends 

Stories from the Soviet period
During the Soviet period, from 1919 to 1990, no one was permitted to travel around as a nomad, everyone needed to have a house. The Soviets defined the borders of Kyrgyzstan and determined that you were a Kyrgyz instead of a member of a certain clan. People had to work in the kolkhozes (collective farms). As soon as the Soviets departed in 1990, the kolkhozes were abandoned. The ruins remain to this day. After 1990 the uranium mines were also abandoned. The Soviets had established a marine base in the over 400 meter deep Issyk Kul lake with a testing area for submarines, where tests were carried out with torpedoes. During the Soviet period there were at least three periods of famine? and during the Second World War almost a complete generation of young Kyrgyz men were killed. Despite this some people still cherish nostalgic memories of the Soviet era; everything has now become more individualistic.

Stories also found their way via the silk road. There were spread by travellers, merchants and pilgrims. Manas is Kyrgyzstan’s most important epic poem. The storytellers sang or narrated the long texts from memory at festivals and during the dark winter evenings. Manas tells the story of the conflict between the clans. The melodic chants reflect the rhythm of trotting or galloping horses. Even to this day people still obtain information from these time-honoured stories, such as medicinal recipes. For instance dried marmot dung in water helps alleviate the pain from a fractured bone.

Stories from the underworld
Ancestors remain present even after their death, for instance in the form of balbals, ancestral stone monuments that tend for the dead. They cannot cope with women’s tears, that would make the water rise, thus causing them to drown. In between these stones a meal is laid on for the whole family, including the forefathers. The balbals can be found not far from the capital city Bishkek in the lost city of Balasaghun, at a crossroads between old silk roads.

Proverbs
Many proverbs are connected to nature, the weather and food. Hence you are not allowed to make round balls of dough. That is disrespectful toward rain and hail. You would be ‘hailed on’ as punishment. Woods are the brains of the Earth. Mist is like the transparent thoughts of the land, according to a poem. There is extensive knowledge about edible plants, seeds and roots. In times of famine you search for small beans, rosehips or desert thumb (Cynomorium) that smells of dung. For the Chinese it serves the same purpose as Viagra. You can even dig up a mountain hamster’s winter store of grain or extract the grains of wheat from the horses’ dung to eat yourself. There is also knowledge about plants that can cause the death of your enemy, such as black henbane (Hyoscyamus niger), the deadly roots of monkshood (Aconitum karakolicum), Syrian rue (Peganum harmala) and poison hemlock (Conium muculatum), that was in the cup from which Socrates drank. Shamans used cannabis and made a sort of XTC from the Ephedra equisetina.

Legends
There are many legends that tell us about (the origin of) the Issyk Kul lake. One of the legends tells of a khan who fell in love with the most beautiful girl in the whole region. He ordered her to be kidnapped from her village and brought to his palace. However, the girl loved a common shepherd and rejected the khan. The young shepherd was able to rescue the girl on his magical horse, Tulpar, but she was recaptured by the khan. She preferred to die rather than to live in captivity with the khan and committed suicide by throwing herself from the dungeon window. As punishment for the girl’s death, clear water flowed down from the mountains into the valley where the khan’s palace was. The whole city disappeared under the water. This is how the lake is said to have been created. At the bottom of the Issyk Kul lake ruined buildings have been discovered and perhaps even a whole town is there to be found.

Timur and the stone ridge
Another story concerns Timur (also known as Amir Timur or Tamerlane), who conquered large parts of Central Asia in the 14^th century. The legend tells us that he ordered his warriors to leave a stone behind each time they marched past the Issyk Kul lake. On the eastern edge of the lake a stone ridge can still be found there today, called Santash.

The grave of Genghis Khan
According to some of the legends Genghis Khan is buried on the shores of the Issyk Kul lake. Several burial locations are attributed to the great Mongolian warrior and all of them are worshipped.

The Balasagun tower
The following story concerns the Balasagun tower (nearby Bishkek): Once there was a powerful khan who had a beautiful daughter. To celebrate her birth he invited all the fortune tellers and wisemen from the whole country to come to him. They predicted that the daughter would have a long and happy life, all except for one of them. This was an old man who said that the girl would die on her sixteenth birthday from a spider’s bite. This prediction frightened the khan so much that he shut his daughter away completely in a tower that he had built solely for this purpose. The girl grew up. Servants brought her food and drink in a basket. To do so they had to climb a ladder that stood against the side of the tower. Everything was inspected thoroughly beforehand in order to prevent a spider reaching the girl. On the day of her sixteenth birthday the khan was so happy that the old man’s prediction had turned out to be wrong that he rushed to the tower to celebrate this with his daughter. He went to her room with a basket of fresh grapes. In his haste he had not noticed the poisonous spider hidden in the basket. When his daughter took a piece of fruit, she was bitten by the spider, collapsed and died.

The legend about the 39 burial mounds near Song Kul Lake
Once there was a rich girl, called Gulgahke. She had 38 servants and fell in love with a poor Kyrgyz boy. When her father heard this he was furious and killed not only all the servants but also his own daughter. The 39 hills surrounding the Song Kul Lake are the silent witnesses and probably also the origin of this story. One of the burial mounds is far larger, that is where Gulgahke is buried.

The Issyk Kul lake #1
In the past there used to be two villages and a river at the place where the Issyk Kul lake is now. When a group of men with evil intentions attacked the villages one of the villagers, an old man, stuck a spade in the river. This led to both villages being flooded and the attackers being washed away. These two villages are still to be found at the bottom of the lake. “If you dive deep enough, you can see them”, according to Umud.

The Issyk Kul lake #2
All that two young people, who were very much in love with each other, wanted was to be together. But their parents disapproved of their relationship and the young couple decided to run away together. The parents chased after them on horseback. They came closer and closer and slowly but surely caught up with them. The young couple became desperate and decided to kill themselves, so that they could be together for eternity – in a different world. Nature was so saddened by the death of these two that the blood that flowed from their bodies changed into the water of the Issyk Kul lake. The lovers found their peace in this wonderful watery world and their pursuers were drowned.

The story of the rich man
Once there was a rich man, who only wanted to become richer and richer. Until he and his wealth were turned into, an untidy mountain of, stones.

Seven red mountains
In the vicinity of the Issyk Kul lake there are seven red mountains. A young woman was not allowed to marry the man she loved and committed suicide. Seven of her father’s bulls were present at the scene of the calamity. They were so impressed by the power of her love that they turned into stone on the spot.

The tears of Akmur
Gantai, an old man aged 80 years, was very rich. One day he went to Songkul lake where he saw young Akmur swimming. She was a very beautiful young woman of eighteen. He fell in love with her and decided to marry her. Akmur did not want to marry him, but when the old man gave sheep, horses and other valuable gifts to her parents, they married her off to him. Akmur fled to the mountain pass and cried. Her tears are the source of the water in all the rivers, large and small, that flow down from the pass.

The legend of Toraiger
Toraiger was a magnificent horse. He was stolen but managed to escape. The horse swam across the river and now lives in the Chai river.

More stories about Bishkek can be found on the site of the art project of Lino Hellings / P.A.P.A. participating artist press agency with inhabitants of Bishkek.