Een jongere die voor de studiekeuze staat kan thuis heel wat spanningen veroorzaken. Hierbij een artikel van een moeder, Hubertine van den Biggelaar. Over ouders en de keuzestress van je kind.
Zo gaan wij als ouders om met keuzestress …
Vorig jaar maakte mijn dochter haar profielkeuze met het grootste gemak. Ze was al vanaf groep 8 overtuigd waar haar talenten en interesses lagen. In 3 vwo bezocht ze samen met ons een aantal open dagen. Zinvol, want daardoor kreeg ze een idee welke design-opleidingen bij haar pasten. Die studiekeuze? Ach, dat was vast een kwestie van een paar meeloopdagen. Zo moeilijk zou het niet worden dachten we ….
Kijken, kijken en dan pas kiezen
Naïef, want we hadden geen rekening gehouden met de puberteit, de invloed van klasgenoten en het grote scala aan opleidingen dat ‘iets’ met design doet. We ondervonden al snel dat elke puber vooral ‘iets wil doen met … ’. Wat precies? Daar komt dat puberbrein nog niet helemaal uit. De keuzestress wordt nog hoger omdat nogal vaak en veel benadrukt wordt dat je studiekeuze megabelangrijk is. Daardoor krijgen pubers het idee dat ze meteen goed moet kiezen. Maar klopt dat wel?
Is meteen goed kiezen echt zo belangrijk?
Ter geruststelling geven we onze dochter steeds weer mee dat 70% van de beroepsbevolking niet werkzaam is in het vakgebied waar hij of zij voor opgeleid is. Als ouders zijn wij daar allebei het levende voorbeeld van! We benadrukken steeds weer dat een foute keuze niet bestaat. Kies je later voor een opleiding die gaandeweg niet bij je blijkt te passen? Dan leer je daar heel veel van, al is dat letterlijk en figuurlijk een dure keuze.
Met brede blik naar opleidingen kijken
Tot slot geven we mee om met een brede blik naar opleidingen te kijken. Kiezen hoeft in 4 vwo of 3 havo nog niet! Wat onze dochtere heel handig vond: onderwijsbeurzen bezoeken, waar je snel kennismaakt met diverse opleidingen. Daardoor kreeg ze al snel een beeld welke opleidingsmogelijkheden ze verder wil onderzoeken. Ook de voorlichtingsavonden van diverse vervolgopleidingen op de middelbare school vond ze verhelderend. Daarmee kon ze een ‘shortlist’ maken van opleidingen waar ze zich volgend schooljaar verder op wil oriënteren.
Vijf tips voor ouders
Als ouders blijven we steeds open in gesprek over de studiekeuze van mijn dochter. Veel mensen vinden het voorbarig dat we nu al bezig zijn met het keuzeproces. Maar je kunt niet vroeg genoeg beginnen. Dat is de belangrijkste van de vijf tips die ik je graag geef:
Tip 1 ouders en de keuzestress van je kind: Begin op tijd
Plannen is per definitie niet de sterkste kant van de gemiddelde puber. Veel ouders denken dat ze tijd genoeg hebben om tijdens de twee of drie jaar bovenbouw een keuze te maken. Maar time flies en voor je het weet moet je kind een definitieve keuze maken, zeker als je kind naar een studie wil met een numerus fixus. Begin dus al in het vierde jaar vwo of derde jaar havo met oriëntatie op de beroepskeuze door onderwijsbeurzen, voorlichtingsavonden en open dagen te bezoeken. Heeft je kind nog geen idee wat hij of zij zou willen? De decaan op school denkt ook in het vierde jaar al graag mee!
Tijd vrijmaken voor je studiekeuze valt niet mee. Maar er moet veel gedaan worden.
Tip 2 ouders en de keuzestress van je kind: Neem de tijd voor een goed gesprek
Pubers vinden studiekeuze geen sexy gespreksonderwerp. Maar ze beseffen ook dat het belangrijk is om hier goed over na te denken. We stimuleren onze dochter om samen met ons verschillende evenementen (zoals onderwijsbeurzen, voorlichtingsavonden en open dagen) te bezoeken. Daar ruimen we ook echt tijd voor in. Aan de hand van de verzamelde informatie spreken we alles naderhand thuis nog eens door. Wat vind je aan de opleiding? Wat trekt je aan? En wat minder? Zie je jezelf daar studeren? En zie je jezelf later in dit vak werken? We stellen open vragen, waardoor onze dochter als vanzelf gaat nadenken. Ja, het zijn voor de hand liggende vragen, maar ze leveren soms verrassende antwoorden op!
Tip 3 ouders en de keuzestress van je kind: Neem je kind serieus
Ouders zijn vaak geneigd om bedenkingen of bezwaren van hun kind te bagatelliseren. ‘Tuurlijk kun je dat wel,’ is een uitspraak waar je puber niets mee kan. Dat geldt andersom ook voor (voor)oordelen die je uitspreekt, zoals ‘Denk je echt dat jij geschikt bent voor de zorg?’ Zorg juist dat je geen oordelen uitspreekt, maar de gevoelens, wensen of toekomstdromen van je kind serieus neemt. De kunst is om je kind zelf na te laten denken. Vind jij oprecht dat je kind niet geschikt is om in de zorg te werken? Stel dan een open vraag: ‘Waarom zou je in de zorg willen werken?’
Tip 4 ouders en de keuzestress van je kind: Kijk naar de interesses van je kind
Elke ouder wil dat zijn kind goed terecht komt. Maar wat houdt dat in? Nog te vaak projecteren ouders hun eigen wensen of ongerealiseerde doelen op hun kind. De moeder die zelf arts wilde worden kan onbewust haar kind de medische kant op willen duwen. Ouder zijn vaak ook al bezig met de kans op een baan (‘Kies voor techniek, want dan heb je later zeker een baan.’) of met salaris (‘Juf worden? Maar het onderwijs verdient zo slecht!’). Maar om een opleiding – en later je werk – vol te blijven houden moet je iets kiezen wat bij je past en waar je voldoening uithaalt. Het kan helpen om te kijken naar de interesses en hobby’s van je kind. Bij mijn dochter is creativiteit de rode draad in haar hobby’s. En dus past het vak design prima in haar profielkeuze.
Tip 5 ouders en de keuzestress van je kind: Laat je kind zijn eigen keuze maken
Hoe lastig het ook is: laat je kind uiteindelijk zijn eigen keuze maken. Dat geldt voor de opleiding zelf, maar ook voor de plaats waar je kind gaat studeren. Als ouders kun je een spiegel zijn en meedenken. En het allerbelangrijkste: geef aan dat je altijd achter de keuze van je kind staat!
Hubertine van den Biggelaar is opgeleid tot docent Nederlands, maar werkt sinds 2004 als freelance tekstschrijver.
Leestip:
“Ik heb keuzestress door de verwachtingen vn mijn ouders”
Studiekeuzestress, tips voor ouders
Er is ook een Facebookgroep voor ouders van studiekiezers en studenten. Die gaat over studeren, studiekeuze, tussenjaar en studiekosten.