23 november 2018 | Categorie: Sababank

De tien hoogtepunten van het rif

Door Marin Van Regteren

In mijn PhD-project kijk ik naar processen die de vestiging van vegetatie op kwelders beïnvloeden. Dit onderzoek is onderdeel van het Mud Motor-project, dat de mogelijkheid onderzoekt om bagger te hergebruiken om kweldergroei te stimuleren. Kwelders beschermen de kustlijn door hun golfdemping, een op natuur gebaseerde bescherming tegen overstromingen, en vormen daarnaast een belangrijk gebied voor vele unieke planten- en diersoorten. Het potentieel voor kwelderuitbreiding ligt aan de buitenranden van de kwelder, de overgangszone van kwelder naar wadplaten. Dit is een dynamisch gebied dat wordt beïnvloed door vele externe factoren o.a. zoutstress en soms extreme droge omstandigheden, frequente overstroming door het getij, depositie en erosie van sediment. Concreet kijk ik naar de interacties tussen bodendieren, vegetatie vestiging en sedimentdynamiek, met behulp van laboratoriumproeven en veldexperimenten. Bioturbatie (bodemomwoeling) door wormen kan zaden begraven en ervoor zorgen dat pas ontkiemde plantjes omvallen, waardoor de vestiging van vegetatie (plaatselijk) wordt verhinderd. Erosie van de toplaag van het sediment kan de zaadbank uitputten en levensvatbare zaden verplaatsen uit de overgangszone. Sedimentatie kan leiden tot het vasthouden van zaden, maar heeft ook de mogelijkheid om zaailingen te verstikken of zaden te diep te begraven om nog te kunnen ontkiemen. Ruimtelijke en temporele patronen van zaadbeschikbaarheid, weersomstandigheden en sedimentdynamiek zijn continu in samenspel dat kwelderafname of juist -toename bepaalt.

Dag 3. Vissen tellen

We staan met z’n achten plus duikleider Kirstin in de startblokken, in een lange rij met automaten in en vinnen aan. Dan geeft de kapitein het teken en gaan we, in rap tempo, een voor een te water vanaf de zijkant van de boot. Zodra ik in het water lig en op mijn rug richting de boei zwem, pak ik een fles uit mijn netje. Na een paar keer spoelen, vul ik die met oppervlaktewater, waarvan ik later aan boord de voedingsstoffen ga bepalen. Dan zoek ik mijn buddy Ayumi en kunnen we afdalen met de rest van de groep. Eenmaal beneden aangekomen zwem ik vijftig meter meetlint uit terwijl mijn buddy voor mij zwemt en de vissen telt. Bij het uitrollen van het van lint word je soms verrast, ik kijk op en … oog in oog met een mega Caribische kreeft!

De tien hoogtepunten van het rif

Caribische kreeft op de Saba Bank (foto: Oscar Bos)

De complexiteit van het rif

Op de terugweg meet ik het reliëf van het rif, door elke vijf meter de hoogte van het koraal op te schrijven. Zo krijg je tien hoogtemetingen per transect van vijftig meter. Dit is een maat voor de complexiteit van het rif, ofwel de hoeveelheid verstopplekjes voor vissen en andere onderwaterbeesten, of zelfs de verpleegsterhaai van vanochtend: een vreugdegilletje! Daarna neem ik het tweede watermonster op de bodem bij de koralen.

De tien hoogtepunten van het rif

Hoogtemetingen van het rif door Marin (foto: Oscar Bos)

Vallende kippen

De tien hoogtepunten van het rif

Filteren van water voor voedingsstoffen (foto: Oscar Bos)

Eenmaal boven water verwerk ik aan dek de watermonsters. Alle spullen daarvoor zitten in een kist, die aan de boot is vastgesnoerd. De wind zorgt voor extra uitdaging: we moeten goed opletten dat er geen zakken, dopjes en filters wegwaaien. Gelukkig beschermt de kist ons ook een beetje tegen de wind. Het water uit de literflessen filteren we, en schenken we over in kleine buisjes, die in Nederland verder worden verwerkt. Ze moeten bevroren mee naar huis, dus ik kijk kok Julian lief aan en vraag hem of hij plaats kan maken in de vriezer vol met eten voor deze expeditie. Je moet uitkijken dat er geen bevroren kip op je hoofd valt terwijl je de potjes (rechtop) netjes wegstopt. Dan snel de vriezer weer dicht. Vlak daarna komt een grote golf, en terwijl de snijplanken en schalen uit de keukenkasten vliegen, vangt Julian in een reflex de koekenpan met hete olie. Het is hier wel koken met hindernissen, toch zorgt hij ervoor dat er elke dag weer een heerlijk maaltje voor ons klaar staat. Met als kers op de taart het toetje van vanavond: warme brownie met chocolade ijs!

Disco-algen

In het donker liggen we voor anker in de luwte van de bergen van Saba, wat een rust. In het licht van de boot jagen de tarpons -grote zilveren vissen met laserogen- op vliegende vissen: hap raak! Met onze eigen buikjes gevuld staan we op het duikdek; lekker die natte pakken weer aan voor (mogelijk de enige) funduik van de week. De waterflessen, leitje en het meetlint blijven nu aan boord. Ook tijdens deze nachtduik worden we getrakteerd op mooie koralen, sponzen en allerlei kleine beestjes. Een reuze medusaster verschijnt: een soort zeester met duizenden gekrulde tentakels. We draaien onze lamp de andere kant op, weg van het dier. In het donker zorgt de stroming tussen de tentakeltjes voor een lichtshow van discoalgen!

De tien hoogtepunten van het rif

Vissen en hun schuilplaatsen op de Saba Bank (foto: Oscar Bos)

Leadfoto: Medusaster (soort zeester) (Foto: Erik Meesters)

Door Marin Van Regteren

In mijn PhD-project kijk ik naar processen die de vestiging van vegetatie op kwelders beïnvloeden. Dit onderzoek is onderdeel van het Mud Motor-project, dat de mogelijkheid onderzoekt om bagger te hergebruiken om kweldergroei te stimuleren. Kwelders beschermen de kustlijn door hun golfdemping, een op natuur gebaseerde bescherming tegen overstromingen, en vormen daarnaast een belangrijk gebied voor vele unieke planten- en diersoorten. Het potentieel voor kwelderuitbreiding ligt aan de buitenranden van de kwelder, de overgangszone van kwelder naar wadplaten. Dit is een dynamisch gebied dat wordt beïnvloed door vele externe factoren o.a. zoutstress en soms extreme droge omstandigheden, frequente overstroming door het getij, depositie en erosie van sediment.

Concreet kijk ik naar de interacties tussen bodendieren, vegetatie vestiging en sedimentdynamiek, met behulp van laboratoriumproeven en veldexperimenten. Bioturbatie (bodemomwoeling) door wormen kan zaden begraven en ervoor zorgen dat pas ontkiemde plantjes omvallen, waardoor de vestiging van vegetatie (plaatselijk) wordt verhinderd. Erosie van de toplaag van het sediment kan de zaadbank uitputten en levensvatbare zaden verplaatsen uit de overgangszone. Sedimentatie kan leiden tot het vasthouden van zaden, maar heeft ook de mogelijkheid om zaailingen te verstikken of zaden te diep te begraven om nog te kunnen ontkiemen. Ruimtelijke en temporele patronen van zaadbeschikbaarheid, weersomstandigheden en sedimentdynamiek zijn continu in samenspel dat kwelderafname of juist -toename bepaalt.

Er zijn 2 reacties.

  1. Door: Marin · 27-11-2018 om 15:00

    Bedankt Menno, was ook erg mooi om mee te maken!

  2. Door: Menno · 26-11-2018 om 22:27

    Mooi verhaal!

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.