Onder drieteenmeeuwen

Om erachter te komen hoe drieteenmeeuwen reageren op de “Atlantificering” van de zee aan de westkust van Spitsbergen gaan we vandaag (6 juli) naar een kolonie drieteenmeeuwen die broeden op een rotswand van een eiland, het Blomstrand schiereiland tegenover Ny Ålesund aan de Kongsfjorden in het noordwesten van Spitsbergen.

Atlantificering betekent dat een, door klimaatverandering steeds warmere, golfstroom steeds meer zuidelijke soorten van krill, plankton en vissen naar het hoge noorden brengt. Deze soorten maken op hun beurt steeds vaker deel uit van het dagelijkse voedsel van zeevogels.

Wat hebben de drieteenmeeuwen gegeten?

In de haven hijsen we ons in overlevingspakken en pakken alle waterdicht verpakte spullen in de kleine rubberboot. Het is een onverwacht zonnige dag met weinig wind. Binnen twintig minuten zijn we aan de overkant van de fjord. Eerst kijken we goed of er geen ijsberen in de buurt zijn. Dan gooien we het anker uit en trekken, wadend in het koude water (maar warm in het overlevingspak), de boot naar de kant.

Op het steenstrand ontdoen we ons van de pakken, gespen een flare gun om en laden het geweer om een mogelijke ijsbeer te kunnen verjagen. Vervolgens klimmen we een steile grashelling op naar de verticale wand. Boven broeden honderden drieteenmeeuwen op van mos gebouwde nesten. Onder een stukje overhangende klif met zo’n twintig nesten leggen we een stuk plastic uit.

Al snel vallen de eerste poepjes op het plastic. We verzamelen de poepjes in een plastic buisje. Na een half uur hebben we voldoende materiaal. We mengen de inhoud van het buisje en brengen een beetje over in een klein cupje met speciale vloeistof die het DNA conserveert. Na de expeditie zullen we het DNA van de poepjes analyseren, om te kijken wat de drieteenmeeuwen hebben gegeten. De veranderingen in de voedselkeuze van drieteenmeeuwen en andere zeevogels geeft ons een beeld van de verandering in de zeeën rond Spitsbergen.

Oeroud ijs verdwijnt hier in minuten

Blomstrandhalvoya (“Blomstrand schiereiland”) bleek nog niet zolang geleden geen schiereiland te zijn maar een eiland. Door de snelle klimaatverandering trekt de gletsjer zich zo snel terug dat die niet langer meer uitkomt op de rotsen. Nu is er open water tussen de rotspartijen en de gletsjer. Na het verzamelen van de poepmonsters leggen we de rubberboot een paar honderd meter van de gletsjer stil.

Overal drijven stukjes ritselbubbelend ijs: grotere en kleinere blokken en wonderlijk gevormde stukjes ijs waar al smeltend lucht uit ontsnapt. De gletsjer zelf rommelt en gromt, en met onweerachtig gedonder breken er voortdurend stukken van de gletsjer af. Grote stukken veroorzaken een fikse deining. Over honderden tot duizenden jaren gevormd ijs verdwijnt hier in minuten. Dat de gletsjers jaarlijks tientallen tot honderden meters inkorten maakt beangstigend duidelijk hoe snel de klimaatverandering ingrijpt op het karakter en het leefmilieu van flora en fauna in deze fjord.