Duur(zaam) toerisme?

Vandaag zijn we na een nacht varen aangekomen in Misool. We worden wakker met een mooie zonsopgang en uitzicht op vele groene eilandjes, willekeurig uitgestrooid over de zee. In vergelijking met Dampier zien we hier aanzienlijk minder liveaboards en homestays. Maar we blijken wel recht voor een prachtig resort te liggen, dat qua kleuren en materialen opgaat in het landschap. De expeditieleider laat de kapitein weten dat het zicht op onze toeristenboot waarschijnlijk niet erg gewaardeerd zal worden door de gasten van het resort, dus varen we het naar een plek uit het zicht.

Aan land worden we verwelkomd door de eigenaren van het resort. Het blijkt een zeer exclusief eco-resort. De eigenaren doen er werkelijk alles aan om de impact op het koraalrif te minimaliseren. Ik ben onder de indruk. Bij elke hut staat een vijf bij vijf meter grote bloempot met groene planten. Het zijn ‘wastewater gardens’ waarin de voedingsstoffen uit de wc worden verwerkt. Daarnaast staan er zonneboilers en zonnepanelen, die een groot deel van het resort van stroom en warm water voorzien.

De zorg strekt zich uit tot de zee rond het eiland: er bestaat een goed functionerend regime om de hoeveelheid liveaboards op fameuze duiksites te beperken. Al met al is dit resort een succesverhaal.

Haaien zwemmen weer rustig rond

De eigenaren weten heel goed hoe uniek deze riffen zijn en doen er alles aan om hun duurzame visie op Raja Ampat uit te dragen. Nog geen twintig jaar geleden was dit een gebied waar op haaien en schildpadden gejaagd werd en waar de riffen gebombardeerd werden voor de visvangst. Nu zwemmen de haaien rustig rond de steiger en de schildpadden in de baai. Ik zie tijdens het snorkelen iets verder van het resort een hoge koraalbedekking, weinig tot geen algen en vele vissen.

Toerisme reguleren

Na ons bezoek peins ik nog lang over hoe dit door te trekken is naar de rest van Raja Ampat. Alleen exclusieve eco-resorts lijkt me geen optie. Voor de meerderheid van de toeristen wordt het dan onbetaalbaar om hier te komen. Is dit erg? Heeft iedereen het ‘recht’ om hier te mogen zijn? Ik bespreek met de sociale wetenschappers op onze trip of er naast het verhogen van de prijs geen andere systemen bestaan om de toestroom te reguleren. Ik denk aan een loterij of een wachtlijst. Maar goed, Indonesië wil graag een groeiende economie zijn en een van de speerpunten is het toerisme in Raja Ampat.

De eigenaren van het resort opperden om verschillende zones te definiëren: een range van gesloten gebieden via gereguleerde tot aan vrij toegankelijke gebieden. Ik denk ook aan mogelijkheden om het lokale reguleringssysteem, Sasi, toe te passen op toerisme. Met Sasi laat je een aantal weken/maanden toeristen in het gebied en daarna is er weer een periode waarin het systeem kan herstellen. Al deze leuk bedachte top-down oplossingen om de druk op het ecosysteem te verminderen lijken misschien eenvoudig. Maar hoe zit het met de lokale en politieke belangen en betrokkenheid?

Sociale uitdaging

De uitdaging van deze expeditie ligt mijns inziens in de sociale hoek. Wat beweegt de lokale bevolking? Hoe voorkom je dat buitenstaanders de boel overnemen? Wie trekken er aan de touwtjes en wat willen deze mensen? Kunnen we leren van andere gebieden waar zulke snelle ontwikkelingen als hier hebben plaatsgevonden?

De discussies hierover met de expeditieleden vanuit ieders expertise en ervaringen in dit gebied -en het feit dat we volkomen afgesloten zijn van de buitenwereld door een gebrek aan internet- zorgen ervoor dat ik blijf mijmeren…