Morgen wordt in Den Haag de Voedseltop gehouden. Politiek, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties spreken over hun commitment aan de voedselagenda. Hopelijk wordt niet alleen het vanzelfsprekende besproken.
Natuurlijk willen we allemaal gezond voedsel, dat ook nog eens duurzaam wordt geproduceerd. Dat wil zeggen: zonder overlast voor mens, dier en milieu. Zonder uitputting van natuurlijke hulpbronnen en biodiversiteit. Circulair en klimaatneutraal.
Voedsel is vrijheid. Met deze woorden besluit Slowfood-oprichter Carlo Petrini zijn boek Food and freedom. Woorden om op te kauwen. De auteur zoekt de bevrijdende werking van voedsel in de verbondenheid met eten, waardigheid van het producerende ambacht en kwaliteit van eindproduct. Voedsel als medicijn tegen ongelijkheid, onderdrukking, milieuschade, honger en ondervoeding. Het zijn mooie (kerst)gedachten.
Over een jaar of 30 is de wereldbevolking gegroeid tot 9 miljard mensen. Betere landbouwmethoden worden gezien als dé oplossing om al die monden straks te kunnen voeden. Die visie is te eenzijdig. Laten we nu eindelijk ook eens beginnen om de grondstoffen die we hebben ook beter te benutten.
De circulaire economie staat de jongste jaren volop in de belangstelling. Een circulaire economie draait, kortweg, om het sluiten van kringlopen, en kent vooral milieutechnologische en logistieke benaderingen als kennispijlers. Maar een circulaire economie heeft evenzeer een sociaaleconomische invulling nodig. Hoe populair het tegenwoordig ook is in de beleids- en onderzoekswereld om voorstander te zijn van de circulaire economie, de vorming ervan vereist een fundamentele omslag. Attentie mag er daarom zijn om de animo waarmee vandaag de dag de noodzaak van een circulair voedselsysteem wordt bepleit te verbinden aan de animo waarmee werk wordt gemaakt van de condities waaronder deze transitie kan gedijen.
Twee decennia geleden was de supermarkt een plek waar men eten kon kopen. De keuze bestond meestal uit een discounter of een ‘gewone’ supermarkt in een wat grotere stad. Bij de discounter kon men goedkoop halen wat er nodig was. Bij de supermarkt kon dat ook, maar wel iets prijziger, en in twee, drie of vier verschillende varianten, afhankelijk van de formule.
Landbouw staat weer op de Europese agenda. Knopen moeten worden doorgehakt ten behoeve van de toekomst van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), goed voor zo’n 40% van het EU-budget. Tijdens een ontmoeting van de Europese landbouwministers vorige week in Frankrijk, werd verklaard dat er een ambitieuzer GLB moet komen, ook al betekent de Brexit dat er een grote netto-betaler wegvalt. Het toepassingsgebied van het GLB moet naar onze mening inderdaad uitgebreid worden en de gehele voedselketen omvatten. Er is weinig maatschappelijk draagvlak voor de huidige landbouwsubsidies, die met name de rijke en niet de arme boeren bereiken. Landbouw wordt voornamelijk gezien als schadelijk voor milieu en landschap, en er wordt te weinig gedaan om het dierenwelzijn te verbeteren.
Om de huidige stand in voedingsland aan te geven, heb ik het ook wel over de dubbele voedselparadox. De eerste paradox gaat erover dat we in de menselijke geschiedenis nog nooit zo overdadig en uitbundig omringd zijn door voedsel als nu, terwijl tegelijkertijd eten ver van ons af is komen te staan. De tweede paradox hangt met de eerste samen. Het gaat om de genoemde overvloed aan voedsel in combinatie met de aanwezigheid van onbehagen. Voedselrijkdom leidt niet alleen of automatisch tot voedselvreugde onder het consumentenpubliek.
Vitamine D zorgt voor sterke botten, zo hebben we allemaal op school geleerd. Je vindt de stof in vette vis, zoals haring, makreel en zalm. Vitamine D zit ook in roomboter, volle zuivelproducten en vet vlees. Maar het grootste deel maak je zelf aan in de huid, onder invloed van UV-straling uit zonlicht.
Dat het eten van groente goed voor je is weten we allemaal. Dat er maar weinig mensen voldoende groente eten wisten we ook al. Het zal voor velen van ons nog moeilijker worden met het nieuwe groente-advies van het Voedingscentrum, 250 gram per dag. Nog meer groente bereiden bij de warme maaltijd is een utopie, gezien de behoefte aan gemak en snelheid van de meeste consumenten. We hebben een enorme behoefte aan creativiteit rondom dit gezonde voedsel. Laten we daarom eens gaan spelen met groente!