Succes verzekerd? Meer wegen overwegen!

Succes verzekerd als uw kind op vwo of havo zit? Dat hangt ervan af hoe u kijkt naar uw zoon of dochter. Niet iedere leerling kan ‘zomaar’ een havo of vwo halen. Docenten, mentoren en decanen kijken soms ook naar andere leerwegen. Succes verzekerd? Nee, helaas. Maar met inzet van leerling, ouder en onderwijsprofessional kan er een heleboel. Bevlogen decaan Marieke Ringrose van het Haarlemmermeer Lyceum in Hoofddorp vertelt haar persoonlijke verhaal.

Achter elke leerling zit een verhaal.

“In mijn werk als decaan merk ik dat er achter elke leerling een verhaal zit. Om die reden is het van belang om een gesprek open in te gaan. Ik vind het belangrijk dat leerlingen doen waar zij zich goed bij voelen. Ze doen er alles voor om maar niet het gevoel te hebben te falen. Er wordt tegenwoordig ook steeds meer van leerlingen verwacht, de prestatiedruk wordt steeds groter.

Succes verzekerd? Maar mag ‘falen’ ook?

Een voorbeeld uit de praktijk:
Een mentor stuurde een vwo 5 leerling naar mij toe in verband met de wens van een leerling om een vak te wisselen. Na een uitgebreid gesprek kwamen we erachter dat er veel meer speelde dan de wens van een vakwissel. De leerlinge vertelde dat ze al jaren keihard voor school werkt om maar niet te falen. Ze haalde altijd prachtige cijfers, maar nu in vwo 5 werd het haar teveel. Ze voelde zich diep ongelukkig op het vwo. We hebben samen een plan van aanpak gemaakt om duidelijk te krijgen wat er kan en wat zij wil. We hebben dat plan net zo lang systematisch uitgebreid totdat ze zei: ”Ik weet nu wat ik wil”.

Plan van aanpak:

• Alle opties op een rij gezet. Havo 4, havo 5 met hetzelfde profiel, vwo 5 doubleren met hetzelfde profiel of juist met een ander profiel en het volwassen onderwijs.
• Achter elke optie heeft ze de plus- en minpunten gezet.
• Achter elke optie een cijfer tussen de 1-10 gezet om duidelijk te krijgen hoe belangrijk het voor haar was.
• Een dag meegelopen met havo 4 om te kijken of dat niveau beter bij haar paste.
• Een gesprek gehad met een leerling die op het volwassen onderwijs zit om te horen hoe het daar eraan toe gaat.
Na dit alles durfde ze zelf een besluit te nemen, ze wilde de havo op het volwassenenonderwijs gaan doen. Het mocht in 1 jaar, maar ze wilde geen stress en druk meer. Ze koos ervoor om het gewoon in 2 jaar te doen én met een ander profiel. Succes verzekerd? Afwachten.. Maar in elk geval…  een nieuwe weg voor deze leerlinge.

Doorzetten…?

Dit is een typisch voorbeeld van een leerling die jaren keihard heeft gewerkt om maar niet te falen. Ze zette jaren door, maar werd steeds ongelukkiger en was doodop. Nu heeft ze een eigen beslissing genomen en voelde zich sterk en goed hierbij. Dat ze deze beslissing zelf heeft genomen zal haar voor de rest van haar leven verder helpen. Presteren is niet het belangrijkste, als je goed naar jezelf luistert kom je veel verder. Het plaatje dat hierboven staat laat ik aan dit type leerling zien. Het geeft hun steun en erkenning.

Ik doe niks meer aan school…

Een ander voorbeeld uit de praktijk is een leerling die niks meer aan school deed. De mentor en docenten maakten zich steeds meer zorgen over haar en haar slagingskansen. Ze zat inmiddels in havo 5. Ook deze leerling kwam bij mij terecht. De mentor stuurde deze leerling bij mij langs, omdat ze merkte dat de leerling vast liep, ze werkte niet meer en de mentor wist het niet meer. In het gesprek met de leerling heb ik gevraagd wat zij echt wil.
De leerling gaf aan haar diploma zo snel mogelijk te willen halen, maar dat ze zich niet meer tot leren kon zetten. Ze gaf aan niks meer met de exacte vakken te willen gaan doen.

Nieuwe weg zoeken

De gedachte dat ze straks haar diploma met vakken waar ze niks meer aan heeft op zak had, zorgde voor demotivatie. Ze gaf aan graag de economische kant op te willen, maar ze had nu geen economie. “Wat als je nu kan stoppen met de exacte vakken en economie kan gaan inhalen en volgen?”. De leerling keek direct anders uit haar ogen en ging rechtop zitten. “Als dat kan, wil ik dat echt. Ik wil er alles aan doen om mijn diploma dan te halen. Dan heb ik ook echt iets aan mijn diploma, met de  vakken die ik nu heb niet”. We zijn het gaan uitzoeken en we hebben de gok genomen. Ze is in november overgestapt, heeft 1,5 jaar lesstof ingehaald van 2 nieuwe vakken. Het was óf gedemotiveerd het jaar uitzitten en dan waarschijnlijk zakken óf een grote stap te nemen om weer de motivatie  terug te kunnen vinden. Natuurlijk was het spannend of ze alles op tijd kon inhalen en bijwerken. Maar ze heeft het gedaan en ze is geslaagd! Succes verzekerd?

Verkeerd gekozen.. niet makkelijk om te erkennen…

Voor beide leerlingen was het heel moeilijk om toe te geven dat ze “verkeerd” hadden gekozen. Ze weten het zelf meestal al een hele tijd, maar het hardop zeggen duurt even. De volgende stap is het aan hun omgeving te vertellen (vrienden en ouders). Leerlingen hebben vaak het gevoel te falen en hun ouders teleur te stellen. Om die reden willen ze doorzetten en niet opgeven, ten koste van zichzelf. Ze merken op den duur dat ze steeds vermoeider worden, chagrijnig zijn, alleen maar aan schoolwerk zitten en toch (te) lage cijfers blijven halen. De demotivatie slaat toe. Het is soms makkelijker om geen verwachtingen meer te scheppen. Om die reden stoppen sommige leerlingen met leren en het maken van huiswerk. Het lijkt alsof ze niks willen doen, maar het kan een schreeuw om hulp zijn, “het lukt mij niet meer”. Een open gesprek hierover kan deze leerlingen ontzettend helpen.

Doel om voor te werken

Om leerlingen gemotiveerd te houden voor school, is naast mooie cijfers, een doel om naar toe te werken vaak prettig. Dan weet de leerling waar hij het voor doet. Een doel hebben is voor een kind ontzettend belangrijk. Voor de één is het einddoel “mijn schooljaar halen” en voor de ander “een grote droom die nu nog onbereikbaar lijkt”. Het gaat erom dat het kind zijn einddoel zelf bedenkt en daarna de weg erheen zelf invult. Dan is het echt iets van hem zelf.

Succes verzekerd? Kijk eens naar de weg

Het helpt om samen met de leerling de onderstaande vragen te beantwoorden en op te schrijven. Teken een weg met aan het eind een bord met het einddoel (antwoord op vraag 1). Op de weg erheen borden (tussenstops) met tussendoelen (antwoorden op vraag 2 t/m 6).
1. Wat wil ik later? (beroep/droom/wereldreis)
2. Wat is er nodig om zover te komen? (opleiding/plan/werk)
3. Wat is er nodig om die opleiding te kunnen gaan doen? (diploma/stage/bijbaan/portfolio)
4. Wat is er nodig om mijn diploma te halen? (examens halen)
5. Wat is er nodig om mijn examens te halen? (huiswerk maken, leren, plannen, vragen stellen)
6. Wat is er nodig om mijn huiswerk te maken, leren, plannen, vragen te gaan stellen? (plan van aanpak maken voor korte termijn! Eerst voor 1 week, dan voor 2 weken enz.  En ook alvast aan de slag met het zoeken van informatie over het einddoel en de opleiding)” Marieke Ringrose, decaan.

Het hoogst bereikbare voor uw kind?

Steeds maar weer meer en ‘hoger’ is niet altijd beter. Lukt een bepaald niveau niet, dan zijn er altijd andere mogelijkheden. Ik ken heel wat studenten die via andere leerwegen toch een heel goede studiekeuze hebben gemaakt en een fijn beroep hebben gevonden.

Wat telt is nadenken over waar je motivatie werkelijk ligt. Uiteraard kost dat inspanning. Net zoals het inspanning kost je doel te bereiken. Alleen zo krijgt een jongvolwassenen grip op zijn studieloopbaan.

Meer weten over studiesucces?

Op 24 september zijn ouders met een kind in het eerste jaar hbo/wo welkom op Wageningen Campus. Die dag is een welkomsdagdag voor ouders en familie van studenten WUR, maar in de middag zijn ook familieleden van eerstejaars op andere hbo’s of universiteiten welkom. Ook hier zal het gaan over studiesucces en wat als het een beetje tegenvalt. Zit je op de universiteit en is succes verzekerd? Niet altijd, maar er is wel van alles aan te doen als niet alle studiepunten worden gehaald.

Op 26 oktober geven we opnieuw een webinar voor ouders met een zoon/dochter in de eindexamenklas havo/vwo of eerste jaar hbo/wo.

Ik wil Marieke hartelijk bedanken voor haar bijdrage. Wilt u hierop reageren? Wilt u misschien een verhaal over studiekeuze en studiesucces delen met anderen? We stellen uw reactie op prijs.