Plannen, niet zo makkelijk als het lijkt

Sommige (aanstaande) studenten hebben moeite met plannen. De middelbare school besteedt wel aandacht aan plannen. Hbo’s en universiteiten doen dat soms ook. Maar sommige studenten en scholieren hebben extra begeleiding nodig.  Er zijn ook bureaus en ZZP’ers die zich hebben gespecialiseerd in het helpen van jongvolwassenen om een goede planning te maken. Jacqueline Saalmink is er daar één van. Op haar linkedin profiel zegt ze: “Ik begeleid leerlingen en studenten bij het ontwikkelen van een effectieve op groei gerichte studiehouding. Hierbij ligt de aandacht in eerste instantie op persoonlijke groei en zelfregulering. Pas later in het traject wordt er aandacht besteed aan het aanleren van vaardigheden. Een groot deel van de studiebegeleiding vindt plaats via e-coaching”. Onderstaand artikel heeft zij geschreven. (geschikt voor ouders met een kind op (v)mbo, havo, vwo, hbo of wo)

PLANNEN #@$%#… moet dat?!!!!!

Van studenten wordt verwacht dat zij zelfsturend leren en verantwoordelijkheid nemen voor het eigen studieproces. Die verwachting is er op de middelbare school maar zeker ook in het hoger onderwijs. Een belangrijke vaardigheid die zij daarvoor nodig hebben is ‘plannen’. Toch blijkt dat veel studenten het moeilijk vinden om een goede planning te maken. Het is veel werk, saai en werkt beperkend zijn, zeggen ze. En dat terwijl een goede planning rust en overzicht geeft.

Waarom plannen studenten niet graag en zijn zij snel geneigd om dingen voor zich uit te schuiven?

Het is bekend dat de hersenontwikkeling doorloopt tot in de vroege volwassenheid (ca. 25 jaar). Dat is dus tot ver in de studententijd. De hersenen bestaan uit verschillende gebieden die zich niet in hetzelfde tempo en op hetzelfde moment ontwikkelen. Uit onderzoek blijkt dat de voorste hersenonderdelen zich als laatste ontwikkelen. Het zijn juist deze hersenonderdelen die belangrijk zijn voor vaardigheden zoals plannen en organiseren of het nadenken over eigen gedrag.

Risico’s nemen en beloningen zoeken

Studenten nemen risico’s en hebben een grote behoefte om voortdurend te reageren op prikkels. Dat is omdat dit op korte termijn een plezierig gevoel geeft. De verklaring hiervoor kan gevonden worden in kennis over de ontwikkelingsprocessen in de hersenen. Bekend is dat het beloningscentrum bij studenten bijzonder gevoelig is voor beloningen. De hersenonderdelen die gedrag afremmen en waarschuwen voor negatieve consequenties van gedrag zijn nog volop in ontwikkeling. Vanuit de hersenontwikkeling bekeken is het dus te begrijpen dat studenten geneigd zijn om korte termijn behoeftes te vervullen. Vanuit deze optiek is het te begrijpen dat ze niet of nauwelijks nadenken over de consequenties van dit gedrag. Bezig zijn met doelen die pas op langere termijn resultaten opleveren, vooruitdenken en het maken van een planning is iets waartoe studenten niet snel geneigd zijn.

Begeleiden met planning

Voor opvoeders ligt er een belangrijke taak om studenten te begeleiden die moeite hebben met plannen en organiseren. De eerste stap die daarbij genomen moet worden is het motiveren van de student. Een student zal pas gemotiveerd zijn als hij zelf het belang ervan inziet. Uitleg over hersenontwikkeling en de voordelen van plannen helpt bij het verkrijgen van inzicht. Dit geldt ook voor reflecteren op het leerproces. Dan ontdekt de student ontdekt wat goed gaat en wat voor verbetering vatbaar is. Op het moment dat de student bereid is om te leren plannen kan de volgende stap gezet worden.

Plannen doe je zó

Plannen en het opschrijven van opdrachten, tentamens en afspraken in een agenda zijn twee wezenlijk andere dingen. Een agenda is een overzicht waarin je kunt zien wat je moet doen. In een planning staat wanneer je de dingen gaat doen. Studenten die alles netjes in een agenda noteren zijn dus niet per definitie goede planners. Plannen begint wanneer de student opdrachten analyseert, in stukjes verdeelt en in een schema noteert wanneer hij wat gaat uitvoeren. In het boekje ‘Plannen doe je zo’ staat stap voor stap beschreven hoe je een goede planning maakt. Het boekje is geschreven voor het voortgezet onderwijs. Het is ook prima te gebruiken voor studenten die willen leren plannen.

Afdwingen kan niet

Leren plannen is iets dat je niet kunt afdwingen. Soms is het nodig om de student gecontroleerd te laten vallen en de ruimte te geven om zijn eigen fouten te maken. Gecontroleerd laten vallen betekent dat de opvoeder met de student in gesprek blijft. Hij moet het belang van plannen onder de aandacht blijven brengen en blijven reflecteren op zijn leerproces. Dit alles vanuit een basishouding waaruit aandacht en respect voor de student spreekt. Dat vraagt om veel geduld en herhaling.  Één keer succesvol reflecteren betekent niet automatisch dat de student nieuwe inzichten zelfstandig kan toepassen. Door regelmatig herhalen worden inzichten ingeslepen in de hersenen. De student zal steeds duidelijker voor ogen gaan zien welk voordeel plannen in zijn situatie zal hebben. Dat leidt uiteindelijk naar de bereidheid om te leren plannen.

Boekje gratis downloaden

Jacqueline Saalmink, BijzonderZelf
Via deze link is het boekje ‘Plannen doe je zo’ gratis te downloaden.

Plannen valt niet mee

Jacqueline heeft gelijk. het plannen van je opleiding valt soms niet mee. Toch is goed plannen een belangrijke basis voor studiesucces. Gelukkig is er binnen en buiten de onderwijsinstelling hulp voorhanden. |Zit uw zoon of dochter op de middelbare school en merkt u dat hij of zij extra begeleiding nodig heeft met plannen. bespreek dit eens met de mentor.
In het hoger onderwijs ligt dit anders. Zit een jongvolwassenen op het hbo of de universiteit, dan moet hij zelf contact opnemen met zijn studieloopbaanbegeleider of studieadviseur. Uitgangspunt is dat de student zelf verantwoordelijk is voor zijn studiesucces en eventuele problemen meldt. Dan zijn er veel mogelijkheden om hem te helpen zoals bijvoorbeeld het volgen van een studievaardigheidstraining.

Bespreekbaar maken

In alle gevallen is het belangrijk problemen te bespreken. De mentor, de studieloopbaanbegeleider, de studieadviseur… zij kunnen óf zelf ondersteuning geven of doorverwijzen naar professionals op dit gebied. Zij kunnen ook beoordelen of begeleiding door ZZP’ ers of bureaus zoals Jacqueline Saalmink van goede kwaliteit zijn en/of passen bij uw zoon of dochter.