Studiekeuze is niet eens zo moeilijk!?
Door Hermien Miltenburg
Studiekeuze is niet eens zo moeilijk!? was de titel van een artikel dat ik kreeg van Sjoerd Faber, enthousiaste schooldecaan uit Harlingen. ‘Wat maak je me nou?’ was mijn eerste reactie. Maar Sjoerd weet de hoofdzaken inderdaad goed samen te vatten. Lees vooral het stuk van Sjoerd, dan begrijpt u meteen wat hij bedoelt met: Studiekeuze is niet eens zo moeilijk!?
De decaan is dé expert op het gebied van studiekeuze. Studiekeuze is niet eens zo moeilijk… zegt decaan Sjoerd Faber.
Studiekeuze is niet eens zo moeilijk!?
Veel leerlingen die een studiekeuze moeten maken krijgen maar lastig grip op hun keuzeproces. Is het maken van een studiekeuze niet té complex? Het is immers bijna niet mogelijk om ‘uit het blote hoofd’ een keuze te maken tussen 3 of 4 (of nog meer?) studies. Maar met de juiste begeleiding kan de leerling vrij snel overzicht krijgen. En dan is studiekeuze… niet eens zo moeilijk!
Wat kan de leerling doen?
Wat kan de leerling doen om tot een keuze te komen en op welke rol kan de decaan hierin spelen? Daarbij heb ik drie uitgangspunten:
- De leerling doet, de decaan begeleidt;
- De leerling verzamelt, analyseert en beoordeelt gegevens;
- Ervaren: gevoelsmatige onderbouwing.
Uitganspunt 1: De leerling doet, de decaan begeleidt
Als decaan weet je niet welke studie bij je leerling past. Er is maar één iemand die dit weet en dat is de leerling zelf. De decaan motiveert, de leerling gaat op onderzoek uit. De decaan stelt vragen, de leerling denkt na over zijn studiekeuzeproces. Ik merk dat leerlingen het fijn vinden om in het proces van studiekeuze praktisch bezig te zijn. De juiste gesprekstechnieken hanteren is overigens van groot belang voor een decaan.
Uitgangspunt 2: Gegevens verzamelen, analyseren en beoordelen
Ik geef de leerlingen relatief korte, overzichtelijke opdrachten en vertel hen dat het helpt om stapsgewijs een keuze te maken. Stap voor stap in plaats van na één Open Dag of gesprek een beslissing nemen. Echt aan de slag met je studiekeuze in plaats van denken dat je op een zeker moment vanuit het niks weet wat je later gaat doen. Heb je één stap succesvol afgerond? Dan kun je weer verder. Dit werkt motiverend bij leerlingen. Bij deze stappen houd ik rekening met verschillende fasen van de studiekeuze: verkennen, verdiepen en beslissen. Ik laat de leerling in twee opdrachten gegevens verzamelen, analyseren en beoordelen:
Opdracht 1 bij uitgangspunt 2: verkennen
De leerling krijgt een lijst met alle (hbo of universitaire) opleidingen, onderverdeeld in verschillende sectoren: economie, gezondheid, technologie, enz. De leerling streept alle opleidingen die hij niet leuk vindt weg, totdat hij er een stuk of zes, zeven over houdt. Een leerling kan heel goed aangeven wat hij niet leuk vindt. Hierbij helpt het dat hij hoger onderwijs al heeft verkend. Biedt als school zoveel mogelijk (grote en kleine) studiekeuzeactiviteiten aan, in- en extern, het liefst al vanaf klas drie. Maar bij deze opdracht blijken de leerling ook een heel eind te komen met google.
Opdracht 2 bij uitgangspunt 2: verdiepen
De leerlingen heeft nu nog zo’n zes, zeven opleidingen op zijn lijstje staan. De leerling formuleert een aantal zaken die hij belangrijk vindt bij een studie: Welke vakken worden er in het eerste jaar aangeboden? Welke keuzemogelijkheden biedt de studie? Voor welke beroepen leidt de studie op? Hoe groot is de studie? In welke stad wordt de studie aangeboden? Deze plaatst hij in een studievergelijker. In deze studievergelijker plaatst hij de verschillende studieonderdelen van de verschillende studies naast elkaar. Per onderdeel van elke studie kent hij een waarde toe (bijvoorbeeld op een schaal van 0-4). Uiteindelijk leidt dit tot een totaalscore per opleiding. Meestal leidt dit tot een hoge score bij een tweetal opleiding en een aantal studies ‘vallen af’. Door middel van een tweetal eenvoudige opdrachten, die allebei besproken worden met de decaan, heeft de leerling nu een shortlist.
Uitgangspunt 3: gevoelsmatige onderbouwing Opdracht 3: beslissen
En nu is het zaak dat de leerling de school uit gaat: Open Dag, Proefstudeerdag of Meeloopdag, waarbij de voorkeur uit gaat naar een 1-op-1 meeloopdag. Op zo’n dag kan de leerling voelen, beleven of zijn verwachting op basis van een papieren verkenning overeen komen. Ook deze ervaring bespreek ik weer met mijn leerling.
Tijdsinvestering
Hoeveel tijd gaat hierin zitten? Dat verschilt per leerling, maar je kan de eerste twee opdrachten in twee korte gesprekken, verdeeld over 2 weken, doen. Daarna moet de leerling nog gaan ervaren, gevolgd door een derde gesprekje. Mijn ervaring leert dat ik de leerlingen in twee, drie gesprekjes al een heel eind op weg kan helpen. Of beter gezegd: de leerling heeft door een paar redelijk overzichtelijke opdrachten snel grip op zijn studiekeuzeproces gekregen.
Sjoerd Faber
Decaan h/a RSG Simon Vestdijk Harlingen
Scholiere en haar moeder samn op een Open Dag. En nu is het zaak dat de leerling de school uit gaat… zegt decaan Sjoerd Faber
Nuttige tips van de decaan
Nuttige tips Sjoerd. En fijn dat je je werkwijze wilt delen. Hebt u als ouder ook wel eens contact met de schooldecaan van uw kind. Weet u wat er gebeurt in de LOB lessen? (Loopbaanoriëntatie en Begeleiding) organiseert de school van uw kind een ouderavond over studiekeuze? Praat u wel eens met uw kind over de individuele gesprekken die de decaan met hem of haar heeft? Nuttig hoor, om het hier eens over te hebben. De meeste jongeren vinden dat in hun hart ook prettig.
Laat u niet uit het veld slaan
Laat u zich s.v.p. niet uit het veld slaan bij een eerste afwijzing. Uit onderzoek blijkt dat jongvolwassen graag met hun ouders praten over studiekeuze. Natuurlijk is het niet verstandig te praten over WAT uw kind moet kiezen. het is wel heel slim om te praten over HOE uw kind kan kiezen. Houd het studiekeuzeproces een beetje in de gaten… Studiekeuze is niet eens zo moeilijk?!
Het studiekeuzeproces moet een duidelijke plek krijgen. praat hier zo nu en dan over met uw kind.
Bijdragen aan het blog voor ouders?
Regelmatig sturen schooldecanen en andere onderwijsprofessionals een artikel voor dit blog. Ook ouders, studenten en scholieren delen vaak hun ervaringen met studiekeuze en studeren. Wilt u ook een bijdrage leveren? U bent van harte welkom.