Stress en depressie bij studeren en studiekeuze

‘Studeren is gewoon leuk, je ontwikkelt jezelf, leert andere werelden kennen en je ontdekt nieuwe mogelijkheden…’
Gelukkig maar dat heel wat jongeren dit zo voelen. Helaas zijn er ook veel studiekiezers en studenten die het leven helemaal niet zo leuk vinden. Die veel stress hebben, die depressief zijn. Wat doe je dan als ouder? Stress en depressie bij studeren en studiekeuze is helaas iets dat steeds meer voorkomt.
Onlangs stond er in Trouw een schokkend artikel van Gerrit-jan Kleinjan over dit onderwerp.

Studeren is ook leuk, je ontdekt je mogelijkheden, de wereld ligt aan je voeten… maar toch… stress en depressie bij studeren en studiekeuze… het komt vaker voor dan je denkt.

Je slecht voelen is iets heel normaals

Enige weken geleden verscheen er een ander artikel over depressies bij jongvolwassenen. ‘je slecht voelen is iets heel normaals’, was de titel van dit artikel in de Volkskrant van Irene de Zwaan. Hierin vertelt ze over het zo knap geuite persoonlijke verhaal van Stephan Bouwman, Dj bij Qmusic. Ik citeer Irene: Huilend en met gebroken stem sprak hij over het ‘stemmetje in zijn hoofd dat zegt hoe lelijk ik ben’ en het gevoel ‘nooit iets goed te doen’. Volgens de 27-jarige dj rust er een ‘achterlijk taboe’ op het tonen van negatieve gevoelens. Vandaar deze ‘schreeuw om aandacht’, zegt hij. ‘Niet alleen voor mezelf, maar voor iedereen die er last van heeft.’ (…). Een op de vijf mensen krijgt in zijn leven te maken met een depressie, blijkt uit onderzoek van het Trimbos-instituut. Het gaat om zo’n 800 duizend Nederlanders. Uit een recente peiling van het ministerie van Volksgezondheid blijkt dat depressieve mensen graag over hun situatie praten, maar het lastig vinden het gesprek te beginnen. Vrienden en familie vermijden het onderwerp uit angst de ander te kwetsen.

Stress en depressie bij studeren en studiekeuze

Wij, wat oudere mensen, kijken vaak ‘door een roze bril’ terug op onze eigen jeugd. Hoe kun je nou depressief zijn als er zo weinig is om je zorgen over te maken? Je bent jong… Alles ligt nog voor je… We leven in een welvarend land… Geniet van je jeugd, de harde werkelijkheid komt straks ook…
Allemaal waar, en toch zie ik veel stress en depressie bij studeren en studiekeuze. Jong zijn, met studiekeuze en studeren bezig zijn, is lang niet altijd voor iedereen alleen maar leuk.

Stress bij studiekeuze

Studiekeuze is lastig, voor iedereen. Maar sommige jongeren worden er écht wanhopig van. Zij hebben echt kies-pijn. Aan de ene kant is er een enorme hoeveelheid opleidingen waar je uit kunt kiezen. Aan de andere kant… je keuze moet wel meteen goed zijn, lijkt het. Overigens wil ik dat wel relativeren. Van een ‘verkeerde’ studiekeuze kun je, achteraf, veel leren.
Daarbij moet je nog verdiepen haast onmogelijk te beantwoorden levensvragen:

• Wie ben ik, wat kan ik?
• Wat wil ik, wat drijft mij?
• Wat past bij mij?
• Wie wil ik worden?
• Wie kan mij helpen?

Kiezen wat bij je past blijft een (studenten)leven lang belangrijk. Stress en depressie bij studeren en studiekeuze voorkomen heeft ook te maken met goede keuzes maken.

Wie ben ik? Studiekeuzestress

Als er iets lastig is voor een puber, dan is het wel het ontdekken wie hij eigenlijk is. Wat zijn kern is, wat wezenlijk bij hem hoort. Dan zijn juist de genoemde keuzevragen, en die zijn heel erg moeilijk te beantwoorden.
U, als ouder, en ik weten inmiddels dat deze vragen bij elke keuze in je leven weer terugkomen. En dat je steeds beter weet welke keuzes je moet maken. Maar voor een puber is dat wel anders. Ga er maar aanstaan! (lees ook het artikel: welke jongeren kunnen niet makkelijk kiezen).

Depressie bij studiekiezers

Soms kan keuzestress ook de basis zijn van een depressie. Ik refereer aan genoemd artikel van Irene de Zwaan: Volgens gedragswetenschapper Dian de Vries, verbonden aan de Universiteit Utrecht, is dit (red. het uitspreken van depressieve gevoelens door BN’ers) een positieve ontwikkeling. Vooral voor jongeren die worstelen met hun zelfbeeld. ‘Jongeren zijn bezig te ontdekken wie ze zijn en welke normen daarbij horen: wat is normaal en hoe hoor ik mij te voelen?’ Uit onderzoek van De Vries blijkt dat de overwegend positieve voorstelling die mensen online schetsen over hun levens een negatief effect heeft op jongeren, die hierdoor minder tevreden zijn met zichzelf. ‘Influencers en bekendheden hebben een voortrekkersrol in het tonen van hun kwetsbaarheid’, aldus De Vries. ‘Ze kunnen laten zien dat het normaal is om je soms ongelukkig te voelen.’
Tel daarbij op de noodzaak (?) en pressie om meteen goed te kiezen als het om je studiekeuze gaat, en je begrijpt hoe lastig deze jongeren het hebben.

Hulptroepen voor studiekiezers

Gelukkig zijn er ook heel wat hulptroepen voor studiekiezers. Ouders, de schooldecaan en mentor, studiekeuzeadviseurs en studentendecanen op hbo’s en universiteiten, studiekeuzebureaus…
Praten over sombere gevoelens kan inderdaad al een heleboel goed doen. En het is helemaal niet vreemd als studiekeuze of studeren zwaar valt.
Mijn tip aan ouders: ziet u dat er iets aan de hand is met uw kind, dat er iets niet helemaal lekker gaat… Probeer het bespreekbaar te maken. Jongvolwassenen zijn soms kwetsbaarder dan ze laten blijken.
Natuurlijk, jong zijn, studeren, is leuk. Maar als sombere gevoelens de overhand krijgen, is het allemaal helemaal niet leuk meer.

Is kiezen te zwaar?

Is een studie kiezen te zwaar? Misschien moet de studiekiezer het zichzelf gunnen een tussenjaar te nemen om alles eens rustig te overdenken. Je kunt beter wat langer de tijd nemen, dan een overhaaste beslissing te nemen.
De studieuitval in het eerste studiejaar is hoog. Natuurlijk geen man overboord als het je overkomt, ook van verkeerde beslissingen leer je immers… Maar een verkeerde keuze voorkomen is altijd beter. De helft van de uitvallers zegt achteraf dat ze te weinig tijd hebben genomen voor hun studiekeuzeproces. Een flink deel van de uitvallers nam nog snel-snel in april in het eindexamenjaar een beslissing, terwijl ze daar eigenlijk nog niet aan toe waren. Stress en depressie bij studeren en studiekeuze voorkomen kan door in dit geval rustig de tijd te nemen voor jezelf en te ontdekken wat je werkelijk wilt met je leven.

Stress en depressie bij studeren en studiekeuze, hoge eisen

De eisen die er aan studenten gesteld worden zijn hoog. Je moet voldoende studiepunten halen, je moet je Bindend Studieadvies halen…je moet nét die vakken kiezen die het beste bij je passen of die de beste kansen op de arbeidsmarkt bieden…
En privé moet er dan ook nog van alles (vindt de student)… Lid worden van een studentenvereniging… Lol maken… Nieuwe vrienden zoeken… Oude vriendschappen in stand houden… Een relatie onderhouden of vinden…Het te gek hebben op je kamer…Bijbaan… Contact met je ouders onderhouden… Sporten… Dat allemaal communiceren op social media… Dat is toch allemaal veel te veel… En op de achtergrond altijd de gedachte aan je studieschuld…
Bij de opsomming alleen al krijg ik het al Spaans benauwd.
Van studenten wordt veel gevraagd.. En ze stellen ook nog eens hoge eisen aan zichzelf. pfffff… Is dat allemaal echt wel nodig?

Studenten stellen soms ook privé hoge eisen aan zichzelf… nieuwe vrienden.. uitgaan.. bijbaan…lol maken… soms is het gewoon allemaal te veel. Stress en depressie bij studeren en studiekeuze is een groeiend probleem

Stress en depressie bij studeren en studiekeuze: Hulptroepen voor studenten

Wordt een student echt depressief of somber? Op het hbo en op de universiteit zijn er veel hulptroepen. Maar je moet daar wel zelf om vragen. Niemand komt naar je toe. Is er iets dat niet lekker gaat? dan moet je zelf de regie nemen.
Zijn er studie-gerelateerde zaken, zoek dan contact met de studieloopbaanbegeleider of de studieadviseur. Die is daar voor.
Hij of zij kan helpen als de opleiding misschien toch niet de goede is. Is switchen nog mogelijk?
Hij of zij heeft op zicht op de studieresultaten. Zijn die echt zo zorgwekkend?
Studeer je wel op de goede manier? De studieadviseur kan ook verwijzen naar studievaardigheidstrainingen… en zo zijn er veel meer zaken die de studieadviseur kan doen.
De studentendecaan kan helpen of doorverwijzen bij depressies of belemmeringen. Dat komt vaak voor. Niets om je voor te schamen. Het is belangrijk dat de student niet wegloopt voor zijn problemen maar op tijd om hulp vraagt.

Stress en depressie bij studeren en studiekeuze… houd contact met uw kind

Als ouder kun je steeds minder voor je kind bepalen. De jongvolwassene moet echt leren zijn eigen verantwoordelijkheid te dragen.
Ouders, en ik sluit mezelf niet uit, hebben de neiging hun kind voor elk onheil te behoeden. Maar langzaamaan moet een kind in de puberteit zelf leren hoe hij moeilijkheden in het leven kan vermijden of overwinnen… De jongvolwassene moet zelf ontdekken hoe hij of zij het gelukkigst wordt.
Ook willen we allemaal het allerbeste voor ons kind… maar dat is niet altijd de hoogst bereikbare opleiding. Stress en depressie bij studeren en studiekeuze ontstaat helaas maar al te vaak door het advies van ouders het ‘hoogst haalbare’ opleidingsniveau te kiezen.
Laat uw kind zijn eigen keuzes maken, stop het pamperen van volwassen kinderen. Push ze niet in een richting die ze zelf niet zien zitten.
Wat dan wel? Ik vind het heel erg belangrijk dat u betrokken blijft bij uw kind. Stress en depressie bij studeren en studiekeuze is echt een groeiend probleem.
Studiekiezers en studenten vinden het belangrijk dat ze hun eigen weg kunnen gaan, maar vinden ook graag een veilige thuishaven bij hun ouders. Luister naar: van ouderverantwoordelijkheid naar ouderbetrokkenheid.

Tips van een studente om tentamenstress te voorkomen