Als er iets tegenvalt bij studiekeuze of studeren

Een studie kiezen en studeren is een spannend proces. Een jongvolwassene gaat een nieuwe levensfase in met alle uitdagende maar ook spannende ervaringen die daar bij horen. Wat als er iets tegenvalt bij studiekeuze of studeren?

Student Joost en zijn vader. Kritische vragen stellen (wat wil je verder met je leven) maar ook elkaar steunen. Belangrijk voor studenten én ouders)

Studiekeuzespecial van Elsevier

De afgelopen weken heb ik verschillende artikelen geschreven naar aanleiding van de Studiekeuzespecial van Elsevier:

• ‘Wat zijn de beste studies’
• Op tijd inschrijven voor een opleiding’
• Studie en werk, hoe zit het met baankansen
• Waarom al die nieuwe studies? 
• Tips van en voor studenten
• De Nederlandse universiteiten doen het goed

Als er iets tegenvalt bij studiekeuze of studeren

Dit is het laatste artikel naar aanleiding van deze studiekeuzespecial. Deze keer ben ikzelf de geïnterviewde in het artikel: ‘Niet alles hoeft te kloppen bij studiekeuze en studeren‘.
De ‘rode draad’ die ik heb proberen weer te geven gaat over de grote drang die je als ouder voelt om je kind tegen alle onheil te beschermen. Ikzelf had (en heb) dat sterke gevoel ook. Mijn kinderen zijn me boven alles lief. Ik weet heel goed dat het leven geen ‘Efteling’ is, maar het liefst zou ik dat wel willen. Een wereld als een sprookje. Maar zelfs in de Efteling zijn er draken… en heksen die kindertjes lokken… En boze wolven.

Je kind goed terecht laten komen

Als ik jonge ouders zie, dan ben ik onder de indruk van de energie die ze stoppen in het opvoeden van hun kind. En zo hoort het ook. Je wilt je kind liefdevol begeleiden naar volwassenheid. Je wilt dat ze de goede keuzes maken. Maar tegen de tijd dat de keuzes echt serieus worden, zoals de studiekeuze, dan ontstaat er bij vele ouders een soort stress. ‘Als dit allemaal maar goed gaat’. En ik had dat gevoel zeker ook toen mijn kinderen in die fase waren. ‘Komt mijn kind wel goed terecht?’

‘Wat ikzelf nog maar jong’

Voordat het leenstelsel werd ingevoerd, en elke student een basisbeurs kreeg, hoorde ik op Open Dagen ouders vaak zeggen: ‘Was ik nog maar jong.. dan ging ik (……….) studeren’ en ‘heerlijk dat mijn kind dit mee mag maken’. Soms vond ik dat enthousiasme ook wel eens lastig. Het is immers de studiekiezer die enthousiast moest zijn over de studie?

Meer bezorgdheid bij ouders als er iets tegenvalt bij studiekeuze of studeren

Maar nu de basisbeurs is afgeschaft en heel wat studenten studieschulden maken, is er een andere basishouding bij nogal wat ouders. Een basishouding waar ik me zorgen over maak. Een basishouding ingegeven door de angst dat er vooral niets mag mislukken. De studiekeuze moet meteen goed zijn, er mogen geen studiepunten worden gemist, het Bindend Studieadvies moet meteen worden gehaald, er mag geen studievertraging ontstaan… Waar is het enthousiasme van ouders gebleven voor de studie van hun kind?

Als er iets tegenvalt bij studiekeuze of studeren

Het is zeker waar dat studeren intensiever en stressvoller is dan een paar jaar geleden. Dat merk je ook aan de studiestress die studenten zelf ervaren. Een het is zeker niet leuk als er iets niet goed gaat. Maar ‘fouten maken’, ‘dingen die tegenzitten’ horen bij het leven, ook bij de studie. Ook daar moet je je kind op voorbereiden. Want het hoort er gewoon allemaal bij dat je eens een tentamen mist, studievertraging oploopt, die geweldige stageplek niet krijgt… In gesprek met een studentenpsycholoog hoorde ik haar zeggen: ‘Soms ervaren studenten nu pas voor het eerst dat ze zelf een tegenvaller moeten verwerken, dat ze niet persé terug kunnen vallen op hun ouders, dat hun ouders niet alles op kunnen lossen’.

Kersttoespraak van de koning

Ik vond de volgende passage van de kersttoespraak van de koning heel passend:
‘In deze dagen van het jaar, nu het Kerstfeest wat rust brengt in de hectiek van het dagelijks leven, kunnen ook de twijfels naar boven komen. ‘Doe ik het wel goed?’ ‘Maak ik de juiste keuzes?’ ‘Ben ik wel echt gelukkig?’ Dat streven naar geluk is mooi, maar het mag geen obsessie worden. Ook verdriet mag er zijn. Ook twijfels en gevoelens van eenzaamheid mogen er zijn. Ook mislukkingen en tegenslagen horen bij het leven. In de jacht naar geluk en succes kunnen we onszelf soms voorbijlopen. We willen als vrije mensen het beste uit het leven halen, en verwijten het onszelf als dat niet lukt. We spiegelen ons aan anderen, leggen de lat hoog en presenteren graag een perfecte versie van onszelf aan de buitenwereld. Alsof er een taboe rust op onzekerheid en tekortkomingen. Maar niemand is perfect. Gelukkig maar. Dit zeg ik ook tegen jonge mensen. Trek het je niet teveel aan als het eens tegenzit. Geef jezelf wat ruimte. Het is okee’. 

Loslaten en vasthouden

In mijn gesprekken met ouders en (aanstaande) studenten merk ik dat het proces van volwassen worden van beide ‘partijen’ veel vraagt. Het vraagt veel van ouders om een goede mix te vinden van ‘loslaten’ en ‘vasthouden’. Het vraagt veel van jongeren om begrip te hebben voor de gevoelens en verantwoordelijkheden van ouders, maar om ook vooral een eigen weg te zoeken. Met respect voor elkaar binnen de mooie, maar gecompliceerde, relatie die er nu eenmaal is tussen ouders en jongvolwassen kinderen.

Wat wil je verder met je leven?

De vraag van de vader van Joost bij de foto hierboven vind ik sterk: ‘Wat wil je nu verder met je leven. Waar leidt dit aanrommelen toe?’. Een kritische vraag, waar Joost niet blij mee was. Maar de vraag is gesteld vanuit betrokkenheid, om zijn zoon te helpen zoeken naar wat bij hem past. En tegelijkertijd houden ze elkaar vast, de vader en de zoon, zoals u ziet op de foto.

Als er iets tegenvalt bij studiekeuze of studeren, zoek hulp

Wat ik mezelf als moeder voorhoud, en wat ik u graag meegeef: Jongvolwassenen hebben baat bij een goed zelfbeeld. Daar hoort ook bij dat je weet waar je sterke en zeker ook je zwakke punten liggen. Bij ‘volwassen worden’ hoort bovendien dat je hulp zoekt en durft te vragen als er iets tegenzit. En ‘hulptroepen’ zijn er genoeg op de scholen en universiteiten. Het is wel zaak daar zelf op af te stappen. De studieadviseur, de studentendecaan, de studentenpsycholoog komt niet uit zichzelf naar je toe. Als student moet je zelf het initiatief nemen. Dan is er van alles mogelijk.

Studente Doris Lokin met haar trotse ouders bij haar afstuderen. Dat ging ook bij haar niet zonder vallen en opstaan. De studiekeuze van Doris was een heel Zoekproces.

Geen pleisters meer plakken

Als je kind (bijna) volwassen is moet je als ouder ophouden met pleisters te plakken. Je kind moet zelf, met vallen en opstaan, leren hoe dat moet. Een levensles die lastig mee te geven is als ouder. Wie laat er nou graag zijn kind de neus stoten?
Hebt u wel eens een presentatie van ons bijgewoond op een ouderavond? Ik eindig altijd met een oud gezegde: ‘Je kunt een paard naar het water leiden, maar hem niet dwingen te drinken’. Je kunt (en moet) een kind begeleiden naar volwassenheid, hem faciliteren, maar hij moet het zelf uiteindelijk doen. Je kunt je volwassen kind niet dwingen. Hij moet het zelf uitzoeken, en af en toe een pijnlijke blauwe plek oplopen, helaas.