Uw zoon of dochter komt thuis met de opmerking: “Ik heb de verkeerde studie gekozen!” Herkent u deze situatie? Hij of zij is dit studiejaar enthousiast aan een universiteit of hogeschool begonnen en nu komt de twijfel. Wat doet u als ouder?
Regelmatig geef ik, met studenten, een webinar over studeren en studiekeuze. Het gaat dan over tips voor studeren op een hbo of universiteit. Via de chat kun je vragen stellen. We gaan hebben het dan ook over een ‘verkeerde’ studiekeuze. Het volgende webinar is 28 januari 2021 aanmelden. Daarna is er weer een webinar op 10 februari aanmelden.
Stoppen met de studie?
Heel wat eerstejaars stoppen met hun opleiding. Op sommige instituten is de uitval laag, bij andere opleidingen is de uitval veel hoger. Gemiddeld stopt 30% van de hbo studenten en 20% van de universitaire studenten in het eerste jaar. Soms is dat vrijwillig, soms is dat omdat ze een negatief bindend studieadvies (BSA) krijgen. Ze halen niet genoeg studiepunten om door te mogen gaan naar het tweede studiejaar (lees ook: studie niet afgemaakt).
Twijfel aan de studiekeuze…
Heel wat eerstejaars beginnen ook in de eerste maanden van het studiejaar te twijfelen. Heb ik wel de goede keuze gemaakt?
Twijfel aan de studiekeuze hoort er wel een beetje bij. 100% de juiste keuze bestaat niet. Maar voelt de student een ‘klik’ met de inhoud van de opleiding, de medestudenten, het instituut en de docenten? Dan komt het meestal wel goed. Dan heeft de student meestal niet de verkeerde studie gekozen.
Eerstejaars vakken zijn basisvakken
Studiekiezers realiseren zich vaak niet dat er in het eerste studiejaar ook veel basisvakken gegeven worden. Je kiest voor een bepaald beroep of specialisatie maar eerst moet er een basis gelegd worden. Dat zijn vaak algemene vakken zoals wiskunde, scheikunde, Engels… Brede vakken die lijken op de middelbare schoolvakken. Sommige lesprogramma’s in het eerste studiejaar hebben best veel van deze basisvakken. Dat is niet zo motiverend. De twijfel slaat toe.
Praat met ouderejaars
Herkent u dit bij uw zoon of dochter? Dan wil ik graag de tip meegeven uw kind eens te vragen met ouderejaars te praten. Studenten die al een beetje verder zijn met de opleiding kunnen vertellen waar al die basisvakken voor dienen en dat die leuke motiverende vakken er ook aankomen. Uw zoon of dochter zal ontdekken dat hij niet de enige was die twijfelde in zijn eerste studiejaar. Het hoort er een beetje bij…
Praat met de studieadviseur of studieloopbaanbegeleider
Er zijn ook professionals die uw zoon of dochter kunnen helpen. Denkt uw zoon of dochter dat ze de verkeerde studie heeft gekozen dan is de studieadviseur of studieloopbaanbegeleider van de opleiding het eerste aanspreekpunt. Hij kan meedenken met de student over vragen als: ‘Zijn er speciale belemmeringen en zijn die oplosbaar?‘ ‘Is het onderwerp van de opleiding wel goed maar moet het een ander niveau zijn?’’ Zou mbo, hbo of wo misschien een beter niveau voor jou zijn’ ‘Is het niveau waarop je studeert goed maar moet het nét een andere opleiding zijn?’
Switchen nog mogelijk?
Veel opleidingen lijken erg op elkaar. Maar juist redelijk kleine accentverschillen in inhoud of aanpak kunnen voor de student verschil maken. Juist omdat alle opleidingen in het begin veel ‘basisvakken’ behandelen kan de student in het eerste jaar soms nog van studie veranderen en de studiepunten die hij al gehaald heeft meenemen. Binnen hetzelfde instituut lukt dat nog wel, zeker binnen hetzelfde interessegebied. Studiepunten meenemen naar een andere instelling is lastiger. De studieadviseur van de opleiding weet hier alles van.
Neem zelf de regie als je de verkeerde studie hebt gekozen
De studieadviseur of studieloopbaanbegeleider wil de student graag helpen. Maar…. de student moet wel zélf het initiatief nemen. De begeleider komt niet zomaar naar hem toe. De student moet advies vragen. Dat is vooral belangrijk als er speciale omstandigheden of belemmeringen zijn.
Praten met de decaan van de oude middelbare school
Het kan ook helpen als uw zoon of dochter weer eens contact opneemt met de decaan van de oude middelbare school. Hij kan met de student terugkijken naar het studiekeuzeproces. Welke keuzes zijn er gemaakt? Welke twijfels had de student toen? Hoe kijkt er nu tegenaan? Het gebeurt vaker dat studenten die twijfelen, terugkijken op hun studiekeuzeproces. Ze ontdekken soms, als ze ‘de film nog eens terugdraaien’, dat dit toch de beste keuze was.
Waar je aan begint maak je ook af…
Ik hoor studenten nog wel eens zeggen dat de afspraak thuis was: ‘waar je aan begint maak je ook af’. Ik kan dat als moeder begrijpen en op zich is het ook een goed advies. Maar aan de andere kant… een bacheloropleiding van drie of vier jaar is een lange tijdsinvestering. En als de keuze écht verkeerd was… opnieuw een andere bacheloropleiding volgen als je al een bacheloropleiding hebt afgesloten is erg duur. Een student die voor het eerst een bacheloropleiding volgt hoeft niet de werkelijke kosten van de studie te betalen. Die zijn zo’n 5.500- 10.000 euro per jaar. Hij betaalt ‘maar’ zo’n 2100 euro collegegeld.
Is het écht de verkeerde studie?
De student moet zich ook afvragen of het écht de verkeerde studie was. Naarmate de opleiding vordert komt er steeds meer keuzevrijheid. De student kan steeds meer zijn eigen studietraject invullen.
Zo kan de opleiding weer meer gaan lijken op de wensen die de student heeft. Een deel van de bacheloropleiding is de ‘minor‘. Dat is een deel van de opleiding, meestal een half jaar, dat de student in kan vullen met vakken die heel anders mogen zijn dan de vakken van zijn ‘eigen’ bacheloropleiding. Zo kan de student zijn opleiding ook aanpassen aan zijn wensen.
Masterkeuze
Na een bacheloropleiding op de universiteit zal er een masteropleiding volgen. Dit kan ook een behoorlijk andere master zijn. Ook dit perspectief kan de student helpen ‘door te zetten’. Studiekeuze gaat eigenlijk door zo lang je studeert.
Geldzaken… stoppen vóór 1 februari
Als de student stopt met de opleiding heeft dat natuurlijk ook financiële gevolgen. Stopt de student voor 1 februari in zijn eerste studiejaar, dan geeft de onderwijsinstelling soms een deel van het collegegeld terug. Dat moet de student aanvragen bij de instelling waar hij studeert.
Stopt hij, dan moet hij dat doorgeven aan de onderwijsinstelling. Hij moet het ook doorgeven aan DUO in verband met de studiefinanciering.
Geldzaken…de studiefinanciering
Krijgt de student voor het eerst studiefinanciering voor hbo of universiteit en stopt hij in het eerste jaar met de studie voor 1 februari? Het studentenreisproduct (OV kaart) en eventueel aanvullende beurs worden dan automatisch een gift. Ook als de student later geen diploma haalt.
Voorwaarde
Er is één voorwaarde bij bovenstaande 1 februari regeling: je mag in hetzelfde studiejaar geen studiefinanciering meer aanvragen voor een hbo of universiteit.
Let op: De aanvullende beurs is de beurs die een student kan krijgen als zijn ouders minder inkomen hebben of als hij meer studerende broers en zussen heeft. Deze regeling, dus het omzetten in een ‘gift’, geldt niet voor de ‘gewone’ studielening. Die moet gewoon terugbetaald worden.
Na je eerste jaar ontdekken dat je de verkeerde studie hebt gekozen?
Een student die ná het eerste (half) jaar ontdekt dat hij de verkeerde studie heeft gekozen, heeft een groter probleem. Hij moet binnen tien jaar een diploma halen, ook als hij tussendoor een tijdje stopt met studeren. De eventuele aanvullende beurs en het studentenreisproduct moeten in geval van stoppen helemaal terugbetaald worden. Komt dat diploma er wel, dan is de aanvullende beurs een gift. Ook het reisproduct is een gift. Meer informatie hierover vindt u in het artikel studiefinanciering in het kort.
Meer weten over ‘de verkeerde studie gekozen.’
Er is onderzoek gedaan door het ministerie van OCW naar ‘de verkeerde studie’ en ‘studieuitval’. De voornaamste conclusies:
De helft van de uitvallers in het eerste studiejaar zegt:
- Ik heb de verkeerde studie gekozen, ik heb niet genoeg tijd genomen voor studiekeuze
- Mijn verwachting over de studie is niet uitgekomen
- Ik had te weinig motivatie, ik had een verkeerd beeld van de studie.
Ongeveer een kwart van de uitvallers:
- De universiteit/hbo moet betere voorlichting geven
- De universiteit of het hbo moet meer begeleiding geven in het eerste jaar.
Verkeerde studie? Doorgaan met denken over de toekomst
Overkomt het u als ouder dat uw zoon of dochter de verkeerde studie heeft gekozen? Dan is het belangrijk dat u goed met uw kind praat. Maak samen een plan voor de rest van het studiejaar. Laat ook vastleggen welke tentamens gehaald zijn.
Dagbesteding na verkeerde studie
Jongvolwassenen hebben vaak baat bij afspraken over een ‘dagbesteding’. Informatie hierover vindt u onder het kopje ‘tussenjaar’. Zorg ervoor dat de focus blijft op nadenken over de toekomst: ‘een eigen bedrijf beginnen’, ‘werken‘ of toch weer studeren? Een studie-stopper kan het beste de resterende tijd zien als een soort ‘tussenjaar’.
Verkeerde studie gekozen alleen maar kommer en kwel?
Nee, een verkeerde studie kiezen kan ook veel leereffect hebben. Vaak zeggen studenten na afstuderen (binnen een andere studie) dat de eerste verkeerde studiekeuze juist veel heeft opgeleverd. Ze hebben belangrijke dingen over zichzelf geleerd. En daarna ondervonden waar ze op moeten letten bij het maken van belangrijke keuzes. Een goede levensles. Studiekiezers zijn nog jong. Ze moeten nog veel ontdekken. En ‘ verkeerde’ keuzes maken hoort daar onlosmakelijk bij. (Lees ook: gestopt met de studie, over het vastleggen van competenties en vaardigheden)