Hbo of wo diploma halen is niet vanzelfsprekend

Onlangs heeft het ministerie weer de nieuwe cijfers over het onderwijs gepubliceerd. Schokkend vind ik de hoeveelheid studenten die zonder diploma stopt met de opleiding. Een hbo of wo diploma halen is niet vanzelfsprekend. Studiekiezers kijken niet vaak naar hoe groot de kans is, dat je werkelijk je diploma haalt.

Studente Doris met haar trotse ouders bij haar afstuderen.

Kijk kritisch naar studiesucces

Jongeren onderzoeken bij studiekeuze vooral of ze een studie ‘leuk’ vinden. Maar dat is echt niet voldoende. Een studiekiezer moet ook naar de kwaliteit van een opleiding kijken. En of de studie en de manier van lesgeven past bij zijn capaciteiten. Aan ouders van studiekiezers vraag ik altijd om vooral kritisch naar deze aspecten te kijken. Sommige ouders redeneren: ‘hoe hoger hoe beter’. Maar daar is de studiekiezer niet altijd bij gebaat. U helpt uw kind het beste als u hem zelf de studiekeuze laat maken, maar wél meekijkt.

Een hbo of wo diploma halen is niet vanzelfsprekend, nogal wat studenten vallen uit

Beginnen aan een studie is makkelijk. Maar een opleiding afronden is een ander verhaal. Het percentage studenten dat uitvalt is hoog. Daarom hebben hbo’s en universiteiten een studiekeuzecheck ingesteld. Die doe je voordat je aan een opleiding begint. De opleiding geeft dan aan of ze denken dat je past op deze opleiding. Na het eerste studiejaar is er weer een ‘meetmoment’, het Bindend Studieadvies. Je moet een bepaalde hoeveelheid studiepunten hebben om door te mogen gaan met je opleiding. Maar ondanks deze ‘meetmomenten’ verlaten heel wat studenten na een paar jaar zonder diploma hun opleiding. Dat vind ik triest.

Slagingskans op het hbo

In 2019 zaten er 462.800 studenten op het hbo. Het merendeel volgde een economische studie en de meest gevolgde opleiding was een bacheloropleiding. Een bacheloropleiding is een vierjarige opleiding. Na vijf jaar, dus met een jaar studievertraging,  had slechts 46% van de studenten een diploma. 26% is na vijf jaar zonder diploma uitgevallen. 29% is nog steeds bezig met de opleiding. Zij hebben dus meer dan een jaar studievertraging. Meisjes doen het beter dan jongens. Studenten met een vwo als vooropleiding deden het beter. 72% rondt het hbo af. Van de leerlingen met een havo diploma haalt maar 65% binnen vijf jaar het diploma en de studenten met mbo 4 maar 60%. In 2016/2017 verlieten 84.000 hbo studenten de school waarvan 55.000 met een diploma en 29.000 zonder diploma.

Slagingskans op het wo

In 2019 zaten er zo’n 70.000 studenten op de universiteit. Ook hier is de slagingskans kleiner dan de meeste studenten verwachten. De laagste slagingskans is bij taal en cultuur (44%). De hoogste slagingskans gezondheidszorg (76%) en landbouw en natuurlijke omgeving (73%). Ook op de universiteit haalt dus echt niet iedereen zijn diploma.

Hbo of wo diploma halen is niet vanzelfsprekend

De slagingskans verschilt per sector, per opleiding en per opleidingsinstituut. Het is makkelijk om dit op de zoeken. Deze gegevens staan vermeld in de studiebijsluiter. Die vind je op Studiekeuze123, een site van de Rijksoverheid. Alle opleidingen op hbo en universitair niveau worden hier besproken. Na de opleidingsomschrijving, die door de opleiding zelf wordt aangeleverd, vind je telkens deze ‘harde’ cijfers over uitstroom en slagingspercentages. Die cijfers zijn van het ministerie. Mijn advies aan studiekiezers en ouders is om hier altijd naar te kijken.

Studenten Lara tekent haar diploma!

Wat als je zonder diploma stopt met de studie?

Zonder diploma stoppen met de studie is op zich niet het eind van de wereld. Ook zonder diploma vinden heel wat jongeren nog werk. Maar het is natuurlijk wél een teleurstelling. En het heeft soms ook heel wat geld gekost, natuurlijk. Mijn advies aan studieverlaters is om in elk geval niet ‘zomaar’ te stoppen. Dit gebeurt helaas wel vaak. Studenten schrijven zich niet meer in voor het volgend collegejaar maar blijven gewoon weg.

Toch een gesprek aangaan

Beter is het om, hoe moeilijk ook, toch nog een gesprek te hebben met de studieadviseur of studieloopbaanbegeleider. De student kan dan feedback krijgen op wat er niet goed is gegaan en kan daarvan leren. Maar ook de opleiding kan iets leren van zo’n exit gesprek. Overigens zou ik het wel een goede zaak vinden als onderwijsinstellingen dan ‘standaard’ vast leggen welke tentamens gehaald zijn en hoeveel studiepunten dit oplevert. Dan gaan studenten wellicht ook vaker zo’n exit-gesprek aan.

Laat je studiepunten vastleggen

Het is ook echt belangrijk de studiepunten die je hebt gehaald vast te laten leggen. Daar heb je in de toekomst misschien nog iets aan. Soms worden studiepunten op een ander instituut geaccepteerd. Ook een werkgever kan het belangrijk vinden om te zien wat er wél is gelukt. Lees vooral het artikel: studie helaas niet afgemaakt, wat nu? Hierin staat onder andere uitgelegd hoe je, via een EVC traject, je geleerde kennis en vaardigheden vast kunt laten leggen. Want natuurlijk heeft een student belangrijke dingen geleerd in zijn studietijd. Zo’n EVC (Eerder Verworden Compententies) bewijs vervangt dan je diploma.

Hbo of wo diploma halen is niet vanzelfsprekend: Financiële gevolgen

Stoppen met de studie kan vervelende financiële gevolgen hebben. Heeft de student een aanvullende beurs gehad of een OV kaart, dan moet hij binnen tien jaar een diploma halen. Lukt dat niet dan moet je voor elke maand dat je OV hebt gehad 90 euro terugbetalen. Ook de aanvullende beurs moet je helemaal terugbetalen. En natuurlijk je eventuele studielening. Dat hoeft niet ineens. Je kunt daar lang over doen, minimaal 35 jaar. Niet alleen de studiekiezer heeft financiële schade. De overheid, de belastingbetaler dus, heeft dat ook. De student betaalt met zijn collegegeld namelijk maar een deel van de werkelijke kosten. Studenten krijgen veel subsidie op hun ‘schoolgeld’.

Verantwoordelijkheid van studiekiezer, ouders en school

Ook mijn kinderen hebben niet al hun opleidingen afgemaakt. Gelukkig zijn ze goed terechtgekomen. Maar zorg heb ik daar wel over gehad. Toch ben ik blij dat ze diverse studies hebben geprobeerd. Want overal hebben ze van geleerd.
Maar… Als ik bovenstaande gegevens tot me door laat dringen, dan denk ik dat dit toch anders moet kunnen. Nemen onderwijsinstellingen voldoende verantwoordelijkheid? Wordt aan studiekiezers niet een té rooskleurig beeld voorgehouden? Allemaal zaken waar ik weinig aan kan doen. Wél kan ik tips aan ouders geven over hoe ze hun kind kritisch kunnen laten kijken naar ook dit aspect van studiekeuze. De komende weken volgen er vijf tips voor ouders, elke week één.