Een hoogbegaafde student heeft het soms moeilijk

Ruur Boersma is studentendecaan bij WUR en zet zich intensief in voor hoogbegaafde studenten. Dat doet ze samen met collega’s in een landelijk netwerk waarin hogescholen en universiteiten samenwerken. ‘Een hoogbegaafde student heeft het soms moeilijk’, zegt Ruur.

Ruur Boersma

Wat doet een studentendecaan?

Een studentendecaan heeft heel ander werk dan een decaan op de middelbare school. De decaan op school helpt bij profiel- en studiekeuze. Een studentendecaan adviseert en begeleidt studenten als er problemen zijn waardoor je minder goed kunt studeren. Een ander verschil met de middelbare school is dat een student die ondersteuning nodig heeft ook echt zelf om hulp moet vragen. Het is niet zo dat er een speciale mentor is die op je let zoals op de havo of het vwo. Een student kan hulp vragen als hij bijvoorbeeld extra faciliteiten nodig heeft bij een ziekte of belemmering of als de student door bijzondere omstandigheden studievertraging oploopt. ‘Om hulp vragen is niet altijd zo makkelijk’, zegt Ruur. ‘Een hoogbegaafde student vindt dat soms extra lastig. Hij vindt soms dat hij alles 100% goed moet doen. En dat ook zelf moet kunnen.’

Wat is hoogbegaafdheid?

‘Een hoogbegaafde student heeft een hoog IQ, het zijn slimme intelligente studenten. Vaak zijn ze ook hoogsensitief en hoogbewust. Ze zijn zich al jong bewust van de grote vraagstukken in de wereld. Denk dan bijvoorbeeld aan klimaatverandering is de milieuproblematiek. Daar willen ze iets tegen doen. Ze willen een zinvolle bijdrage leren aan de wereld. Deze studenten hebben vaak een brede belangstelling en ze nemen veel waar. Ze ervaren veel. Hun zenuwgestel staat meer open, ze nemen meer waar dan anderen. Dit alles kan verschillende gevolgen hebben voor de studie.’

Snel, snel

‘De hersenen van de hoogbegaafde student werken intensiever. Er gebeurt ook veel meer in die hersenen. Een hoogbegaafde student heeft het soms moeilijk. Hij luistert bijvoorbeeld naar een college. Daarin wordt een bepaald probleem behandeld. De hoogbegaafde student denkt dan meteen al aan oplossingen. Hij kan heel goed van alles onthouden maar is tegelijkertijd snel afgeleid. Soms vindt een hoogbegaafde student een college ook verwarrend. In ons onderwijs beginnen we vaak met het bespreken van details en daarna moet de student pas het grote geheel ontdekken. Pas later ziet de student het totale overzicht. Een hoopbegaafde student wil graag eerst het geheel overzien. Hij denkt ’topdown’. Hij wil eerst alles in de breedte snappen en pas daarna met details aan de slag. Het risico is dan dat hij blijft ‘hangen’ in het grote geheel.’

Thesis afronden

‘Dat zie ik nogal eens gebeuren als een hoogbegaafde student zijn thesis gaat schijven. Een thesis is een onderzoek dat een student moet doen om zijn bacheloropleiding en zijn masteropleiding af te ronden. Daarvan moet je dan ook een verslag schrijven. Voor hoogbegaafde studenten is dit vaak een lastige fase. Vaak willen ze eerst alles overzien. Ze blijven bijvoorbeeld heel lang bezig met het lezen van wetenschappelijke literatuur om maar een totaaloverzicht te krijgen. Ze willen echt alles weten over hun onderwerp en pas dan concreet beginnen aan het schrijven van hun scriptie. Studenten krijgen natuurlijk begeleiding bij het schrijven van hun thesis, maar die hulp moet je dan wel zoeken en willen aanvaarden. Hoogbegaafde studenten vinden nogal eens dat ze het ook zelf moeten kunnen.’

Keuzestress en motivatieproblemen

‘Hoogbegaafde studenten hebben een brede belangstelling. In je studie moet je veel keuzes maken. Welke vakken ga je volgen? Welke minor ga je kiezen?  Hoe maak je een goede masterkeuze? Kies je voor een bepaalde richting, dan betekent dat automatisch dat je iets anders niet kunt doen. En iets dat ook interessant is laten vallen kan een hele worsteling zijn. Een hoogbegaafde student heeft het soms moeilijk als hij keuzes moet maken. Is dit nou echt wat ik wil?
Ook motivatie kan een probleem zijn. Soms vindt een dergelijke student dat de studie niet snel genoeg gaat. Het nieuwe is er na een tijdje af. Hij verliest de lol in de studie.’

Een hoogbegaafde student heeft het soms moeilijk. Tijdens een college is hij soms snel afgeleid omdat hij al aan oplossingen van de besproken problematiek denkt. Ook vindt hij de studie soms niet snel genoeg gaan. Hij wil sneller werken aan oplossingen van de wereldproblematiek.

Soort faalangst, een hoogbegaafde student heeft het soms moeilijk

‘Ik zie in mijn werk ook wel dat studenten een soort faalangst ontwikkelen. Omdat ze zo slim zijn hebben ze op de basisschool en de middelbare school nooit zo veel hoeven te doen. Op de universiteit of hogeschool wordt dat anders. Dan gaat het allemaal ineens niet meer zo snel en zo makkelijk. Maar de student heeft zijn hele leven al gehoord dat hij alles kan. En iedereen prijst hem erom. Zijn omgeving verwacht dat hij altijd succes heeft. Hijzelf vindt ook dat hij altijd succesvol moet zijn. De hoogbegaafde student is niet tevreden met een beetje succes. Hij wil 100 procent scoren of helemaal niet. Lukt het niet deze hoge norm te halen, dan wordt de student soms faalangstig. Soms gaat het zelfs zo diep dat de student depressief wordt.’

Studievaardigheid, een hoogbegaafde student heeft het soms moeilijk

‘Ook hebben deze studenten vaak eerder niet hoeven te studeren, het ging allemaal heel makkelijk. Dat betekent soms dat ze ook geen studievaardigheden hebben geleerd. Gelukkig zijn er wel trainingen studievaardigheid waar je veel aan kunt hebben. Dat kan bij ons in een groepje maar je kunt ook zelf online een studievaardigheidstraining volgen.’

Alles is intenser

‘Bij een hoogbegaafde student is alles intenser:

• Hij denkt intenser na
• Voelt meer dan anderen
• Neemt heel veel zaken waar, hij ziet veel
• Hij heeft een groot beeldend vermogen. De hoogbegaafde student dan goed fantaseren, zich iets goed inbeelden
• Ook fysiek gaat alles snel. Alles gaat snel, het praten, het bewegen, alles.’

Een hoogbegaafde student heeft het soms moeilijk

‘Een hoogbegaafde student moet echt contact zoeken met mij of een van mijn collega studentendecanen. Er zijn twee zaken waar ik bij kan helpen:
Op de eerste plaats is het belangrijk dat de student zelfinzicht heeft. Hij moet zich goed bewust zijn van zijn capaciteiten en zijn gedrag.
Op de tweede plaats is het belangrijk dat hij andere hoogbegaafde studenten ontmoet. Hij gaat beseffen dat hij niet de enige is die deze problemen heeft. En dat is weer belangrijk voor het zelfinzicht en de acceptatie dat je bent wie je bent.’

Ontmoeten

‘We organiseren allerlei activiteiten voor hoogbegaafde studenten. Ik houd een lijstje bij van studenten die hoogbegaafd zijn. Voor hen organiseer ik bijvoorbeeld lunchgroepjes. We lunchen samen bij mij op de kamer en de studenten bespreken samen waar ze tegenaan zijn gelopen. Soms organiseer ik ook een avondmaaltijd met daarna een thema lezing. We hebben bijvoorbeeld eens het thema ‘omgaan met groepswerk’ gehad.’

Kennis over hoogbegaafde studenten delen. Een hoogbegaafde student heeft het soms moeilijk

‘Ik vind het belangrijk dat studieadviseurs en thesisbegeleiders ook goed weten wat hoogbegaafdheid is. Daarom organiseer ik ook voor hen workshops. Op een universiteit als de onze die zich zo nadrukkelijk richt op gezonde voeding en leefomgeving zijn er denk ik relatief veel hoogbegaafde studenten. Een hoogbegaafde student heeft het soms moeilijk. Maar als studieadviseurs, thesisbegeleiders en studentendecanen meer weten over wat hoogbegaafdheid eigenlijk is, zal er zeker meer begrip ontstaan voor deze studenten.’